Εμπορία ανθρώπων και γενετήσια εκμετάλλευση: το Ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο
Τίτλος:
Human trafficking and sexual exploitation: the European legal framework
Κύρια Υπευθυνότητα:
Κωνσταντοπούλου, Μαρία-Ευαγγελία Π.
Επιβλέπων:
Λίβος, Νίκος
Θέματα:
Keywords:
Εμπορία ανθρώπων, σωματεμπορία, γενετήσια εκμετάλλευση, σεξουαλική εκμετάλλευση, Ευρωπαϊκό ποινικό δίκαιο Human trafficking, THB, sex trafficking, sexual exploitation, European criminal law
Ημερομηνία Έκδοσης:
2022
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Η εμπορία ανθρώπων αποτελεί ένα παγκόσμιο και σύνθετο φαινόμενο που πλήττει ευθέως τα θεμελιώδη δικαιώματα και υπάγεται στους τομείς της ιδιαίτερα σοβαρής εγκληματικότητας με διασυνοριακή διάσταση. Πρόκειται για ένα από τα κατ’ εξοχήν πεδία δράσης που εκτιμάται ότι μπορεί να αντιμετωπιστεί πληρέστερα σε ενωσιακό επίπεδο και μία από τις σταθερές προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στο πλαίσιο αυτό, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο προχώρησαν στην έκδοση της Οδηγίας 2011/36/ΕΕ για την πρόληψη και καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων και την προστασία των θυμάτων της, η οποία αποτέλεσε την πρώτη Οδηγία που εκδόθηκε μετά τη ρητή εκχώρηση ποινικών αρμοδιοτήτων στην Ένωση με τη Συνθήκη της Λισαβώνας. Παρά δε τα βήματα που έχουν σημειωθεί έως σήμερα στην κατεύθυνση της ομοιόμορφης αντιμετώπισης του εγκλήματος, η εμπορία ανθρώπων εξακολουθεί να αποτελεί μια από τις σημαντικότερες απειλές για την Ένωση, η οποία εκδηλώνεται με περισσότερες μορφές. Μεταξύ αυτών, κυρίαρχη θέση κατέχει η εμπορία ανθρώπων για σεξουαλικούς σκοπούς, με την πλειονότητα των θυμάτων να απαρτίζεται από γυναίκες και κορίτσια. Το γεγονός αυτό φέρνει στην επιφάνεια επίκαιρα ζητήματα, όπως η βία κατά των γυναικών ως μορφή διακρίσεων και παραβίασης των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών στη βάση του φύλου. Αφορμή της ενασχόλησής μου με το παρόν θέμα αποτέλεσε η πρόσφατη πρόταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να υπαχθεί η έμφυλη βία στα ευρωεγκλήματα του άρθρου 83ΣΛΕΕ και η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για έκδοση Οδηγίας για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας. Με αυτές τις σκέψεις, κρίθηκε σκόπιμο από τη γράφουσα να διερευνηθεί το υφιστάμενο ενωσιακό νομοθετικό πλαίσιο γύρω από την εμπορία ανθρώπων και τη γενετήσια εκμετάλλευση γυναικών -εξαιρουμένων των παιδιών που αποτελούν σημαντικό κεφάλαιο που χρήζει χωριστής μελέτης- προκειμένου να καταδειχθεί κατά πόσον ο Έλληνας νομοθέτης προέβη σε ορθή μεταφορά των διατάξεων της Οδηγίας στην εγχώρια έννομη τάξη. Διευκρινίζεται ότι τα ζητήματα που σχετίζονται με τις δύο αυτές έννοιες είναι πολλά περισσότερα από αυτά με τα οποία καταπιάνεται η παρούσα μελέτη. Εντούτοις, για λόγους εμβάθυνσης το ενδιαφέρον εν προκειμένω επικεντρώνεται στον ορισμό της εμπορίας ανθρώπων και σε ορισμένα καίρια ζητήματα που σχετίζονται με την έννοια της γενετήσιας εκμετάλλευσης, περιλαμβανομένης της προσέγγισης της έννοιας και της εκμετάλλευσης της εκπόρνευσης, της κατάδειξης των πολλών μορφών της βίας και της σημασίας του παράγοντα του φύλου, της ποινικοποίησης της ζήτησης και της αρχής της μη δίωξης και τιμώρησης των θυμάτων. Ιδίως, ερευνάται καταρχήν αν η Ένωση είχε αρμοδιότητα δράσης στον τομέα της εμπορίας ανθρώπων και αν ορθά άσκησε τις νομοθετικές της εξουσίες με την επιλογή του συγκεκριμένου νομοθετικού εργαλείου. Περαιτέρω, ερευνάται κατά πόσον ο Έλληνας νομοθέτης στοιχήθηκε με τις ενωσιακές του υποχρεώσεις, κατά την μεταφορά των ερευνώμενων διατάξεων, με σημείο αναφοράς τόσο το γράμμα και το πνεύμα της Οδηγίας όσο και τη σχετική νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.
Abstract:
Human trafficking is a global and complex phenomenon that directly violates fundamental rights. Moreover, it is a particularly serious and cross-border crime which is also considered one of the major fields of action that could be better addressed at the EU level and one of the primary priorities of the European Union. In this context, the European Parliament and the Council issued Directive 2011/36/EU on preventing and combating trafficking in human beings and protecting its victims, which was the first Directive issued after the explicit assignment of criminal competences to the European Union with the Treaty of Lisbon. Despite the steps that have been taken to date in the direction of a harmonized response to the crime, human trafficking continues to be one of the most significant threats that takes many forms. Among others, human trafficking for sexual exploitation occupies a dominant position in the relevant list while the majority of victims consists of women and girls. This fact brings to light topical issues, such as violence against women as a form of discrimination and violation of fundamental rights and freedoms on the basis of gender. One of the reasons I decided to do the present research was the recent proposal of the European Parliament to consider the possibility of including gender-based violence in the euro-crimes of Article 83 TFEU and the proposal of the European Commission for a Directive on combating violence against women and domestic violence. With these thoughts in mind, I decided to emphasize at the EU legislative framework on human trafficking and sexual exploitation of women -children are excluded because their protection constitutes a particularly significant field that should be examined at a separate research- in order to demonstrate whether the Greek legislator has correctly transferred the Directive to the domestic legal order. It is clarified that the issues related to these two concepts are much more than those this study deals with. The present study focuses on the definition of human trafficking and on some key issues related to the concept of sexual exploitation, including the definition of sexual exploitation and exploitation of prostitution, the many forms of violence and the significance of gender factor, the criminalization of demand and the principles of non-prosecution and non-punishment of victims of trafficking. In particular, I will examine whether the European Union had the required legislative competence in the area in question and whether it correctly exercised its legislative powers through the choice of this particular legislative tool; the Directive. Furthermore, I will examine whether the Greek legislator has complied with their EU obligations regarding the articles in question with reference to the letter and the spirit of the Directive as well as the relevant jurisprudence of the European Court of Human Rights.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών, ΠΜΣ, κατεύθυνση Ευρωπαϊκό Ποινικό Δίκαιο και Πολιτική, 2022
