Το φαινόμενο της μετανάστευσης ως πρόβλημα εθνικής ασφάλειας: η ελληνική γεωστρατηγική αντιμετώπιση του θέματος τώρα και στο μέλλον
Τίτλος:
The phenomenon of immigration as a problem of national security: the greek geostrategic confrontation to the issue now and in the future
Κύρια Υπευθυνότητα:
Μαδούρος, Σπυρίδων Π.
Επιβλέπων:
Γκόφας, Ανδρέας
Θέματα:
Keywords:
Μετανάστευση, πρόσφυγες, ασύμμετρη απειλή, εθνική ασφάλεια, σύνορα, αποτροπή, άσυλο, ένταξη, κοινωνική ενσωμάτωση, κοινή ευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική, FRONTEX Immigration, refugees, asymmetric threat, national security, borders, deterrence, asylum, integration, social inclusion, common European immigration policy, FRONTEX
Ημερομηνία Έκδοσης:
2021
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Η μετανάστευση αποτελεί ένα κοινωνικό φαινόμενο, το οποίο διαφοροποιείται στην πορεία των χρόνων, διαμορφώνοντας παράλληλα την άποψη και στάση του πληθυσμού απέναντι στους μετανάστες. Σε ένα ασταθές διεθνές περιβάλλον όπως έχει διαμορφωθεί σήμερα μετά και την πρόσφατη οικονομική κρίση, αλλά και την ανάδυση νέων εθνικών, θρησκευτικών και πολιτισμικών συγκρούσεων ανά τον κόσμο, το φαινόμενο της μετανάστευσης έχει λάβει διεθνικό χαρακτήρα και αναδεικνύεται σε μια εξελισσόμενη πραγματικότητα με πολλαπλές γεωστρατηγικές και γεωοικονομικές επιπτώσεις. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να παρουσιαστεί το φαινόμενο της μετανάστευσης σκιαγραφώντας τις αιτίες και τους παράγοντες που οδηγούν στην ραγδαία εξέλιξη του, καθώς και τις πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις του. Ακολούθως θα επιχειρηθεί η προσέγγιση του φαινομένου ως πρόβλημα εθνικής ασφάλειας και θα καταγραφεί η υφιστάμενη γεωστρατηγική αντιμετώπισή του. Απώτερος σκοπός είναι να εξαχθούν συμπεράσματα και να προταθούν ενέργειες που θα συμβάλουν στην καλύτερη δυνατή αντιμετώπιση των προκλήσεων - απειλών που αναδύονται λόγω του μεταναστευτικού σε όλα τα πεδία. Στο πρώτο κεφάλαιο, αναφέρονται ορισμοί για την καλύτερη κατανόηση των εννοιών, καθώς και οι κατηγορίες και τα αίτια της μετανάστευσης. Στη συνέχεια παρουσιάζεται η εξέλιξη του φαινομένου στην Ε.Ε. και την Ελλάδα, καθώς και το νομικό καθεστώς που το πλαισιώνει. Στο δεύτερο κεφάλαιο της εργασίας καταγράφονται οι επιπτώσεις του φαινόμενου της μετανάστευσης στην κοινωνία, την οικονομία και τη δημόσια υγεία. Οι μεγάλες μεταναστευτικές ροές αναπόφευκτα επιφέρουν ορισμένες δυσμενείς συνέπειες στις χώρες υποδοχής, που έχουν αποδέκτη κυρίως την κοινωνία. Η επίδραση της μετανάστευσης στην οικονομία έχει διαφορετικές πτυχές, όπως η επιβάρυνση των κρατικών δαπανών, η φοροδιαφυγή και η ανάπτυξη της παραοικονομίας. Ωστόσο, στον τομέα της αγοράς εργασίας αναπτύσσονται αλληλοσυγκρουόμενες επιπτώσεις. Στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζεται το φαινόμενο της μετανάστευσης ως πρόβλημα εθνικής ασφάλειας, μέσα από επιπτώσεις στην εγκληματικότητα, το οργανωμένο έγκλημα, την τρομοκρατία, αλλά και ως ασύμμετρη απειλή. Διάφορες πτυχές του οργανωμένου εγκλήματος παρουσιάζουν αύξηση λόγω των μεγάλων μεταναστευτικών ροών, ενώ τρομοκρατικές οργανώσεις χρησιμοποιούν τα κύματα μεταναστών και προσφύγων για να μετακινηθούν στις χώρες που θα θελήσουν να δραστηριοποιηθούν. Οι αυξητικές τάσεις του ποσοστού των μεταναστών σε σχέση με το γηγενή πληθυσμό προσδίδει επικίνδυνες δια-στάσεις στο φαινόμενο και το μετατρέπει σε στρατηγική ασύμμετρη απειλή με κινδύνους με μακροπρόθεσμο αντίκτυπο. Στο τέταρτο κεφάλαιο αναλύεται η γεωστρατηγική αντιμετώπιση του φαινομένου μέσα από τρεις κύριους πυλώνες: α. Την ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων για αποτροπή της παράνομης μετανάστευσης. β. Την πολιτική ένταξης και κοινωνικής ενσωμάτωσης των μεταναστών, σε συνδυασμό με το δημογραφικό πρόβλημα και την υπογεννητικότητα. γ. Την οικοδόμηση μια αποτελεσματικότερης κοινής ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής. Η εργασία συμπερασματικά καταλήγει πως η επιλεκτική και αυστηρά ελεγχόμενη μετανάστευση είναι επωφελής για την ελληνική οικονομία και κοινωνία. Η αθρόα εισροή μεταναστών γιγαντώνει τις οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες αλλά και τις δυνητικές απειλές μετατρέποντάς τη σε πρόβλημα εθνικής ασφάλειας. Είναι προφανές ότι αν δεν υπάρχει μια μακροπρόθεσμη προσέγγιση του θέματος με ταυτόχρονη προσπάθεια να αντιμετωπισθούν οι γενεσιουργές αιτίες, ελλοχεύει ο κίνδυνος οι όποιες αποφάσεις και πρωτοβουλίες αναλαμβάνονται να φαίνονται αναχρονιστικές και αναποτελεσματικές, λόγω τις αναπόφευκτης επιδείνωσης της κατάστασης. Κλείνοντας, προτείνεται η λήψη αποφάσεων και πρωτοβουλιών για τη γεωστρατηγική αντιμετώπιση του μεταναστευτικού φαινομένου τόσο στο πλαίσιο του εθνικού σχεδιασμού, όσο και στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα προτεινόμενα μέτρα βασίζονται στους τρεις κύριους πυλώνες που αναπτύχθηκαν και συγκεκριμένα στη διαχείριση των συνόρων για αποτροπή, στην ένταξη και κοινωνική ενσωμάτωση των μεταναστών και τέλος στη βελτίωση της κοινής ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής.
Abstract:
Immigration is a social phenomenon, which varies over the years, while shaping the view and attitude of the population towards immigrants. In an unstable international envi-ronment as it is today after the recent economic crisis, but also the emergence of new national, religious and cultural conflicts around the world, the phenomenon of migration has taken on a transnational character and is emerging as an evolving reality with multiple geostrategic and geoeconomic implications. The purpose of this paper is to present the phenomenon of migration outlining the causes and factors that lead to its rapid development, as well as its political, social and economic consequences. Then the approach of this phenomenon as a problem of national security will be attempted and the existing geostrategic confrontation will be recorded. The final objective is to draw conclusions and propose actions that will contribute to better address the challenges - threats posed by immigration in all fields. The first chapter provides some definitions for a better understanding of this issue, as well as the categories and causes of migration. After that is presented the evolution of the phenomenon in the EU and Greece, as well as the framework of its legal status. The second chapter of the paper records the effects of the migration phenomenon on society, the economy and public health. Large migratory flows inevitably have some adverse consequences in the society of host countries. The impact of migration on the economy has different aspects, such as the burden on government spending, tax evasion and the growth of the underground economy. However, in the field of the labor market, conflicting effects are developing. The third chapter presents the phenomenon of immigration as a problem of national security, through its effects on organized crime, terrorism, but also as an asymmetric threat. Various aspects of organized crime are increased due to vast migratory flows, while terrorist organizations are using waves of migrants and refugees to move to countries where they want to operate. The increased percentage of immigrants in relation to the indigenous population adds dangerous dimensions to the phenomenon and turns it into a strategic asymmetric threat with risks with a long-term impact. The fourth chapter analyzes the geostrategic confrontation of the phenomenon through three main pillars: a. Integrated border management to prevent illegal immigration. b. The policy for integration and social inclusion of immigrants, in combination with the demographic problem and the low birth rate. c. Building a more effective common European immigration policy. The paper concludes that selective and strictly controlled immigration is beneficial for the Greek economy and society. The vast inflow of immigrants is magnifying the economic and social consequences as well as the potential threats, turning it into a problem of national security. It is obvious that if there is no long-term approach to the issue with a simultaneous effort to address the generating causes, there is a risk that any decisions and initiatives taken will seem anachronistic and ineffective, due to the inevitable deterioration of the situation. In conclusion, it is proposed to take decisions and initiatives for the geostrategic confrontation of the migration phenomenon both in the context of national planning and at the level of the European Union. The proposed measures are based on the three main pillars previously presented, namely the border management for the prevention, the integration and social inclusion of migrants and finally, the improvement of the common European immigration policy.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών, ΠΜΣ Στρατηγικές Σπουδές Ασφάλειας, 2021
