Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Στις 17 Νοεμβρίου του 1985, μετά την ολοκλήρωση της πορείας για την επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου ο αστυνομικός Μελίστας δολοφονεί μέσα στα Εξάρχεια τον δεκαπεντάχρονο Μιχάλη Καλτεζά. Η εικόνα του νεκρού σώματος αποτυπώνεται στα πρωτοσέλιδα του Τύπου της εποχής κι έρχεται να στοιχειώσει την ελληνική κοινωνία και να αναταράξει τις δημοκρατικές βεβαιότητες. Ο ανταγωνιστικός πολιτικός χώρος και ειδικότερα τα αναρχικά και αντιεξουσιαστικά μορφώματα στα οποίο εστιάζει η παρούσα εργασία, αντιδρούν άμεσα μέσα από μια σειρά συγκρουσιακών πρακτικών. Τα νέα συλλογικά πολιτικά υποκείμενα αναλαμβάνουν την ευθύνη ενός επιμνημόσυνου αγώνα για τον Καλτεζά και με τον Καλτεζά. Επιτελούν το αγωνιστικό πένθος γύρω από το οποίο διαρθρώνονται οι πρακτικές, ο πολιτικός λόγος, καθώς και οι πολιτισμικές αντανακλάσεις αυτών στην αναδυόμενη αντικουλτούρα. Τοποθετώντας το εθνογραφικό παράδειγμα μέσα στο ιστορικό συγκείμενο της δεκαετίας του ’80 και των ποικίλων μετατοπίσεων που έφερε η διακυβέρνηση του ΠΑ.ΣΟ.Κ στο κοινωνικό και πολιτικό πεδίο, η μελέτη αυτή συζητά ζητήματα αγωνιστικής μνήμης, συλλογικού πένθους, βίας και συλλογικού συν-αισθήματος. Μέσα από τη μελέτη ενός αντι-αρχείου (πολιτικών φυλλαδίων, εφημερίδων και περιοδικών του αναρχικού, αντιεξουσιαστικού και αριστερίστικου χώρου) που συλλέχθηκε για τις ανάγκες αυτής της εργασίας και συνεντεύξεις με ανθρώπους που ήταν μέτοχοι στα γεγονότα εκείνων των ημερών, αποπειρώμαι να ανιχνεύσω πτυχές της πολιτικής συντροφικότητας και της αντίστασης, τις νέες μορφές δημόσιας κουλτούρας και πολιτικής που εμφανίζονται ως αποκρίσεις στην κρατική δολοφονία.\r\nΓια την προσέγγιση των ερευνητικών ερωτημάτων, αξιοποιούνται πτυχές της κριτικής θεωρίας για το πένθος, όπως έχουν διατυπωθεί από τον Derrida, την Butler, την Αθανασίου και άλλες/άλλους μελετήτριες/μελετητές. Η αναλυτική των φαντασμάτων με το τρόπο που αρθρώνεται από τον Derrida στα Φαντάσματα του Μαρξ και στις ποικίλες επεξεργασίες που ακολούθησαν στο έργο μετέπειτα στοχαστριών/στοχαστών, συνδιαλέγεται με ανθρωπολογικές και κοινωνιολογικές προσεγγίσεις (Taussig,Gordon, Harrison, κ.α.) προκειμένου να ανιχνευτεί η επιδραστικότητα του νεκρού στην πολιτική συγκρότηση των υποκειμένων. Ακόμα επιστρατεύεται, το έργο ανθρωπολόγων και πολιτικών στοχαστών όπως η Arendt, o Fanon, ο Labica, ο Αgamben, η Nordrstrom, μεταξύ άλλων, για τη μελέτη και εκκέντρωση των εννοιών της βίας και αντι-βίας. Τέλος, αντλούνται αναλυτικά εργαλεία από το ευρύ φάσμα των θεωριών του συν-αισθήματος (affect theory), όπως για παράδειγμα στο έργο της Ahmed και του Muñoz, προκειμένου να μελετηθεί το συν-αίσθημα της οργής ως πολιτική έκφρασης στο πλαίσιο των ποικίλων δράσεων του αναρχικού/ αντιεξουσιαστικού χώρου εντός του ιστορικού συμφραζόμενου που εξετάζεται εδώ.\r\nΗ μελέτη του ιστορικού παραδείγματος με την θεωρητική σκευή και τη μεθοδολογία που προσφέρει η ανθρωπολογική επιστημολογία φιλοδοξεί να συνεισφέρει σε ένα συλλογικό προβληματισμό για τις έννοιες της πολιτικής οργής, της αντι-βίας και της πολιτικοποίησης του θανάτου. Κλείνοντας η παρούσα εργασία επιθυμεί, αντί συμπερασμάτων, να δώσει τη σκυτάλη σε νέα ερωτήματα σχετικά με το διανοητό στο πεδίο της αντίστασης, εντός μιας ιστορικής συνθήκης όπου κάθε επαναστατική προοπτική φαντάζει αδιανόητη και κάθε εξεγερτική πρακτική μάταιη.
Abstract:
On 17 November 1985, after the completion of the march for the anniversary of the Polytechnic uprising, the policeman Athanasios Melistas murders 15-year-old Michalis Kaltezas in Exarchia. The image of the dead body that is published on all headlines of the mainstream press of the time, comes to haunt Greek society and shake up democratic certainties. The antagonistic political space and even more particularly the anarchist and anti-authoritarian formations on which this paper focuses, react directly with a series of confrontational practices. The new collective political subjects take on the responsibility of a commemorative struggle for and with Kaltezas. They perform the agonistic mourning around which political discourse and practices as well as their cultural reflections in the emerging counterculture are structured. Placing the ethnographic paradigm within the historical context of the 1980s and the various shifts that PASOK's rule brought to the social and political field, this study discusses issues of agonistic memory, collective mourning, violence and affect. Through the study of a counter-archive collected for this paper (political pamphlets, newspapers, magazines from the anarchist, anti-authoritarian and leftist space) and interviews with people who were shareholders in the events of those days, I try to trace aspects of political comradeship and resistance, new forms of public culture and politics that emerge as responses to state murder. In approaching the critical questions that arise in the framework of this paper, I utilize anthropological aspects of critical theory on mourning as approached by Derrida, Butler, Athanasiou, and others. The analytics of ghosts as articulated in Derrida's work, Ghosts of Marx, as well as in the elaborations of other scholars, is intertwined with anthropological and sociological approaches (Taussig, Gordon, Harrison, etc.) to trace the influence of the dead on the political constitution of subjects. Furthermore, the meditation of anthropologists and philosophers such as Arendt, Fanon, Labica, Agamben, Nordstrom, and others is called upon in the study of the notions of violence and counter-violence. Finally, the tools that emerge from the wide field of affect theories, as in the work of Ahmed and Muñoz, contribute to the study of rage as a political expression of this period's anarchist/anti-authoritarian formations. The study of the historical paradigm with the theoretical apparatus and methodology that evolves within an anthropological perspective aspires to contribute to a collective reflection on the concepts of political rage, counter-violence, and the politicization of death. This paper wishes, instead of concluding, to give way to new questions about what is conceivable in the field of resistance within a historical condition where every revolutionary perspective seems inconceivable and every rebellious practice futile.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, ΠΜΣ "Κοινωνική και Πολιτισμική Ανθρωπολογία", 2022
