Ο ρόλος των ευρωπαϊκών λιμένων στην ενεργειακή μετάβαση της παγκόσμιας ναυτιλίας: η περίπτωση του Οργανισμού Λιμένα Πειραιά Α.Ε.
Τίτλος:
The role of European ports at the energy transition of global shipping industry: a case study of Piraeus Port Authority S.A.
Κύρια Υπευθυνότητα:
Βερναρδάκη, Φωτεινή-Νικολέττα Α.
Επιβλέπων:
Πλατιάς, Χαράλαμπος, 1966-
Θέματα:
Keywords:
Λιμάνια, ναυτιλία, απανθρακοποίηση, ενεργειακή μετάβαση, εναλλακτικά καύσιμα Ports; shipping; decarbonisation; energy transition; alternative fuels
Ημερομηνία Έκδοσης:
2022
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Η μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου (GHG) από τη ναυτιλία ήταν πάντα αργή, γεγονός που έχει οδηγήσει σε αυστηροποίηση του κανονιστικού πλαισίου σε διάφορα επίπεδα διακυβέρνησης, πχ ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός και η Ευρωπαϊκή Ένωση, λόγω της ενεργειακής εξάρτησης της ναυτιλίας από τα ορυκτά καύσιμα, εστιάζουν την προσπάθειά τους σε μέτρα που θα βελτιώσουν την ενεργειακή απόδοση των πλοίων και θα επιταχύνουν τη διαδικασία απανθρακοποίησης της ναυτιλίας. Με την ενεργειακή μετάβαση των θαλασσίων μεταφορών να είναι μια πρόκληση που αφορά ολόκληρη την αλυσίδα αξίας της ναυτιλίας, εγείρονται ερωτήματα σχετικά με τον ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν τα λιμάνια στις προσπάθειες περιορισμού των εκπομπών GHG από τα πλοία. Με τη ναυτιλιακή βιομηχανία να προβάλει ως κυρίαρχη λύση την αντικατάσταση των ορυκτών συμβατικών καυσίμων με εναλλακτικά καύσιμα, η ανάπτυξη κατάλληλων υποδομών στους θαλάσσιους λιμένες, που θα επιτρέπουν/διευκολύνουν τη χρήση από τα πλοία ενεργειακών προϊόντων με χαμηλές/ μηδενικής εκπομπές GHG, φαίνεται να αποτελεί καθοριστική παράμετρο στην πορεία ενεργειακής μετάβασης της ναυτιλίας.\r\n Στην Ευρωπαϊκή Ένωση τελεί υπό αναθεώρηση το νομοθετικό πλαίσιο για την ανάπτυξη υποδομών εναλλακτικών καυσίμων, θέτοντας συγκεκριμένους στόχους ως προς τη διαθεσιμότητα τέτοιων υποδομών στους θαλάσσιους λιμένες των Κρατών Μελών της ΕΕ. Οι στόχοι αφορούν στην ύπαρξη υποδομών ανεφοδιασμού των πλοίων με υγροποιημένο φυσικό αέριο και στην πρόσβαση των πλοίων σε από ξηράς παροχή ηλεκτρικής ενέργειας, με επαρκή κάλυψη σε ολόκληρη την ΕΕ, πρωτίστως για τους λιμένες που εντάσσονται στο Διευρωπαϊκό Δίκτυο Μεταφορών. Αυτοί οι στόχοι συνιστούν μεγάλες προκλήσεις και δημιουργούν σημαντικές ευκαιρίες για την ευρωπαϊκή λιμενική βιομηχανία. Προκειμένου να διατηρηθεί η ανταγωνιστικότητα και η ελκυστικότητα των ευρωπαϊκών λιμένων και να αποφευχθούν μη βιώσιμες επενδύσεις σε -υψηλού κόστους- υποδομές εναλλακτικών καυσίμων, υφίσταται ανάγκη αξιολόγησης των προοπτικών κάθε λιμανιού της ΕΕ σε συνάρτηση με την ανάπτυξη τέτοιων υποδομών (είτε μεμονωμένα είτε ως μέρος μίας συνεκτικής εθνικής πολιτικής), στη βάση κατανόησης των δυνατών σημείων, των αδυναμιών, των ευκαιριών και των απειλών, από το εξωτερικό και εσωτερικό περιβάλλον. Η παρούσα εργασία διερευνά τις προοπτικές παροχής εναλλακτικών καυσίμων από την ευρωπαϊκή λιμενική βιομηχανία και μελετά τους παράγοντες που επηρεάζουν στις στρατηγικές και επενδυτικές αποφάσεις, τόσο από τον δημόσιο όσο και από τον ιδιωτικό τομέα, για την ανάπτυξη των αναγκαίων υποδομών. Τα ευρήματα της βιβλιογραφικής επισκόπησης αποκαλύπτουν ότι στην ανάπτυξη υποδομών εναλλακτικών καυσίμων επιδρούν/ επηρεάζουν σειρά από παράγοντες όπως: οι γενικότερες παγκόσμιες τάσεις, οι οικονομικές και εμπορικές τάσεις που επιδρούν στη διενέργεια του θαλάσσιου εμπορίου και την εμπορική κίνηση ενός λιμένα, το μοντέλο διακυβέρνησης του λιμένα, η υπάρχουσα κατάσταση ως προς την προσφορά/ ζήτηση εναλλακτικών καυσίμων και οι προσδοκώμενες εξελίξεις, η πολιτική/κοινωνική πίεση για την ανάπτυξη τέτοιων υποδομών λόγω των ωφελειών από τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, το κόστος των επενδύσεων σε υποδομές, οι δυνατότητες χρηματοδότησης, η παγκόσμια/ υπερεθνική/ εθνική νομοθεσία, κλπ. Εν είδη μελέτης περίπτωσης, στη βάση των υπόψη παραμέτρων, αξιολογούνται οι προοπτικές αποτελεσματικής και έγκαιρης προσαρμογής του φορέα διαχείρισης του λιμένα Πειραιά (Οργανισμός Λιμένα Πειραιά Α.Ε.) με την ευρωπαϊκή νομοθεσία για την ανάπτυξη υποδομών εναλλακτικών καυσίμων.
Abstract:
Shipping greenhouse gas (GHG) emissions reduction has always been slow, which has led to the tightening of regulatory framework at different levels of governance, e.g. the International Maritime Organization and the European Union, due to shipping's energy dependence on fossil fuels, are focusing their efforts on adopting measures that will improve the energy efficiency of ships and accelerate the decarbonization process of shipping industry. With the energy transition of maritime transport being a challenge that affects the entire shipping value chain, questions are raised as to what roles ports can play in facilitating efforts to reduce GHG emissions from ships. With the shipping industry promoting the replacement of conventional fossil fuels with alternative fuels as a dominant solution, the development of appropriate infrastructures in seaports -that will allow/facilitate the use by ships of energy products with low/zero GHG emissions-seems to be a decisive parameter in energy transition pathway of shipping industry. In the European Union, the legislative framework for the development of alternative fuel infrastructure is under review, setting specific goals for the availability of such infrastructure in the seaports of the EU Member States. The goals relate to the existence of ship refueling infrastructure with liquefied natural gas and to the access to shore-side electricity supply, with good enough coverage across the EU, primarily for ports that are part of the Trans-European Transport Network. These goals create enormous challenges and opportunities for European port industry. In order to maintain the competitiveness and attractiveness of European ports and to avoid unsustainable investments in -high-cost- alternative fuel infrastructures, there is a need to assess the prospects of each EU port for the development of such infrastructure (either individually or as part of a coherent national policy framework), on the basis of understanding the strengths, weaknesses, opportunities and threats, from the external and internal environment. This thesis investigates the prospects of alternative fuels being provided by European port industry and scrutinises the factors influencing strategic and investment decisions, both from the public and private sectors, for the development of the necessary infrastructures. The findings of the literature review reveal that the development of alternative fuel infrastructure is influenced by a number of factors such as: the general global trends, the economic and commercial trends that affect the conduct of maritime trade and the commercial traffic of a port; the port governance model; the existing situation regarding the supply/demand of alternative fuels and the expected developments in this field; the policy/social pressure for the development of such infrastructure due to the benefits of reducing air pollution; the cost of infrastructure investment; financing options/perspectives; global/supranational/ national regulations; etc. As a case study, on the basis of those factors, the prospects of effective and timely adaptation to the European legislation for the development of alternative fuel infrastructures by the management body of the Piraeus port (Piraeus Port Authority S.A.) are being analyzed.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών, ΠΜΣ, κατεύθυνση Δίκαιο και Πολιτική για το Περιβάλλον και την Ενέργεια, 2022
