Αξιόγραφα, Τραπεζική Επιταγή, Τραπεζιτική Επιταγή, Ατελής επιταγή, άκυρη επιταγή ,λευκή επιταγή, μεταχρονολογημένη επιταγή, επιταγή ευκολίας, καταπιστευτική επιταγή, Σύμβαση Επιταγής, Εγγυητικός ή επικουρικός χαρακτήρας των υπογραφέων της επιταγής, Αρχή της Αλληλέγγυου ή εις ολόκληρον ευθύνης, Αρχή της Άσκησης του αναγωγικού δικαιώματος άρρυθμα, Ευθύνη πληρωτή επιταγής, Ευθύνη εκδότη επιταγής, Ποινική ευθύνη εκδότη ακάλυπτης επιταγής, πτώχευση του εκδότη ακάλυπτης επιταγής, ευθύνη πλαστογράφου επιταγής, Αστική ευθύνη( δικαιοπρακτική και αδικοπρακτική) εκδότη ακάλυπτης επιταγής, στοιχεία αδικήματος έκδοσης ακάλυπτης επιταγής, στοιχεία εγκλήματος έκδοσης ακάλυπτης επιταγής, Αναγωγή, Αναγωγή προς απόδοση, αδικαιολόγητος πλουτισμός (άρθρο 60 Ν. 5960/1933), Ευθύνη οπισθογράφου Επιταγής, οπισθογράφηση λόγω πληρεξουσιότητας, εν λευκώ οπισθογράφηση, μετοπισθογράφηση, αχρονολόγητη οπισθογράφηση, ενεχυρική οπισθογράφηση, Ευθύνη Τριτεγγυητή επιταγής Cheque, civil liability, penal liability, endorser, endorsee, Payor, Drawer, Drawee, post-dated cheque, blank cheque
Ημερομηνία Έκδοσης:
2015
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Σε αυτήν την εργασία, παρουσιάζουμε τα διάφορα είδη της ευθύνης εξ επιταγής, χωρίς να περιοριζόμαστε αυστηρά στην αξιογραφική ευθύνη , που απορρέει από την επιταγή, περιλαμβάνοντας στην έρευνα μας την συμβατική και αδικοπρακτική ευθύνη του Πληρωτή της επιταγής (εξωαξιογραφική ευθύνη) απέναντι στον πελάτη του και στον κομιστή της επιταγής. Μεταβαίνοντας από το γενικότερο στο ειδικότερο, ξεκινούμε από τα αξιόγραφα, εντοπίζουμε την θέση της επιταγής σε αυτήν την μεγάλη κατηγορία εγγράφων αποδεικτικών χρέους και καταλήγουμε, αφού αναφερθούμε στην ιστορική και νομοθετική εξέλιξη και οικονομική σημασία, στην σύντομη παρουσίαση θεμάτων ,που σχετίζονται με την επιταγή, όπως: το δίκαιο της επιταγής και η σχέση του με το αστικό δίκαιο, ο σύγχρονος και κοινά αποδεκτός ορισμός της επιταγής και η σχέση του με το αστικό δίκαιο, ο σύγχρονος και κοινά αποδεκτός ορισμός της επιταγής, τα είδη αυτής και οι τρόποι μεταβίβασης της, τα επτά ουσιώδη στοιχεία της επιταγής, το πότε θεωρείται ατελής, άκυρη και λευκή μια μεταχρονολογημένη ,ευκολίας και καταπιστευτική επιταγή κ.α. Χωρίς να επεκταθούμε πέραν του δέοντος, παραθέτουμε βασικές πληροφορίες ,σχετικά με τις διακρίσεις της ευθύνης, όπως αυτές προκύπτουν από τα διδάγματα του ενοχικού δικαίου, επισημαίνοντας τις διαφορές μεταξύ αστικής και ποινικής ευθύνης , ούτως ώστε να γίνουν αντιληπτά στον αναγνώστη τα είδη της ευθύνης που απορρέουν από την επιταγή και η έννοια της ευθύνης. Έπειτα, αναλύουμε τις δύο αρχές που καθιερώνονται από το άρθρο 44 Ν. 5960/1933, σχετικά με την ευθύνη που απορρέει από την επιταγή, την αρχή της αλληλέγγυου ή εις Ολόκληρον Ευθύνης και την αρχή της ασκήσεως του αναγωγικού δικαιώματος άρρυθμα. Αφού ολοκληρώσουμε την ανάλυση των εννοιών: επιταγή και ευθύνη , και αφού ,φυσικά, προχωρήσουμε στην σύνθεση των δύο αυτών εννοιών (ευθύνη από την επιταγή), αναφερόμαστε στην φύση της Ευθύνης του Πληρωτή της επιταγής, η οποία είναι εξωαξιογραφική και στην συνέχεια ασχολούμαστε με την συμβατική και αδικοπρακτική ευθύνη της Τράπεζας- Πληρωτή απέναντι στον πελάτη της, στην αδικοπρακτική ευθύνη της απέναντι στον κομιστή και σε τρίτο πρόσωπο και στο ζήτημα της συμβατικής ευθύνης απέναντι στον κομιστή, όπως αυτό προκύπτει από την ΕφΛαρ 32/2014. Συνεχίζουμε την ανάλυση μας με την ευθύνη του εκδότη της επιταγής, την οποία την διακρίνουμε σε ποινική και αστική (δικαιοπρακτική και αδικοπρακτική). Όσον αφορά το έγκλημα της έκδοσης ακάλυπτης επιταγής, α.) αναλύονται τα τέσσερα στοιχεία του εγκλήματος, δηλαδή η έκδοση έγκυρης επιταγής, η εμπρόθεσμη εμφάνιση της επιταγής προς πληρωμή, η μη πληρωμή της, λόγω έλλειψης διαθεσίμων κεφαλαίων κατά την έκδοση ή την πληρωμή της και ο δόλος του δράστη (αρκεί και ενδεχόμενος) που αναφέρεται στην έλλειψη αντικρίσματος, κατά τον χρόνο έκδοσης ή πληρωμής της επιταγής, β.) αναφερόμαστε στις αλλαγές του άρθρου 79, σχετικά με τον δικαιούχο άσκησης της έγκλησης, γ.)με νομολογιακά παραδείγματα, διακρίνουμε διάφορες περιπτώσεις εξάλειψης του αξιοποίνου, δ.) ασχολούμαστε με το ιδιαίτερο ζήτημα της πτώχευσης του εκδότη, κατά την έκδοση ακάλυπτης επιταγής (ιδίως κατά την έκδοση μεταχρονολογημένης επιταγής) , παραθέτοντας διάφορες απόψεις επ’ αυτού του θέματος, ε.)διαπιστώνουμε πως το έγκλημα έκδοσης ακάλυπτης επιταγής δύναται σε μια μόνον περίπτωση να είναι έγκλημα συμμετοχής: όταν η επιταγή έχει εκδοθεί από κοινού από δύο ή περισσότερους εκδότες και φέρει τις υπογραφές και των δύο ή των περισσότερων εκδοτών στ.) και , τέλος, αναζητούμε την ευθύνη του πλαστογράφου της επιταγής, η οποία κατά την κρίση μας είναι αξιογραφική, ποινική και αστική, ενώ παράλληλα, υποστηρίζουμε πως η συμπλήρωση λευκής επιταγής ,για την οποία δεν υπάρχει συγκεκριμένη, έστω και σιωπηρή συμφωνία, αποτελεί πλαστογραφία. Σε επόμενη φάση, ασχολούμαστε με την αστική ευθύνη του εκδότη, αφού πρώτα αναφερθούμε στην σχέση μεταξύ ποινικού και αστικού αδικήματος ( κατ’ αρχήν, όταν στοιχειοθετείται το έγκλημα έκδοσης ακάλυπτης επιταγής στοιχειοθετούνται και οι αναγκαίες προϋποθέσεις για την αστική ευθύνη από αδικοπραξία του υπογράψαντος ακάλυπτη επιταγή και, δεύτερον, διευκρινίζουμε πως, με βάση την νομολογία, στην περίπτωση της έκδοσης ακάλυπτης επιταγής, έχουμε συρροή αξιώσεων ( υπό στενή έννοια) ,ενώ κατά την σύγχρονη αντίληψη, συρροή νομίμων βάσεων της αξίωσης, η οποία οδηγεί σε πιο ικανοποιητικές λύσεις, όσον αφορά τα θέματα της παραγραφής και της επίκλησης ή όχι της αιτίας στην αγωγή αδικοπραξίας. Περαιτέρω, στην ανάλυση μας, σχετικά με την αδικοπρακτική ευθύνη του εκδότη της επιταγής, παραθέτουμε τα οκτώ στοιχεία για την θεμελίωση της αγωγής αδικοπραξίας, όπως αυτά προκύπτουν από την ΑΚ 914, την νομολογία και το άρθρο 79 παρ. 1 Ν. 5960/1933 και αναλύουμε όσα εξ αυτών δεν αναλύθηκαν σε προηγούμενα κεφάλαια της εργασίας μας, δηλαδή την αιτία, το παράνομο, την υπαιτιότητα, την ζημία (το ποσόν, τους δικαιούχους και του υπόχρεους σε αποζημίωσης) και την αιτιώδη συνάφεια. Εκτός αυτών, με νομολογιακά παραδείγματα, εντοπίζουμε διάφορους τρόπους ελευθέρωσης και απαλλαγής του εκδότη από την υποχρέωση πληρωμής και περιπτώσεις επιμερισμού της ευθύνης του, και ,τέλος, αναφερόμαστε στην αστική ευθύνη του νομικού προσώπου (ΟΕ,ΕΕ και ΑΕ) και του εκπροσώπου του από την έκδοση ακάλυπτης επιταγής. Έχοντας ολοκληρώσει την ανάλυση της αδικοπρακτικής βάσης της αστικής ευθύνης του εκδότη ακάλυπτης επιταγής, συνεχίζουμε με την δικαιοπρακτική. Πρωτίστως, διακρίνουμε την αναγωγή εν ευρεία εννοία από την αναγωγή εν στενή εννοία και ,δευτερευόντως, διευκρινίζουμε πως η δικαιοπρακτική ευθύνη του εκδότη πηγάζει από το άρθρο 40 Ν. 5960/1933 και συνάμα διακρίνουμε την αναγωγή του άρθρου αυτού από την αναγωγή προς απόδοση, η οποία πηγάζει από τα άρθρα 46 και 44 παρ.2 του Ν.5960/1933. Σχετικά με την αναγωγή προς απόδοση, εκφράζουμε την αντίθεση μας προς τις απόψεις μιας μερίδας της νομολογίας ,που υποστηρίζει πως μόνη η κατοχή της επιταγής δεν αποδεικνύει το δικαίωμα του κομιστή, ο οποίος πλήρωσε εξ αναγωγής. Επίσης, δεν παραλείπουμε να ασχοληθούμε με την αξίωση αδικαιολόγητου πλουτισμού του άρθρου 60 του Ν. 5960/1933, ο χαρακτήρας της οποίας είναι αμφίβολος, αφού κατά την κρατούσα άποψη πρόκειται για ειδική αξίωση επί επιταγής ή αν απλώς η αγωγή του άρθρου αυτού παραπέμπει στο κοινό δίκαιο. Σε επόμενη φάση, εξετάζουμε την ευθύνη του Οπισθογράφου της Επιταγής, η οποία έχει εγγυητικό χαρακτήρα (επικουρική ευθύνη), όπως ακριβώς και στην συναλλαγματική. Αφού δώσουμε τον ορισμό της οπισθογράφησης, αναφερόμαστε σε θέματα όπως: το εγγυητικό αποτέλεσμα της οπισθογράφησης ,οι απαλλακτικές ρήτρες στην επιταγή κ.α. Στην συνέχεια, αναλύουμε κάθε είδος οπισθογράφησης ( οπισθογράφηση λόγω πληρεξουσιότητας, εν λευκώ, μετοπισθογράφηση, αχρονολόγητη οπισθογράφηση και ενεχυρική) και ερευνούμε τα αποτελέσματα, που έκαστη παράγει και την ευθύνη του οπισθογράφου, σε κάθε περίπτωση. Τέλος, ολοκληρώνουμε την εργασία μας, με την ευθύνη του Τριτεγγυητή της Επιταγής, με ένα θέμα πράγματι ελάσσονος σημασίας, αφού η τριτεγγύηση δεν συνηθίζεται στις επιταγές. Η ευθύνη του Τριτεγγυητή, πηγάζει από το άρθρο 27 Ν. 5960/1933, η οποία προσδιορίζεται από τον τρόπο ή το είδος της ευθύνης του υπέρ ου η τριτεγγύηση ή αλλιώς από δύο βασικές αρχές: την αρχή της τυπικής ή εξωτερικής εξάρτησης από την ενοχή του υπέρ ου η τριτεγγύηση και από την αρχή της έναντι της ενοχής αυτής ουσιαστικής ανεξαρτησίας της, σε συνδυασμό με την αρχή της αυτοτέλειας των υπογραφών των προσώπων της επιταγής.
Abstract:
In this master’s thesis, we present the various types of the liability from the bank cheque, without being limited to the title’ s(note’s, security’s, commercial paper’s) liability, which arising from the Greek Law of cheque( Ν. 5960/1933) , including in our research Payor’s (Drawee’s) contractual and tortious liability towards its own client (drawer) and towards the cheque’s bearer as well. Going from general to specific, we begin from titles, we find the place of cheque in this great category of evidential of dept papers and we end up, after we refer to the historical and legislative evolution and economical importance, to the brief presentation of the main subjects, which are related to the cheque, such us: the tiles’ law and it’s relation to the civil law, the modern and commonly accepted definition of cheque, the types of cheque ,the seven essential elements of a cheque, the matter when a cheque is considered as incomplete, invalid and blank, post-dated, convenience cheque etc. Furthermore, we give some basic information about the differentiations of the liability, as they follow from the teachings of the Greek obligations law, pointing out the differences between the civil and the penal liability, so that the types of liability, which arise from the cheque, and the meaning of liability will be perceived by the reader. Afterwards, concerning the liability which arises from the cheque, we analyze the two principles, which are enshrined by the article 44 of Law 5960/1933, the principle of solidaristic liability and the principle of exercising the recourse right irregularly. After we finish with the analysis of the meanings: cheque and liability, and of course since we proceed in the synthesis of these two meanings, we refer to the nature of Payor’s liability, which is not enshrined in the Law of cheque, and consequently we refer, with examples from the greek jurisprudence, to the contractual and tortious liability, which the Payor has towards the cheque’s bearer and even towards a third person/party. Also, we bring up the matter of Payor’s contractual liability towards the cheque’s bearer, as it arises from Larisa’s appellate court adjudication. (ΕφΛαρ 32/2014) Further, we refer to the drawer’s liability, which is distinguished in penal and civil (tortious and contractual). First, concerning the crime of passing a bad/NSF/dishonored check, we analyze the four elements of the crime, which are: a.) the writing/drawing of a valid cheque, the in-time limit presentation for cashing, the non-payment of the payment amount, due to lack of sufficient funds in the bank account, b.)we refer to the changes of the article 79 N. 5960/1933, concerning the payee who has the right to complaint, c.) with examples from the Greek jurisprudence, we distinguish a variety of cases, in which the punishable (liable to punishment) eradicates, d.) we show a special interest in the important matter of drawer’s bankruptcy, during the cheque’s drawing (especially during the drawing of a post-dated cheque), e.) we come to the conclusion that the crime of passing a bad cheque can be in one case only a crime in which more than one persons participate: when the check has been written jointly by two or more drawers ,who have signed the cheque, f.) and, finally, we search out the liability of the cheque’s forger, which, in our opinion, arises from the law of cheque and furthermore is distinguished in civil and penal, while at the same time we claim that the completion of a blank cheque, for which there’s no specific or even a tacit agreement, constitutes forgery. Moreover, we take a special interest in drawer’s civil liability, but, firstly, we refer to the connection between the criminal and the civil offense of passing a bad/ dishonored cheque. We cite, as well, tort claim’s eight elements, as they arise from the article 914 of the Greek civil law, jurisprudence and from article 79 Law 5960/1933. With respect to this topic, we refer to the civil liability of the legal entity and its legal representative when they act as drawers. We continue our research with the examination of the contractual foundation of drawer’s civil liability. Firstly, we distinguish the recourse in the broad sense (article 40 Law 5960/1933) from the recourse in the strict sense (article 46 and 44 Law 5960/1933), and, secondly, we clarify that drawer’s contractual liability arises from article 40 Law 5960/1933. As for the recourse in the strict sense, we express our opposition to the opinions of a part of the greek jurisprudence, which claims that only the possession of the cheque doesn’t prove the right of the bearer, who paid the amount on recourse. We don’t forget to mention to the unjust enrichment claim ( article 60 Law 5960/1933), the nature of which is doubtful, because ,on the one hand, according to the juriprudence’s non predominant opinion, is considered as a special claim (lex specialis), but, on the other hand, is considered as a claim, which refers to the common law. Furthermore, we include in our research the endorser’s liability, which has a recognizance nature/ character (subsidiary liability), exactly like it has in the bill of exchange. Once we give endorsement’s definition, we mention to subjects, such as: recognizance effect of endorsement, the exculpatory clauses on the cheque etc. Consequently, we analyze each type of endorsement and we give information on the effects, which each of them brings about, and the endorser’s liability in each case. In the end, we finish our master’s thesis with the guarantor’s liability, a subject of minor importance, since a guarantee in cheques isn’t usual. The guarantor’s liability, which is defined by the type of liability the endorser or the drawer or very rarely another guarantor , to whom the guaranty was given, has, arises from article 27 Law 5960/1933.
