Από τον στενό πυρήνα του «εξ ανατολών» κινδύνου στην διεύρυνση της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής: συμφωνίες συνεργασίας της Ελλάδας με τις χώρες της Β. Αφρικής, Εγγύς και Μέσης Ανατολής από το 1974 έως τις τριγωνικές συμφωνίες του 21ου αιώνα
Τίτλος:
From the narrow core of the eastern danger to the expansion of Greek Foreign Policy: cooperation agreements of Greece with the countries of North Africa, Near and Middle East from 1974 to the triangular agreements of the 21st century
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Μέσα σ’ έναν κόσμο διαρκών μεταβολών φαίνεται να υφίστανται και κάποιες σταθερές, όπως η μετατόπιση του στρατηγικού ενδιαφέροντος σημαντικών δυνάμεων σε Ασία - Ειρηνικό, καθώς και η επιδίωξη του τουρκικού αναθεωρητισμού για την απόκτηση ενός περιφερειακού ηγεμονικού ρόλου. Η παρούσα μελέτη αναλύει το ιστορικό πλαίσιο και τις εξελίξεις στις σχέσεις μεταξύ της Ελλάδας και των χωρών της Βόρειας Αφρικής, Εγγύς και Μέσης Ανατολής από το 1974 μέχρι σήμερα με σκοπό να καταλήξει σε σημαντικά συμπεράσματα και εμπεριστατωμένες προτάσεις για την ειρήνη και την ανάπτυξη στην ευρύτερη περιοχή. Για την καλύτερη προσέγγιση του θέματος η εργασία επικεντρώνεται στις πιο σημαντικές, όπως την Τουρκία, το Ισραήλ, την Αίγυπτο, τη Λιβύη, τη Σαουδική Αραβία, τα ΗΑΕ, αλλά και την Ιορδανία και το Λίβανο, καθόσον αποτελούν τις χώρες που θα καθορίσουν την εξέλιξη των ισορροπιών στην περιοχή. Η Ελληνική εξωτερική πολιτική στο εν λόγω περιβάλλον έχει κάποιες σταθερές και μεταβλητές [πχ. ναυτική - ιστορική μας ταυτότητα, Κύπρος, αποαποικιοποίηση, προβληματική σχέση με την Τουρκία («εξ Ανατολών» κίνδυνος), κλπ]. Στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα αξιοποιεί τις δυνατότητές της στη νέα «γεωπολιτική γειτονιά», αναβαθμίζει τη στρατηγική της, διευρύνει τη διπλωματική της εμβέλεια, λόγω και της Κύπρου και βελτιώνει την αποτρεπτική προοπτική της τουρκικής επιθετικότητας (Πρώτο και Δεύτερο Κεφάλαιο). Όσον αφορά τις σχέσεις Ελλάδας - Κύπρου με Αίγυπτο - Ισραήλ πέρασαν από πολλές διακυμάνσεις (κυρίως με την τελευταία) μέχρι τη σημερινή μετατροπή τους σε στενή συνεργασία, μετά την εμφάνιση των πολλά υποσχόμενων κοιτασμάτων, αλλά και εξαιτίας της τουρκικής αποκλίνουσας συμπεριφοράς, που προσπάθησε να διεμβολίσει τα υπόψη πολυμερή σχήματα με την υπογραφή του παράνομου «μνημονίου» με τη Λιβύη (Τρίτο και Τέταρτο Κεφάλαιο). Επίσης, η επέκταση των νέων σχημάτων συνεργασίας συνεχίστηκε και με τις άλλες αραβικές χώρες, που προαναφέρθηκαν. Μάλιστα, οδήγησε σε σημαντικές τριγωνικές συμφωνίες, με γνώμονα την οικονομική ανάπτυξη, αλλά και την αντιμετώπιση της τουρκικής επιβουλής (Τέταρτο και Πέμπτο Κεφάλαιο).\r\nΕν κατακλείδι, το ζητούμενο πρέπει να είναι η αρμονική σύνθεση νομικών -διπλωματικών - αμυντικών και άλλων παραμέτρων της πολιτικής μας σε μια ολοκληρωμένη εθνική στρατηγική. Στις μέρες μας η Ελλάδα έχει μια μοναδική ευκαιρία να υποστηρίξει σθεναρά την προσπάθεια της Ευρώπης για ενεργειακή απεξάρτηση, αμυντική ολοκλήρωση και στρατηγική αυτονομία.
Abstract:
In a world of continuous changes, some constants seem to exist, such as the shift of the strategic interest of important powers to Asia - Pacific, as well as the pursuit of Turkish revisionism to acquire a regional hegemonic role. The present study analyzes the historical context and developments in the relations between Greece and the countries of North Africa, Near and Middle East from 1974 until today in order to reach important conclusions and thorough proposals for peace and development in the wider region. For a better approach to the subject, the work focuses on the most important ones, such as Turkey, Israel, Egypt, Libya, Saudi Arabia, the UAE, but also Jordan and Lebanon, as they are the countries that will determine the evolution of the balance in the region. Greek foreign policy in this environment has some constants and variables [eg our naval - historical identity, Cyprus, decolonization, problematic relationship with Turkey ("danger from the East"), etc.]. In this context, Greece utilizes its potential in the new "geopolitical neighborhood", upgrades its strategy, expands its diplomatic reach, also due to Cyprus, and improves the deterrent perspective of Turkish aggression (First and Second Chapter). Regarding Greece - Cyprus relations with Egypt - Israel, they went through many fluctuations (mainly with the latter) until their current transformation into close cooperation, after the appearance of promising deposits, but also because of the Turkish exclusionary behavior, which tried to mediate the multilateral schemes in question with the signing of the illegal "memorandum" with Libya (Third and Fourth Chapter). Also, the expansion of new forms of cooperation continued with the other Arab countries mentioned above. In fact, it led to important triangular agreements, aimed at economic development, but also at dealing with Turkish intrigue (Fourth and Fifth Chapter). In conclusion, the question must be the harmonious composition of legal - diplomatic - defense and other parameters of our policy in an integrated national strategy. Nowadays, Greece has a unique opportunity to strongly support Europe's effort for energy de-dependence, defense integration and strategic autonomy.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών, ΠΜΣ Στρατηγικές Σπουδές Ασφάλειας, 2022
