Νέο-τιμωρητικότητα, Ιδεολογία, Ορθολογισμός, Κουλτούρα ελέγχου, Μηδενική Ανοχή New punitiveness, Ideology, Rationality, Culture of control, Zero Tolerance
Ημερομηνία Έκδοσης:
2022
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Στην παρούσα διπλωματική εργασία προσεγγίζεται η έννοια της “νέο-τιμωρητικότητας” (“new punitiveness”) και πλαισιώνεται η προβληματική της, μέσα από την ιστορική εξέλιξη της τιμωρητικότητας, από την εποχή του Διαφωτισμού και κατά τη μετάβαση από την εποχή της νεωτερικότητας στην ύστερη νεωτερικότητα που διανύουμε. Η εργασία υποστηρίζεται από βιβλιογραφική θεωρητική επισκόπηση και δευτερογενή ανάλυση εμπειρικών δεδομένων, σε συνδυασμό με ειδησεογραφικές πηγές και συναφές νομοθετικό πλαίσιο. Ειδικότερα, παρουσιάζονται οι παράγοντες που διαμορφώνουν το φαινόμενο της νέο-τιμωρητικότητας και τα διακριτά χαρακτηριστικά με τα οποία αναδύθηκε, στις δυτικού τύπου νεοφιλελεύθερες κοινωνίες. Μέσα από τις θεωρήσεις περί των λειτουργιών της ποινής, αποκαλύπτεται το κατά πόσο η νέα αυτή τάση είναι προς την κατεύθυνση της αντιμετώπισης του εγκληματικού φαινομένου ή της ελαχιστοποίησης του αισθήματος ανασφάλειας που σχετίζεται με το έγκλημα, ενώ στο ίδιο πλαίσιο, οι θεωρίες συναίνεσης και σύγκρουσης δίνουν την ερμηνεία τους για την πρόσληψη της τιμωρίας. Κρίσιμο στοιχείο, προκειμένου να γίνει κατανοητή η ένταση της υπερβολής της αντίδρασης προς το εγκληματικό φαινόμενο και ο τρόπος διαχείρισής του, θεωρείται η αλληλόδραση των “νέο-τιμωρητικών” στάσεων του κοινού και των αντίστοιχων τάσεων της επίσημης κοινωνικής αντίδρασης. Σημαντική προκύπτει να είναι η επιρροή και η συνεισφορά των κοινωνικών κινημάτων ως ομάδων πίεσης στη διαμόρφωση της ποινικής τιμωρίας. Η παράθεση των επιστημονικών προσεγγίσεων της νέο-τιμωρητικότητας καθίσταται αναγκαία για να αναδειχθεί ο βαθμός στον οποίο η έννοια αυτή συναρτάται με την κοσμοθεωρία των μελών μιας κοινωνίας ή κατά πόσο είναι απόρροια των διαστάσεων του εγκλήματος και της γνώσης τους γύρω από αυτό. Η συμβολική και εργαλειακή θεώρηση της τιμωρητικότητας του κοινού αναδεικνύουν τις μεταβλητές που επηρεάζουν τις νέο-τιμωρητικές στάσεις, με τους εξηγητικούς παράγοντες να κατανέμονται σε δύο βασικές κατηγορίες ανάλογα με την οντολογική αφετηρία τους, ήτοι ως απόρροια ιδεολογικο-φιλοσοφικών συνιστωσών ή ως διαδικασία ορθολογισμού. Λαμβάνοντας υπ’ όψιν ότι οι στάσεις του κοινού επηρεάζουν το σύνολο της αντεγκληματικής πολιτικής, οι αναλύσεις και τα εμπειρικά δεδομένα αναζητούν κάθε φορά τον βαθμό σύγκλισης της προσφυγής του κοινού στις νέες αυτές τιμωρητικές επιλογές και της υιοθέτησης συναφών θέσεων και τάσεων από την ποινολογία. Η εξέταση των ανωτέρω φαίνεται να διαφοροποιείται στο μακροεπίπεδο και μικροεπίπεδο, καθώς επίσης και στη βάση ειδικότερων κατηγοριών εγκλημάτων. Υπό το πρίσμα των προεκτεθέντων, επιχειρείται η κριτική προσέγγιση της υπό εξέταση θεματικής και των προβληματισμών που γεννιούνται από τη συνολική ανάπτυξη του θεωρητικού πλαισίου και σκιαγραφείται η περίσκεψη με την οποία, λόγω των ιδιαιτεροτήτων που συνοδεύουν τη νέο-τιμωρητικότητα, η αντεγκληματική πολιτική πρέπει να χαράσσεται και να εφαρμόζεται για τη μείωση του εγκληματικού φαινομένου.
Abstract:
In this thesis, the concept of "new punitiveness" is approached and its problematic is framed, through the historical evolution of punitiveness, from the Enlightenment era and during the transition from the era of modernity to the late modernity one that we are going through. The paper is supported by a literature review and secondary analysis of empirical data, combined with news sources and relevant legislative framework. In particular, the factors shaping the phenomenon of new punitiveness and the distinct characteristics with which it emerged in Western-type neoliberal societies. Through considerations of the punishment’s functions, it is revealed whether this new trend is in the direction of dealing with the criminal phenomenon or minimizing the feeling of insecurity related to crime, while in the same context, the theories of consent and conflict give their interpretation of the perception of punishment. A crucial element, in order to understand the intensity of the exaggeration of the reaction to the criminal phenomenon and the way it is managed, is considered the interaction of the "neo-punitive" attitudes of the public and the corresponding trends of the official social reaction. The influence and contribution of social movements as pressure groups in shaping criminal punishment appears to be important. The citation of the scientific approaches of new punitiveness becomes necessary to highlight the extent to which this concept is related to the worldview of the members of a society or whether it is a consequence of the dimensions of the crime and their knowledge about it. The symbolic and instrumental view of punitiveness of the public highlight the variables that influence neo-punitive attitudes, with the explanatory factors being divided into two main categories according to their ontological starting point, i.e. as a result of ideological-philosophical components or as a process of rationalization. Taking into account that public attitudes influence the whole of anti-crime policy, the analyzes and empirical data seek each time the degree of convergence of the public's recourse to these new punitive options and the adoption of related positions and tendencies by penal law. The examination of the above seems to be differentiated at the macro-level and micro-level, as well as on the basis of more specific categories of crimes. In the light of the above, a critical approach is attempted to the subject under examination and to the concerns arising from the overall development of the theoretical framework, and the consideration with which, due to the particularities accompanying the new punitiveness, the anti-crime policy must be drawn and be implemented to reduce the criminal phenomenon.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Κοινωνιολογίας, ΠΜΣ “Εγκληματολογία”, 2022
