Library SitePandemos Repository
Pandemos Record
 

Προβολή στοιχείων εγγραφής

Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας  

Διδακτορικές διατριβές  

 
Τίτλος:Η σχέση ηθικής και θετικού δικαίου στην καντιανή και νιτσεϊκή φιλοσοφική σκέψη: μια συγκριτική προσέγγιση
Τίτλος:The relation between morals and positive law in the Kantian and Nietzschean philosophical thought: a comparative approach
Κύρια Υπευθυνότητα:Μαυρομμάτης, Θεόδωρος Γ.
Επιβλέπων:Στράγγας, Ιωάννης
Θέματα:Δίκαιο και ηθική
Law and ethics
Kant, Immanuel, 1724-1804
Nietzsche, Friedrich Wilhelm, 1844-1900
Keywords:Δίκαιο, Ηθική, Καντ, Νίτσε, Συγκριτική προσέγγιση
Law, Morality, Kant, Nietzsche, Comparative approach
Ημερομηνία Έκδοσης:2014
Εκδότης:Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:Η ανά χείρας διδακτορική διατριβή συνιστά μια απόπειρα κριτικής πραγμάτευσης της σχέσης δύο θεμελιακών εννοιών, όπως αυτές αντιμετωπίζονται στα πλαίσια της σκέψης δύο από τους επιφανέστερους εκπροσώπους της νεότερης φιλοσοφικής σκέψης. Η Ηθική και το Δίκαιο αποτελούν δύο κανονιστικά μορφώματα με ρόλο καταλυτικό στη διαμόρφωση της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Αυτός είναι και ο λόγος, για τον οποίο η διερεύνηση της μεταξύ τους σχέσης παρουσιάζει ιδιαίτερο επιστημονικό ενδιαφέρον. Η σκέψη του Nietzsche παρουσιάζει σημαντικές δομικές διαφορές έναντι αυτής του Kant. Το γεγονός αυτό επιτρέπει την αντιπαράθεση στο πρόσωπο των δύο στοχαστών δύο φιλοσοφικών τάσεων, εκ των οποίων η πρώτη στηρίζει την ανθρώπινη δραστηριότητα στο ενδογενές ενορμησιακό στοιχείο, ενώ η δεύτερη φαίνεται να προκρίνει την ανάγκη κυριαρχίας της έλλογης προσέγγισης της πραγματικότητας από μέρους του ανθρώπινου υποκειμένου. Ταυτόχρονα στο επίπεδο της ιστορίας των ιδεών ο Kant αποτελεί γνήσιο εκφραστή των ιδεών του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού. Μια ηχηρή απάντηση στην υιοθέτηση του εν λόγω πλαισίου ιδεών έρχεται να αποτελέσει η νιτσεϊκή σκέψη. Η διατριβή αποτελείται από την Εισαγωγή και τρία μέρη. Στην Εισαγωγή, αφού αναφερθεί συνοπτικά η σημασία της σκέψης του Kant και του Nietzsche, τίθεται το περίγραμμα των θεμάτων, που πρόκειται να εκτεθούν, και αιτιολογείται η ενασχόλησή με τα συγκεκριμένα σημεία του εκτενούς έργου των δύο φιλοσόφων. Επιπλέον επεξηγείται σε αδρές γραμμές η μεθοδολογία, που πρόκειται να ακολουθηθεί, και παρατίθεται ο λόγος, για τον οποίο αυτή επιλέχθηκε. Τέλος δικαιολογείται η επιλογή του προκείμενου θέματος. Στο πρώτο μέρος σκιαγραφείται η σχέση Ηθικής και θετικού Δικαίου στη σκέψη του Immanuel Kant. Ειδικότερη αναφορά γίνεται σε ζητήματα όπως η συστηματική ένταξη της Ηθικής στο καντιανό φιλοσοφικό οικοδόμημα, η χρήση των εννοιών της καλής θέλησης και του καθήκοντος ως κριτηρίων ηθικότητας, η συμβολή των εννοιών της αυτονομίας και της ετερονομίας της βούλησης στην κατανόηση της έννοιας της ηθικότητας, οι έννοιες της νομιμότητας και της ηθικότητας στην καντιανή σκέψη ως μέσο εισαγωγής στη διάκριση μεταξύ ηθικών και δικαιικών κανόνων, η έννοια της Ελευθερίας και η ένταξή της στο καντιανό ηθικό πρότυπο, η καντιανή διάκριση μεταξύ δικαιικής και ηθικής νομοθεσίας, ο εξαναγκαστικός χαρακτήρας του Δικαίου, η συμβολή των εννοιών του δικαιώματος και του καθήκοντος στη διάκριση Ηθικής και Δικαίου καθώς και ορισμένες αντιπροσωπευτικές περιπτώσεις από τον χώρο του ελληνικού Δικαίου, όπου φαίνεται να βρίσκουν εφαρμογή οι ιδέες του Kant αναφορικά με τη σχέση Ηθικής και Δικαίου. Το δεύτερο μέρος αφιερώνεται στη σχέση Ηθικής και θετικού Δικαίου στη σκέψη του Friedrich Nietzsche. Αρχικά γίνεται λόγος για τον νιτσεϊκό Προοπτικισμό με έμφαση στις ερμηνευτικές προσεγγίσεις των György Lukács, Αλέξανδρου Νεχαμά και Gilles Deleuze, οι οποίες αντιμετωπίζονται κριτικά. Στη συνέχεια παρουσιάζονται κριτικά οι αντιλήψεις του Nietzsche επί του πεδίου της Ηθικής σε εκείνες τις ειδικότερες πτυχές τους, που αφορούν την προκείμενη θεματική. Ακολουθούν η κριτική αποτύπωση της έννοιας της σύμβασης στη νιτσεϊκή σκέψη, η κριτική επισκόπηση της έννοιας της ενοχής, η εξέταση της έννοιας του Δικαίου –με έμφαση στη σχέση της με αυτή της εκδίκησης–, η ενασχόληση με το πρόβλημα της Ελευθερίας της βούλησης και η έκθεση των πρακτικών επιπτώσεων της νιτσεϊκής αντίληψης ως προς τις έννοιες του Δικαίου, της Ηθικής και την μεταξύ τους σχέση. Τέλος στο τρίτο μέρος πραγματοποιείται συγκριτική αποτίμηση των δύο φιλοσοφικών αντιλήψεων στη βάση της συμβολής εννοιών κρίσιμων τόσο στη σύνδεση όσο και στη διάκριση Ηθικής και Δικαίου στη σκέψη των δύο φιλοσόφων. Ευνόητα κάθε μια από τις έννοιες αυτές εξετάζεται και στη χρήση της στη σκέψη του άλλου στοχαστή, προκειμένου ευχερέστερα να προσδιοριστεί το πλαίσιο ιδεών στην κατασκευή του οποίου αυτή κάθε φορά συνεισφέρει.
Abstract:The present dissertation constitutes an attempt at a critical approach of the relation between two fundamental notions, as used in the thought of two of the most prominent representatives of modern philosophical thought. Morality and Law are normative patterns, the role of which in the formation of human behavior is catalytic. This is why the exploration of their relation is of great scientific interest. Nietzsche\'s thought presents great structural differences compared to that of Kant. This fact allows the confrontation of two philosophical concepts, the first of which bases human activity on endogenous impulse, while the other seems to insist on the need for a more reasonable approach of reality on behalf of the human subject. At the same time, on the level of the history of ideas, Kant is a dedicated representative of the ideas of the European Enlightenment. Nietzsche's thought constitutes a resounding answer to the adoption of this frame of ideas. The dissertation consists of an introduction and three parts. In the introduction, after a brief reference to the significance of the thought of Kant and Nietzsche, an outline of the themes to be addressed is made and the choice of the specific parts of the extensive work of the two philosophers is justified. Furthermore, the methodology followed is roughly explained and the reason for such a choice is stated. Finally, the choice of the present theme is justified. In the first part of the dissertation, the relation between Morals and positive Law in the thought of Immanuel Kant is sketched out. Special reference is made to themes like the systematic placing of Morals in Kant's philosophical structure, the use of the notions of good will and task as criteria of morality, the contribution of the notions of autonomy and heteronomy of the will to the understanding of the notion of morality, the notions of legality and morality in the Kantian thought as the means for the introduction of the distinction between juridical and moral rules, the notion of freedom and its placing in Kant's moral model, the Kantian distinction between juridical and moral legislation, the contribution of the notions of right and task to the distinction between Morals and Law, as well as some representative cases of the field of Greek Law, where Kant's ideas on the relation between Morals and Law seem to be applied. The second part of the dissertation is dedicated to the relation between Morals and positive Law in the thought of Friedrich Nietzsche. The first subject of this part is the Nietzschean Perspectivism with emphasis on the interpretative approaches of György Lukács, Alexander Nehamas and Gilles Deleuze, which are critically confronted. Next, Nietzsche's views concerning the field of morality are critically presented from the viewpoint of the present subject. This presentation is followed by a critical study of the notion of contract in Nitzschean thought, the critical survey of the notion of guilt, the examination of the notion of Law –with emphasis on its relation to the notion of revenge–, the engagement with the problem of the freedom of the will and the presentation of the practical consequences of the Nietzschean concept of the notions of Law, Morals and the relation between them. Finally, in the third part, a comparative evaluation of the two philosophical views on the basis of the contribution of critical notions both to the connection and to the distinction of Law and Morals takes place. Understandably, every notion is examined as far as its use in the thought of the other thinker is concerned, in order to determine the framework of ideas in the construction of which each notion is assisting.
Περιγραφή:Διατριβή (διδακτορική) - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας, 2014
Περιγραφή:Βιβλιογραφία: σ. 344-355
 
 
Αρχεία σε Αυτό το Τεκμήριο:
Αρχείο Τύπος
11DID_Mavrommatis_Th.pdf application/force-download
 
FedoraCommons OAI Βιβλιοθήκη - Υπηρεσία Πληροφόρησης, Πάντειον Πανεπιστήμιο