Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Ενώ γίνεται ολοένα και πιο αποδεκτή η ανάγκη για δράση για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής και της περιβαλλοντικής υποβάθμισης στα αστικά κέντρα, δεν υπάρχει σύγκλιση ως προς ποια κατεύθυνση θα πρέπει να κινηθούν οι σχετικές δράσεις. Αφετηριακό σημείο αυτής της εργασία είναι η αντίληψη ότι χρειάζεται νέα θεώρηση και εργαλεία για τη διαχείριση του σύνθετου ζητήματος της αστικής ανάπτυξης, επικεντρωμένη περισσότερο στην ενίσχυση της αστικής ανθεκτικότητας και λιγότερο στην ανάσχεση του κλιματικού φαινομένου που στην ολότητά του πρόκειται για μια αέναη φυσική διαδικασία. Το «κλειδί» είναι η αναγνώριση της ικανότητας του φυσικού περιβάλλοντος να εκτελεί μια μεγάλη δέσμη λειτουργιών που είναι ιδιαίτερα ωφέλιμες για τα ανθρωπογενή συστήματα (οικοσυστημικές υπηρεσίες). Η Πράσινη Υποδομή (Green Infrastructrure-GI) ως η εδαφική έκφραση του «σκέπτεσθαι» με βάση το οικοσύστημα (ecosystem thinking) , θεωρείται από μια κρίσιμη μερίδα των ερευνητών ότι συμβάλλει αποφασιστικά στην αστική ανθεκτικότητα και βιωσιμότητα. Ωστόσο η διαθέσιμη βιβλιογραφία είναι ακόμα περιορισμένη για τα σημαντικά οικονομικά και οικολογικά οφέλη της ΠΥ και για το πως εισέρχεται ως αντίληψη στο θεσμικό σύστημα χωρικού σχεδιασμού. Η εργασία ερευνά και μία ακόμα πτυχή που μάλλον παραγνωρίζεται πλην όμως είναι κρίσιμη για την επιτυχία των σχεδίων την για ανάπτυξη ΠΥ: είναι η διακυβέρνηση της. Το συμπέρασμα που προκύπτει είναι πως απαιτείται «αλλαγή παραδείγματος», από τις συμβατικές top-to-bottom δημόσιες πολιτικές του συγκεντρωτικού μοντέλου διοίκησης, σε ένα αποκεντρωμένο διοικητικό σύστημα που βασίζεται στην τοπική γνώση και εμπειρία, την ενεργή κοινωνική συμμετοχή και τον πλουραλισμό, στα πλαίσια της σκέψης περί ανθεκτικότητας ( resilience thinking ). Oι τοπικές κοινωνίες συνήθως αντιδρούν θετικά όταν αναγνωρίζονται τα ενδιαφέροντα και οι ανησυχίες τους. Η διαφάνεια σε κάθε βήμα του σχεδιασμού και της υλοποίησης είναι σημαντικός παράγοντας για τη νομιμοποίηση της διαδικασίας και την ενθάρρυνση της συμμετοχής. Το μείγμα της πράσινης διακυβέρνησης προφανώς εξαρτάται από την κλίμακα εφαρμογής, τα στοιχεία της, τον τόπο και το εκάστοτε κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον. Σε αυτό το πλαίσιο στην εργασία αυτή ερευνάται α/ η συμβατότητα της Πράσινης Υποδομής με το εγχώριο σύστημα χωρικού σχεδιασμού. β/ επιλέγεται ως μελέτη περίπτωσης η χωρική εφαρμογή της GI στην περιοχή της Δραπετσώνας-Κερατσινίου στην κλίμακα του δήμου. Προτείνεται η διασύνδεση των παράκτιων πρώην βιομηχανικών εκτάσεων (brownfiels) προς μια πολυλειτουργική ζώνη ΠΥ που θα αποκαθιστά την επαφή της πόλης με το παράκτιο μέτωπο και το όρος Αιγάλεω για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της περιοχής, τη βελτίωση των χρήσεων γης και τη βέλτιστη αξιοποίηση των φυσικών πόρων.
Abstract:
While the idea to act somehow to face the consequences of climate change and environmental pressures in urban areas is gaining globally more hearts and minds, there is still no consensus about HOW to act. A starting point of this essay is the need for new concepts and tools to enhance urban resilience rather than trying to slow down climate change, given the fact that the latter is a natural process. The key concept is the inherent capacity of the natural environment to carry out several functions, meaning that it can provide a variety of ecosystem services and deliver a wide range of policy objectives. Green infrastructure (the territorial expression of ecosystem services) is often associated with sustainable goals that cities strive to achieve through a combination of natural approaches. Nevertheless, recent studies on the integration of GI into spatial planning have reported limited acknowledgment of the ecosystem services that GI can offer and methods to integrate GI into the local legal system and culture. This essay also investigates an additional key factor, which is usually overlooked: governance of GI. Looks like we need a "paradigm shift", from the conventional, top-to-bottom policies towards a decentralized, polycentric administration, based on resilience thinking principles (local knowledge, local participation, etc.). People tend to favor such actions and take more care of the result if they feel their needs and interests are met. Transparency of all steps in the process is crucial to gain participation and acceptance for all involved actors. The preferred governance scheme depends on the scale and the elements of GI, together with the socio-economic environment and the local culture. We have chosen to apply GI principles in the post-industrial suburb of Drapetsona-Keratsini, facing a series of environmental challenges or problems. The leitmotif is to link the coastal brownfields into a multifunctional GI zone. The main goal is to reconnect the city to the natural environment thus enhancing urban resilience and helping to improve the efficiency of land and resource use.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Οικονομικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης, ΠΜΣ, κατεύθυνση Αστικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης, 2021
