Κλιματική κρίση και έμφυλη (αν)ισότητα: η διάσταση του φύλου στις δημόσιες πολιτικές για το κλίμα και την κλιματική διακυβέρνηση
Τίτλος:
Climate crisis and gender (In)equality: the dimension of gender in climate and climate governance policies
Κύρια Υπευθυνότητα:
Προβατά, Αρετή Ι.
Επιβλέπων:
Στρατηγάκη, Μαρία
Θέματα:
Keywords:
Κλιματική κρίση, δημόσιες πολιτικές, κριτικός οικοφεμινισμός, ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου, διαθεματικότητα, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις Climate crisis, public policies, critical ecofeminism, gender mainstreaming, intersectionality, Non Governmental Organizations
Ημερομηνία Έκδοσης:
2022
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Στόχος αυτής της εργασίας είναι η μελέτη της διασταύρωσης των συνεπειών της κλιματικής κρίσης με το φύλο στο πλαίσιο της κλιματικής διακυβέρνησης και των πολιτικών για το κλίμα, μέσα από σύγχρονες διαθεματικές προσεγγίσεις (Kaijser and Kronsell, 2014) εστιάζοντας στην ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου (gender mainstreaming) σε διεθνές και εθνικό επίπεδο (Alston, 2014). Η θεματική αυτή που απασχολεί την εργασία, πλαισιώνεται μέσα από το κεντρικό ερευνητικό ερώτημα: “Με ποιους τρόπους ενσωματώνεται η διάσταση του φύλου στις Πολιτικές για το Κλίμα και την Κλιματική Διακυβέρνηση;”. Αναδεικνύονται οι τρόποι με τους οποίους η κρίση του κλίματος αλληλοδιαπλέκεται με άλλες κρίσεις και εξετάζονται οι συνδέσεις μεταξύ των έμφυλων ανισοτήτων και της καταπάτησης του περιβάλλοντος. Στη συνέχεια παρουσιάζονται οι σύγχρονες φεμινιστικές διαθεματικές προσεγγίσεις και η έννοια του κριτικού οικοφεμινισμού ως σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των έμφυλων ανισοτήτων στη συνθήκη της κλιματικής κρίσης (Gaard, 2015; Puleo, 2017). Πραγματοποιείται η ανάλυση των Διεθνών Πολιτικών του ΟΗΕ για το Κλίμα και έγινε επισκόπηση του όρου της Κλιματικής Διακυβέρνησης, υπογραμμίζοντας τον ρόλο της Κοινωνίας των Πολιτών σε αυτή. Επίσης, αναλύονται οι στρατηγικές πολιτικών για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και τις έμφυλες σχέσεις και εξετάζονται οι διασταυρώσεις μεταξύ τους. Μετά την παρουσίαση της μεθοδολογίας του εμπειρικού μέρους της εργασίας αυτής, η έρευνα χωρίζεται σε δύο διακριτά μέρη: από τη μία η συλλογή και η ανάλυση δευτερογενών στοιχείων θεσμικών πολιτικών κειμένων και από την άλλη η ποιοτική έρευνα μέσα από συνεντεύξεις με μέλη Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων. Τέλος, μέσα από τη σύνοψη της έρευνας πραγματοποιείται μια σύνδεση των ερευνητικών ερωτημάτων της εργασίας με τα ευρήματα της έρευνας και τίθενται και προβληματισμοί γύρω από τις αντιστάσεις για την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στις δημόσιες πολιτικές για το κλίμα. Μέσα από την έρευνα συμπεραίνεται πως οι εθνικές πολιτικές για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής επικεντρώνονται πρωτίστως σε τεχνοκρατικές προσεγγίσεις, χωρίς να συνυπολογίζουν σε αυτές την κοινωνική και έμφυλη διάσταση της κλιματικής κρίσης. Επίσης, αποδεικνύεται αδυναμία από τους φορείς, στην υλοποίηση του gender mainstreaming στις πολιτικές για το κλίμα στην Ελλάδα, και όταν αυτό επιτυγχάνεται, γίνεται με τρόπο ελλιπή και αποσπασματικό. Παράλληλα, οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, ως καίριοι δρώντες της Κλιματικής Διακυβέρνησης, δείχνουν να αντιλαμβάνονται τις έμφυλες διαστάσεις της κλιματικής κρίσης, ωστόσο προς το παρόν, δεν έχουν συμπεριλάβει στις δράσεις τους το συνδυασμό αυτών των δύο πεδίων. Οι ίδιες οι πολιτικές θα πρέπει να μην αναπαράγουν τις υφιστάμενες σχέσεις εξουσίας και να μη συντηρούν τις έμφυλες ανισότητες. Στην εργασία αυτή προτείνεται μια οικοφεμινιστική διαθεματική προσέγγιση, πέρα από τις έως τώρα υπάρχουσες πολιτικές που αγνοούν το φύλο (gender blind approaches) (Röhr, Hemmati and Lambrou, 2009), η οποία θα συνεισφέρει στην πορεία ένταξης του εν δυνάμει ριζοσπαστικού και μετασχηματιστικού χαρακτήρα του gender mainstreaming στις πολιτικές για το κλίμα.
Abstract:
The aim of this paper is to study how climate change intersect with gender within the context of climate governance and climate policies, through the lens of an intersectional approach (Kaijser and Kronsell, 2014) by focusing on international and local strategies of gender mainstreaming (Alston, 2013). The above is framed through the following central research question: “In what ways has the dimension of gender been included as a relevant aspect for Climate and Climate Governance Policies?”. Following the analysis of climate change, we highlight the interweaving links between gender inequalities and the environmental encroachment. Furthermore, the critical concepts of a contemporary intersectional feminist approach and the notion of critical ecofeminism are discussed (Gaard, 2015; Puleo, 2017). Subsequently, the paper analyzes and reviews the UN International Climate Policies and aims for a solid definition of the critical term Climate Governance, with an emphasis on the role that the Civil Society plays within this scope. Additionally, policy strategies and challenges for climate change mitigation are reviewed through the lens of gender, exploring how they intersect. Following the presentation of the methodology and the empirical part, our research is divided into two distinct parts: on the one hand, collection and analysis of secondary elements of institutional policy texts and, on the other hand, qualitative research using semi-structured interviews with members of Non-Governmental Organizations. In conclusion, a connection is made between the findings of the research and the research questions of the paper. Moreover, and this thesis reflects on a number of conclusions and raises important questions concerning the resistance to gender mainstreaming in the context of public climate policies. Through the research, it is concluded that the national climate policies are primarily focused on technocratic approaches, without taking into account the social and gender dimension of the climate crisis. There is also evidence of a reluctance to implement gender mainstreaming in climate policies in Greece, and when this is achieved, it is done in an incomplete and fragmentary way. At the same time, Non-Governmental Organizations, as key actors of Climate Governance, seem to perceive the gendered dimensions of the climate crisis, however, but until now they have not included an activity in their strategy. The policies themselves should not reproduce existing power relations and not perpetuate gender inequality. Ultimately, we propose an ecofeminist interdisciplinary approach, beyond the existing gender-blind approaches (Röhr, Hemmati and Lambrou, 2009), which will contribute to the integration of a potentially radical and transformative gender mainstreaming with regard to climate policies.
