Διλήμματα βιοηθικής στον Ευρωπαΐκό χώρο : το τέλος της ζωής
Τίτλος:
Bioethical dilemmas in European area : the end of life
Κύρια Υπευθυνότητα:
Τεταγιώτης, Ιωάννης Ι.
Επιβλέπων:
Κουτνατζής, Στυλιανός-Ιωάννης
Θέματα:
Ευθανασία -- Δίκαιο και νομοθεσία Euthanasia -- Law and legislation
Keywords:
ευθανασία, συμμετοχή σε αυτοκτονία, βιοηθική, δικαιώματα ασθενούς, υποβοήθηση σε αυτοκτονία, αποσύνδεση από μηχάνημα, ευρωπαΐκό δίκαιο, σύμβαση Oviedo, διαθήκη ευθανασίας, ΕΣΔΑ, αυτονομία ασθενούς euthanasia, involvement in suicide, bioethics, patient rights, assisted suicide,ECHR, patient autonomy, European law
Ημερομηνία Έκδοσης:
2013
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Ένα τόσο ακανθώδες ζήτημα, όπως αυτό του τέλους της ζωής, έχει από τη φύση του προκαλέσει πολλές συγκρούσεις τόσο σε επιστημονικό όσο και σε ηθικό επίπεδο. Η ανάδειξη των θέσεων αυτών, που άλλοτε έχουν νομικό και άλλοτε ιατρικό και ηθικό υπόβαθρο αποτελεί τον κύριο σκοπό της παρούσας εργασίας. Με τον τρόπο αυτό καταδεικνύονται όλες εκείνες οι θέσεις που σχετίζονται με την εν λόγω προβληματική, ενώ από τη σύνθεσή τους προκύπτουν ενδιαφέροντα συμπεράσματα. Αρχικά, αναλύονται όλες εκείνες οι μορφές που στοιχειοθετούν την έννοια του τέλους της ζωής. Τούτο κρίνεται σκόπιμο, αφού με το πέρασμα των χρόνων η έννοια της ευθανασίας απέκτησε διευρυμένο περιεχόμενο. Έτσι, αναλύονται όλες εκείνες οι μορφές που λαμβάνει η θεματική του τέλους της ζωής, ήτοι η ενεργητική ευθανασία, η παθητική ευθανασία, η συμμετοχή στην αυτοκτονία καθώς και η αποσύνδεση από μηχάνημα τεχνητής διατήρησης στη ζωή. Με τον τρόπο αυτό, παρέχεται μια πλήρης εικόνας γύρω από τις μεθόδους που μπορεί να χρησιμοποιήσει κάποιος που επιθυμεί να θέσει τέλος στη ζωή του. Στην συνέχεια, εξετάζεται το τέλος της ζωής, υπό το πρίσμα του ελληνικού δικαίου, ήτοι πώς αυτό ρυθμίζεται από το ελληνικό Σύνταγμα αλλά και δευτερογενώς από τον κοινό νομοθέτη. Δεδομένης της συμμετοχής της Ελλάδος στην ευρωπαϊκή ενοποίηση, δεν θα μπορούσαμε να μην αναφερθούμε και στις αντίστοιχες ρυθμίσεις σε ενωσιακό επίπεδο, αφού το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί εσωτερικό δίκαιο της Ελλάδος δυνάμει του άρθρου 28 του Συντάγματος. Η οικουμενικότητα του ζητήματος που πραγματευόμαστε δεν θα καταδεικνυόταν με ευστοχία εάν δεν παρουσιάζονταν και οι πρωτοβουλίες που αναλήφθηκαν σε διεθνές επίπεδο και που αποσκοπούσαν στο να εξετάσουν τη δυνατότητα αναγνώρισης ενός δικαιώματος στο θάνατο. Τέλος, κρίνεται σκόπιμο να γίνει αναφορά στο εσωτερικό δίκαιο κρατών, όπως αυτό της Ελβετίας, του Βελγίου και του Ηνωμένου Βασιλείου, μιας και αυτά τα κράτη είναι πρωτοπόρα στην υιοθέτηση πρακτικών ευθανασίας. Η νομολογιακή προσέγγιση της ευθανασίας αποτελεί από μόνη της πρόκληση: μας δείχνει με τον πιο εναργή τρόπο πως αντιμετωπίστηκαν περιπτώσεις ατόμων που επιθυμούσαν την ευθανασία, και με τον τρόπο αυτό περνάμε από τη θεωρητική συζήτηση περί του ‘’ευ- θανάτου’’, στην ουσιαστική θεώρηση του ζητήματος. Ειδικότερα, αναλύονται αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου καθώς και μια του Ανώτατου Συνταγματικού Δικαστηρίου των ΗΠΑ, ώστε να αποδοθεί με μεγαλύτερη πληρότητα τόσο η ‘’θέση’’ του ευρωπαϊκού ηπειρωτικού νομικού κόσμου, όσο και η αντίστοιχη της αγγλοσαξονικής νομικής κουλτούρας. Σίγουρα, από την όλη συζήτηση περί ευθανασίας προκύπτουν ποικίλα διλήμματα βιοηθικής, αφού το τέλος της ζωής συνδέεται με το πέρασμα του ατόμου από τη ζωή στο θάνατο. Στην παρούσα εργασία θέτονται επί τάπητος τα διλήμματα που σχετίζονται με την αυτονομία του ασθενούς και συγκεκριμένα κατά πόσον αυτή βαίνει ενισχυμένη και μέχρι ποίου βαθμού μπορεί να οριοθετήσει τη ιατρική δράση. Επιπλέον, αναλύονται όλες εκείνες οι παράμετροι που σχετίζονται με τις διαθήκες ευθανασίας και την προβληματική που αυτές παρουσιάζουν, δεδομένου ότι πλέον τίθεται το ερώτημα εάν λογίζεται ως ισχυρή μια δήλωση βούλησης που κατατείνει στην εκούσια θανάτωση του διαθέτη. Τέλος, δεν θα μπορούσαν να απουσιάζουν διλήμματα που άπτονται της θρησκείας, αφού ο θάνατος εξ’ ορισμού διαλαμβάνει και στοιχεία θρησκευτικά. Η επιλογή του τέλους της ζωής δεν αφορά αποκλειστικά και μόνο το άτομο, αλλά ενδιαφέρει ουσιαστικά και την κοινωνία εντός της οποίας αυτό ζει. Αυτή ακριβώς η «κοινωνικοποίηση» ενός προσωπικού θέματος είναι που απαιτεί λύσεις που στοχεύουν στο συγκερασμό των αντιτιθέμενων συμφερόντων. Από τη μία έχουμε το άτομο και από την άλλη την κοινωνία, η ύπαρξη του ενός προϋποθέτει την ύπαρξη του άλλου: αυτός είναι και ο λόγος που χαρακτηρίζει την ευθανασία ως ζήτημα που προκαλεί συγκρούσεις. Μήπως, όμως, τελικά η επιθυμία της κοινωνίας οφείλει να παραχωρήσει περισσότερο χώρο ελευθερίας στο άτομο; Μπορεί το άτομο να προτάσσει την αυτονομία του απέναντι στο κοινωνικό σύνολο (σκοπεύοντας στο θάνατο), όταν απαραίτητο και ουσιαστικό στοιχείο της κοινωνίας είναι αυτό το ίδιο; Μπορεί με άλλα λόγια, το άτομο να διαμορφώνει το κοινωνικό σύνολο αποφασίζοντας την έξοδο από αυτό κατά το δοκούν; Μερικά από τα ερωτήματα που γίνεται προσπάθεια να απαντηθούν στη συνέχεια, χωρίς οι απαντήσεις που αναζητούμε να διακρίνονται από δογματισμούς και αγκυλώσεις, αλλά από διάθεση να καταδειχθούν με ρηξικέλευθο τρόπο αλλά και επίκαιρη διάθεση.
Abstract:
Such a controversial issue , as the end of life , is by its nature cause many conflicts in both scientific and moral level . The emergence of these positions , which are sometimes legal and sometimes medical and moral background is the main purpose of this work . In this way demonstrated all those posts related to this problem , and the resulting composition interesting conclusions . Initially , analyzes all those forms that constitute the meaning of the end of life. This is appropriate , since with the passage of time the concept of euthanasia gained expanded content. Thus, we analyzed all those forms that takes the theme of the end of life , namely active euthanasia , passive euthanasia , involvement in suicide and the machine disconnected from artificial life support . In this way , provides a comprehensive picture about the methods that can use someone who wants to end his life. Then , considering the end of life, in the light of Greek law , ie how it is regulated by the Greek Constitution and secondarily by the joint legislature. Given the participation of Greece in European integration , we could not mention the corresponding regulations at EU level , since EU law is transposed in Greece under Article 28 of the Constitution . The universality of the issues addressed are not demonstrating with accuracy if not presented and the initiatives taken at international level and aimed to examine the possibility of recognizing a right to death. Finally , it is appropriate to refer to domestic law countries, such as Switzerland , Belgium and the United Kingdom , since these are pioneers in adopting practices euthanasia . Sure, the whole debate on euthanasia resulting diverse bioethical dilemmas , since the end of life associated with the passage of a person from life to death . In the present work are put on the table the dilemmas related to patient autonomy and specifically whether it goes closer and to what extent can define the medical action . Furthermore , analyzes all those parameters related to wills and euthanasia of problem they have , since now the question arises whether considered as strong a declaration of intent which aims to deliberate killing of the testator . Finally , there could be absent dilemmas related to religion , after death , by definition involves and religious elements . The choice of end of life concerns not only the individual, but substantially interested and the society in which it lives . It is this " socialization " is a personal issue that requires solutions that aim to reconcile the conflicting interests . On the one hand we have the person on the other society , the existence of one implies the existence of the other : this is the reason that characterizes euthanasia as an issue that causes conflicts . Do , however , ultimately the desire of society must give more space to individual freedom ? Can a person puts his autonomy towards society ( aiming to death ) when necessary and essential element of society is it the same? With You other words , the person to shape society acting leaving it pleases ; Some of the questions we attempt to answer is then without the answers we seek to distinguish from dogmatism and rigidity , but willing to demonstrate with groundbreaking timely manner and mood.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Γενικό Τμήμα Δικαίου, ΠΜΣ "Δίκαιο και Ευρωπαϊκή Ενοποίηση", κατεύθυνση Δημόσιο Δίκαιο, 2013
