Διαιτησία (Διεθνές δίκαιο) Arbitration (International law)
Keywords:
διαιτησία, διαιτητικές ρήτρες, διεθνές εμπόριο, συμφωνίες διαιτησίας, θεσμική διαιτησία, ad hoc διαιτησία, εφαρμοστέο δίκαιο arbitration, arbitration clauses,international trade, arbitration agreements, institutional arbitration, ad hoc arbitration, applicable law
Ημερομηνία Έκδοσης:
2014
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Με τη διεθνοποίηση των εμπορικών συναλλαγών και την πολυπλοκότητα των αναφυόμενων προβλημάτων που επέφερε, δημιουργήθηκε η ανάγκη για επιτάχυνση και τυποποίησή τους, αναδεικνύοντας τη διαιτησία ως εναλλακτική μέθοδο επίλυσης διαφορών, ως της κατεξοχήν εκδήλωσης ιδιωτικής αυτονομίας στο πεδίο απονομής της δικαιοσύνης. Σε κάθε δικαιοκρατούμενη πολιτεία προβλέπεται τρόπος επίλυσης των διαφορών, οι οποίες ανακύπτουν μεταξύ των πολιτών. Σύμφωνα με το άρθρο 87 I Συντ., η δικαιοσύνη απονέμεται από τα τακτικά δικαστήρια, τα οποία συγκροτούνται από δικαστές που απολαμβάνουν λειτουργική και προσωπική ανεξαρτησία. Παράλληλα δε προς την πολιτειακή δικαιοδοτική έννομη τάξη κινείται η διαιτησία, η οποία αποτελεί άσκηση δικαιοδοσίας όχι όμως από πολιτειακά όργανα. Το κυριότερο στοιχείο, το οποίο διαφοροποιεί τη διαιτησία από την κρατική δικαιοδοσία, είναι το είδος του οργάνου, το οποίο επιλαμβάνεται για να επιλύσει τη διαφορά: Στην πρώτη περίπτωση είναι κάποιο τρίτο πρόσωπο, και μάλιστα κατά κανόνα ιδιώτης, ενώ στη δεύτερη περίπτωση είναι το κατά το Σύνταγμα και τον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας αρμόδιο δικαστήριο, που συγκροτείται από τακτικούς δικαστές και είναι πολιτειακό όργανο. Τα στάδια της διαιτησίας είναι η διαιτητική συμφωνία, ο διορισμός διαιτητών, η διαιτητική διαδικασία και τέλος η επίλυση της διαφοράς με τη διαιτητική απόφαση. Θεμέλιο της διαιτησίας, αποτελεί η ελευθερία της βούλησης των μερών, στοιχείο που κυριαρχεί σε όλα τα στάδια. Η διεθνής διαιτησία αποτέλεσε αντικείμενο ειδικής νομοθετικής προβλέψεως σχετικά πρόσφατα. Ο όρος «διεθνής διαιτησία» εισήχθη για πρώτη φορά με το ν. 1816/1988, ο οποίος όμως ρύθμισε δευτερεύοντα ζητήματα, όπως η ανάθεση καθηκόντων διαιτητή σε δικαστές και ο καθορισμός της αμοιβής των διαιτητών. Ανάλογα είναι και τα θέματα διεθνούς διαιτησίας που κάλυψε ο ν. 2331/1995 : το ύψος της αμοιβής των διαιτητών ιδιωτών, ή δικαστών κλπ. Για πρώτη φορά η διεθνής εμπορική διαιτησία ρυθμίστηκε ολοκληρωμένα με το ν. 2735/1999. Πρόκειται για μεταφορά στο εσωτερικό δίκαιο του Πρότυπου Νόμου UNCITRAL ο οποίος δεν αποτελεί σύμβαση αλλά προτείνεται στις Κυβερνήσεις και κάθε ενδιαφερόμενο Κράτος, που θεωρεί ότι ο πρότυπος νόμος καλύπτει μια ανάγκη, τον υιοθετεί και ενσωματώνει στην εθνική έννομη τάξη του, ως εσωτερική νομοθεσία, με ή χωρίς επιμέρους τροποποιήσεις. Η εσωτερική διαιτησία ωστόσο διέπεται από τα άρθρα 867-903 ΚΠλοΔ. Θεμέλιο του θεσμού της διαιτησίας αποτελεί η συμφωνία περί διαιτησίας, η οποία αφορά διαφορές υφιστάμενες ή μελλοντικές από κάθε είδους έννομη σχέση. Η διαιτητική συμφωνία καθορίζει δεσμευτικά την έννομη σχέση, η οποία θα αποτελέσει της βάση της διαιτητικής επιλύσεως αλλά και το ποιες διαφορές θα εμπέσουν σε αυτή. Με τον όρο συμφωνία περί διαιτησίας εννοούμε σήμερα τόσο το συνυποσχετικό (submission, compromis), δηλαδή τη συμφωνία για επίλυση από διαιτητές διαφορών που έχουν ήδη δημιουργηθεί, όσο και τη διαιτητική ρήτρα (arbitration clause, clause compromissoire) δηλαδή τη συμφωνία για επίλυση από διαιτητές μελλοντικών διαφορών. Η παλαιά διάκριση μεταξύ ρήτρας διαιτησίας, που εκλαμβανόταν απλώς ως προσύμφωνο και συνυποσχετικού, που παρήγαγε άμεσα διαθετικά αποτελέσματα ως προς τη δικαιοδοσία των πολιτειακών δικαστηρίων, δεν ισχύει πλέον στο δίκαιο που καθιέρωσε ο ΚΠολΔ. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα τελευταία χρόνια ορισμένα από τα πλέον σημαντικά κείμενα της διεθνούς διαιτησίας υπέστησαν παρεμβάσεις ή αλλαγές. Κοινό χαρακτηριστικό όλων των αλλαγών συνιστά η απομάκρυνση από πρότυπα εθνικής προέλευσης και η υιοθέτηση διεθνικά ισχυουσών αρχών και πρακτικών. Με την παρούσα επιχειρείται μια παρουσίαση της χρησιμότητας των συμφωνιών περί διαιτησίας στις διεθνείς και εγχώριες εμπορικές ή μη συναλλαγές, η εφαρμογή τους στην οικονομική και κοινωνική ζωή αλλά και στην αυτοτέλειά τους σε σχέση με την κύρια σύμβαση, τα προβλήματα που μπορεί να ανακύψουν με το εφαρμοστέο δίκαιο και τέλος ο έλεγχος τους κύρους τους τόσο από τα τακτικά όσο και από τα διαιτητικά δικαστήρια. Για την πληρότητα του λόγου κρίνεται σκόπιμο να γίνει μια σύντομη αναφορά στο θεσμό της διαιτησίας, ο οποίος, ως εναλλακτική μέθοδος επίλυσης διαφορών στηρίζεται πρωτίστως στην βούληση των μερών, η οποία εκφράζεται μεταξύ άλλων και με τις διαιτητικές ρήτρες.
Abstract:
This paper examines the arbitration clauses as a financial tool for the economic prosperity of the parties at the area of international trade. This study is based on three pillars: a descriptive presentation of the institution of arbitration as an alternative form of dispute resolution, the use of arbitration clauses in achieving the objectives of the arbitration proceedings and the control of the validity of such clauses. Arbitration, recognized as being an area of private autonomy, is based on the agreement of the parties to an arbitration settlement of disputes between them, making the process flexible, fast and cost-effective compared with 'traditional” justice. It is an area of “private justice”, as the parties may choose their arbitrators, the type of disputes induced to them and many other procedural issues which undoubtedly contribute to the attainment of the objective of more rapid justice. Arbitration clauses is the foundation of arbitration, which defines the minimum content of the intention of the parties. The speed of international trade and the need for participation in the economic reality imposed in our country to adopt arrangements for arbitration. The validity of arbitration clauses is a key issue for the development of arbitration and the need for more consideration of international arbitration as an autonomous transnational legal order is urgent, given the benefits of arbitration for international trade. As an alternative to resolving disputes, arbitration is gaining ground and it should not be surprising that there is a fierce competition among European countries for the title of the best arbitration venue. Unfortunately, the Greek legal system follows with timid steps the international developments in the field of alternative dispute resolution, as there are few international arbitrations conducted in Greece, but there is a growing interest in the institution.
Περιγραφή:
Βιβλιογραφία: σ. 63-66
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Γενικό Τμήμα Δικαίου, ΠΜΣ "Δίκαιο και Ευρωπαϊκή Ενοποίηση", κατεύθυνση Ιδιωτικό Δίκαιο, 2014
