Η πορεία εξέλιξης των τρομοκρατικών ισλαμικών ομάδων σε Νιγηρία και Νίγηρα: προβληματισμοί και επισημάνσεις
Τίτλος:
The evolution of Islamic terrorist groups in Nigeria and Niger: main concerns and highlights
Κύρια Υπευθυνότητα:
Φρέντζος, Ανδρέας Π.
Επιβλέπων:
Γκόφας, Ανδρέας
Θέματα:
Keywords:
Τρομοκρατία, Νιγηρία, Νίγηρας, Boko Haram, Ισλαμικό Κράτος (IS) Terrorism, Nigeria, Niger, Boko Haram, Islamic State (IS)
Ημερομηνία Έκδοσης:
2022
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Η τρομοκρατία αποτελεί διαχρονικό φαινόμενο, το οποίο εξελίχθηκε στο πέρασμα των αιώνων, λαμβάνοντας διάφορες μορφές ανάλογα με την ιδεολογία που εξυπηρετούσε ή τα μέσα που χρησιμοποιούνταν για την επίτευξη των σκοπών της. Παρότι δεν υφίσταται διεθνώς κοινά αποδεκτός ορισμός, η πλειοψηφία των ερευνητών συμφωνεί ότι η έννοια της περιλαμβάνει δύο στοιχεία: τη βία και την πολιτική. Μία από τις σύγχρονες μορφές της είναι η Ισλαμική τρομοκρατία, η οποία επηρεάστηκε από τη θρησκεία του Ισλάμ, μέσω της «παράλογης» ερμηνείας των δογμάτων του, από τους φανατικούς μουσουλμάνους. Από τα τέλη του 20ου αιώνα, εξελίχθηκε σε παγκόσμιο φαινόμενο, το οποίο την παρούσα χρονική στιγμή βρίσκει καταφύγιο στη Δυτική Αφρική. Μεγάλος αριθμός τρομοκρατικών ομάδων που ασπάζονται την ιδεολογία του σαλαφισμού, με όπλο τον θρησκευτικό φονταμενταλισμό και εκμεταλλευόμενες την κακή διακυβέρνηση, τη φτώχεια αλλά και τα λοιπά ζητήματα ασφάλειας της περιοχής, δρουν χωρίς να αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά από τα κράτη και τους διεθνείς οργανισμούς, προκαλώντας χιλιάδες θύματα, εκτοπίζοντας εκατομμύρια κατοίκους και αποσταθεροποιώντας την ευρύτερη περιοχή. Η Νιγηρία και ο Νίγηρας είναι δύο από τα κράτη – θύματά τους. Τα στατιστικά στοιχεία αποδεικνύουν απερίφραστα το πρόβλημα. Η πρώτη, τα τελευταία δέκα χρόνια είναι σταθερά στην πρώτη δεκάδα των κρατών που πλήττονται από την τρομοκρατία, ενώ ο Νίγηρας εισέρχεται για πρώτη φορά σ΄ αυτή, το 2021, στην 8η θέση. Την μεγαλύτερη ευθύνη των δράσεων τη φέρει η Boko Haram, η τρίτη χειρότερη τρομοκρατική οργάνωση όλων των εποχών. Από αυτή αποσχίστηκαν άλλες ομάδες, όπως το Ισλαμικό Κράτος της Επαρχίας Δυτικής Αφρικής (ISWAP) και η Ansaru, οι οποίες συνεχίζουν τη δράση τους σε γειτονικές χώρες, το Τσάντ και το Καμερούν. Οι δύο χώρες επηρεάζονται και από τη δράση αντίστοιχων ομάδων από το γειτονικό Μάλι, την Αλ Κάιντα του Ισλαμικού Μαγκρέμπ (AQIM) και το Ισλαμικό Κράτος της Ευρύτερης Σαχάρας (ISGS). Η δράση των παραπάνω ομάδων έχει δημιουργήσει ένα πολυδιάστατο οικοσύστημα τρομοκρατίας, το οποίο συνδυαζόμενο με τα λοιπά ζητήματα ασφαλείας που αντιμετωπίζουν οι δύο χώρες, δημιουργεί ένα εκρηκτικό μείγμα προκλήσεων, ικανό να εκτρέψει τις προσπάθειές τους για ευημερία και οικονομική ανάπτυξη. Μέσα από την υπόψη εργασία θα επιχειρηθεί να αναλυθεί η δημιουργία και η εξέλιξη της δράσης των υπόψη τρομοκρατικών ομάδων, ώστε να επισημανθούν θέματα που αφορούν την ιδεολογία τους, την επιλογή των στόχων τους, τις μεταξύ τους σχέσεις. Τέλος θα αναλυθεί ο κυριότερος προβληματισμός, ο οποίος αφορά την αδυναμία αντιμετώπισης του προβλήματος, τόσο από τα δύο «εύθραυστα» κράτη, όσο και από το διεθνή παράγοντα, προκειμένου στο τέλος της εργασίας να προταθεί μία θεωρητική στρατηγική αντιμετώπισης, η οποία δύναται να αποτελέσει αντικείμενο άλλης έρευνας. Η μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε στην παρούσα εργασία, ήταν η μελέτη και η παράθεση εκτεταμένων στατιστικών στοιχείων από πρόσφατες έρευνες που έχουν διεξάγει αξιόπιστοι διεθνείς οργανισμοί, οι οποίοι αποτελούν «δεξαμενές σκέψης» του φαινομένου της τρομοκρατίας, ώστε οι διάφορες επισημάνσεις, οι προβληματισμοί και τα συμπεράσματα σχετικά με το ερευνητικό ερώτημα της εργασίας, να είναι έγκυρα και όσο το δυνατόν πιο επίκαιρα, καθόσον όπως έχουν αναφέρει αρκετοί ερευνητές του φαινομένου, «η τρομοκρατία είναι τόσο επίκαιρη, όσο και οι τίτλοι των πρωινών εφημερίδων».
Abstract:
Terrorism is a timeless phenomenon, which has been evolved over the centuries, taking various forms, depending on the ideology it served or the means which were being used to achieve its objectives. Although there is no globally accepted definition, the majority of the researchers agree that the meaning includes two elements: violence and politics. One of its modern forms is Islamic terrorism, which was influenced by the religion of Islam, through the "irrational" interpretation of its doctrines by Muslim fanatics. Since the end of the 20th century, it has been developed into a global phenomenon, which is currently taking refuge in West Africa. A large number of terrorist groups that embrace the ideology of Salafism, armed with religious fundamentalism and taking advantage of poor governance, poverty and other security issues in the region, operate without being effectively addressed by states and international organizations, causing thousands of victims, displacing millions of inhabitants and destabilizing the wider region. Nigeria and Niger are two of their "victim" states. The statistics clearly demonstrate the problem. The former, has been consistently in the top ten states affected by terrorism for the last ten years, while Niger enters the top ten for the first time in 2021, in 8th place. The greatest responsibility for the terrorist activities belongs to Boko Haram, the third worst terrorist group of all time. Other groups have been splitted from Boko Haram, such as the Islamic State West Africa Province (ISWAP) or Ansaru, which continue to operate in adjacent countries, Chad and Cameroon. The two countries, are also affected by the activities of similar terrorist groups from Mali, Al Qaeda in the Islamic Maghreb (AQIM) and the Islamic State of Greater Sahara (ISGS). The activities of these groups have created a multidimensional terrorist ecosystem, which, combined with other security issues, which are facing the two countries, creates an explosive mix of challenges, capable of diverting their efforts towards prosperity and economic development. Through this paper, an attempt will be made to analyze the creation and the evolution of these terrorist groups, so as to highlight issues concerning their ideology, their choice of targets and the relations between them. Finally, the main concern will be analysed, which is the inability of both the two "fragile" states and the international actor to deal with the problem, in order to propose a theoretical strategy for dealing with the problem, which may be the subject of one other research. The methodology which is used in this paper, is the study and the presentation of extensive statistical data from recent surveys, which have been carried out by reliable international organisations, which are considered as "think tanks" of terrorism, so that the various highlights, concerns and conclusions on the research question of the paper, are valid and as up-to-date as possible, since, as several researchers have stated, «terrorism is as up-to-date, as the headlines of the morning newspapers».
