Library SitePandemos Repository
Pandemos Record
 

Προβολή στοιχείων εγγραφής

Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης  

Μεταπτυχιακές εργασίες  

 
Τίτλος:Δημόσιοι θεσμοί στο Φράγκικο Πριγκηπάτο του Μωρέως
Τίτλος:Governmental institutions of Morea's Principality
Κύρια Υπευθυνότητα:Αποστολοπούλου, Μαρία Δ.
Επιβλέπων:Περεντίδης, Σταύρος, 1949-
Θέματα:Πελοπόννησος -- Ιστορία
Peloponnesus (Greece : Peninsula) -- History
Keywords:σύμβαση υποτέλειας, φεουδαρχικές κοινωνίες, Λίζιοι, όρκος, υποτέλεια, πίστη, φραγκοκρατία
Assizes of Romagna, auxcilium, consilium, beneficium, Lizzie, feudalism
Ημερομηνία Έκδοσης:2013
Εκδότης:Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:Η παρουσία των Φράγκων στον ελλαδικό χώρο και η επίδραση που άσκησαν κατά τον χρόνο παραμονής τους σε αυτόν αποτελούσε ανέκαθεν ένα πεδίο μελέτης και έρευνας, τόσο από ιστορική, όσο και από κοινωνιολογική, οικονομική και πολιτιστική άποψη. Το γεγονός δε ότι η περίοδος αυτή (1204-1432 μΧ) αποτελεί ένα λιγότερο δημοφιλές και γνωστό κομμάτι της ιστορίας του τόπου στον μέσο αναγνώστη, θέλγει περισσότερο τον επίδοξο μελετητή που θα θελήσει να καταπιαστεί μαζί του. Στην προσπάθειά του βέβαια αυτή είναι αναμενόμενο να ενασχοληθεί με ένα πιο περιορισμένο γεωγραφικά δείγμα του ελληνικού κόσμου της εποχής, όσο και πιο ενδεικτικό, το οποίο θα συγκεντρώνει τις περισσότερες πηγές και αναφορές προς επεξεργασία. Δεν θα μπορούσε, επομένως, να επιλεγεί άλλη πιο χαρακτηριστική περιοχή από το Πριγκηπάτο του Μωρέως, η σημασία του οποίου υπήρξε καθοριστική τόσο επί βυζαντινής κυριαρχίας, όσο και για τα χρόνια που ακολούθησαν. Η παρούσα μελέτη, ωστόσο, επιδιώκει κάτι εντελώς διαφορετικό: επικεντρώνεται στην ανάδειξη των δημόσιων θεσμών που ιδρύθηκαν και αναπτύχθηκαν στην περιοχή, ως αποτέλεσμα της παρουσίας και κυριαρχίας των Φράγκων κατά την ως άνω περίοδο. Περεταίρω, έχει ως στόχο της να καταδείξει τον βαθμό επίδρασης των θεσμών αυτών στην καθημερινή ζωή των γηγενών πληθυσμών, αλλά και τον αναπόφευκτο εκατέρωθεν επηρεασμό Ελλήνων και Φράγκων της περιοχής. Σε ποιο βαθμό όμως είναι κάτι τέτοιο εφικτό; Με μια πρώτη ματιά, το εγχείρημα δεν φαντάζει ιδιαίτερα απαιτητικό. Όπως προελέχθη, οι ιστορικές αναφορές της εποχής είναι ποικίλες και το Πριγκηπάτο του Μωρέως, το οποίο αποτέλεσε και το δείγμα της παρούσας μελέτης, φέρει, λόγω της σπουδαιότητας του, αξιόλογο επιστημονικό υλικό. Για την ανάπτυξη όμως και την έρευνα των δημόσιων θεσμών που ανέδειξε και εγκαθίδρυσε η φραγκική κυριαρχία στην περιοχή, η έρευνα δεν αποδεικνύεται απλή περίπτωση. Οι πηγές ως προς το θέμα αυτό είναι διάσπαρτες, ενώ οι συγγραφείς που έχουν ήδη καταπιαστεί με το θέμα αυτό είναι συγκεκριμένοι, πλην περιορισμένοι. Κυριότερη πηγή άντλησης πληροφοριών αποτελούν οι Ασσίζες της Ρωμανίας, ένα κωδικοποιηθέν κείμενο διατάξεων, των οποίων η επεξεργασία και μελέτη συμβάλλει στην διεξαγωγή συμπερασμάτων. Το κείμενο αυτό περιλαμβάνεται σε μια αξιοπρεπή μορφή στο έργο του P. Topping, Studies on Latin Greece A.D. 1205 – 1715 (London, Variorum Reprints 1977), πράγμα που σημαίνει πως έπρεπε να γίνει μια προσεκτική απόδοσή του στην ελληνική γλώσσα. Σε ένα δεύτερο στάδιο, έπρεπε να προχωρήσουμε σε μια ενδεικτική «συστηματοποίηση» των Ασσιζών, έτσι ώστε να αντιστοιχεί στα σημερινά πεδία δικαίου, με στόχο την διευκόλυνση του αναγνώστη. Σε καμία περίπτωση πάντως η συστηματοποίηση αυτή δεν μπορεί να κριθεί ως απόλυτη ή αναμφισβήτητα ορθή – κάτι τέτοιο, άλλωστε, ξεπερνά τις προσδοκίες της παρούσας έρευνας και τις ικανότητες της ερευνήτριας. Η ιδιομορφία του θέματος, η πρωτοτυπία του και η συνακόλουθη πρόκληση που παρουσίασε ως εγχείρημα, βάσει των όσων αναφέρθηκαν ανωτέρω, αποτέλεσαν τους βασικότερους λόγους ως προς την επιλογή του για την εκπόνηση της συγκεκριμένης εργασίας. Καίριας και καθοριστικής σημασίας υπήρξε βεβαίως και η προτροπή του επιβλέποντος καθηγητή κ. Σ. Περεντίδη, του οποίου η συμβολή και καθοδήγηση υπήρξαν πολύτιμα και καίρια εργαλεία για την ολοκλήρωση της παρούσας. Στην εν λόγω μελέτη γίνεται αρχικά μια σύντομη αναφορά του ιστορικού πλαισίου της εποχής εκείνης, τόσο στον ευρωπαϊκό, όσο και στον ελλαδικό χώρο, προκειμένου ο αναγνώστης να κατανοήσει ποιες ήταν εκείνες οι συνθήκες που οδήγησαν στην ανάπτυξη των θεσμών που αναλύονται παρακάτω. Εν συνεχεία αναλύεται ο θεσμός της φεουδαρχία εν γένει, ενώ παράλληλα γίνεται αναφορά των περιφερειακών θεσμών που τον συνοδεύουν: auxilium, consilium, beneficium, όρκος, κοινωνική διαστρωμάτωση, είναι μερικές μόνο από τις ενδεικτικές έννοιες που συναντά κανείς στα πλαίσια του θεσμού αυτού. Εν συνεχεία, μετατοπιζόμαστε στην περιοχή της Πελοποννήσου και συγκεκριμένα στο Πριγκηπάτο του Μωρέως, το οποίο αποτελεί και τον βασικό τόπο μελέτης μας. Εκεί λοιπόν, αναλύεται ο θεσμός της φεουδαρχίας, όπως αυτός εμφανίστηκε και ευδοκίμησε στην συγκεκριμένη περιοχή, καθώς και οι κοινωνικές συνθήκες της εποχής. Στην επόμενη ενότητα συναντάμε το έργο του P. Topping, Studies on Latin Greece A.D. 1205 – 1715 (London, Variorum Reprints 1977) και τις περίφημες Ασσίζες της Ρωμανίας, στην ανάλυση των οποίων βασίζεται και το κυρίως μέρος της μελέτης μας και αποτελεί πολύτιμο σύμμαχο μας για την κατανόηση των δημοσίων θεσμών της εποχής εκείνης, αλλά και για τον βαθμό αφομοίωσής τους από την τοπική κοινωνία. Το κωδικοποιηθέν αυτό υλικό διαιρείται σε υποενότητες και εξετάζεται όχι αριθμητικά, στην μορφή που είναι καταγεγραμμένο, αλλά θεματικά, βάσει των τομέων που «άπτεται – επιλύει». Έτσι λοιπόν, σε ένα πρώτο στάδιο, εξετάζεται η σύμβαση υποτέλειας, άλλως το γνωστόν «ομάτζιο», ανάμεσα στον υποτελή και τον κύριό του, η οποία αποτελεί και τον ακρογωνιαίο λίθο των φεουδαρχικών κοινωνιών και εγκαινιάζει μια νέας μορφής σχέση στο λατινοκρατούμενο Πριγκηπάτο του Μωρέως. Η σύμβαση υποτέλειας ως θεσμός, αποτελούσε την «καρδιά» του κοινωνικοοικονομικού συστήματος, καθώς βλέπουμε να διέπει τις σχέσεις των υποτελών και των κυρίων τους σε διάφορες εκφάνσεις της προσωπικής και περιουσιακής υπόστασής τους. Ακριβώς αυτού του είδους οι σχέσεις απαντώνται στην συνέχεια, όπου γίνεται αναφορά των ρυθμιζόμενων σχέσεων τόσο μεν προσωπικής φύσεως (άπτονται δηλαδή του σημερινού Οικογενειακού Δικαίου), όπως ο γάμος, η κηδεμονία και η ανηλικότητα, όσο δε και οι σχέσεις εκείνες που ρυθμίζουν περιουσιακής φύσεως δικαιώματα. Στο στάδιο αυτό κυρίαρχο ρόλο διαδραματίζει το λεγόμενο - με τα σημερινά δεδομένα - Κληρονομικό Δίκαιο, το οποίο περιλαμβάνει διαχρονικούς θεσμούς όπως η διαθήκη, αλλά και τα κληρονομικά δικαιώματα των περισσότερο ευπαθών ομάδων της εποχής εκείνης, δηλαδή της γυναίκας και του τέκνου. Περαιτέρω, στα πλαίσια των περιουσιακών σχέσεων, γίνεται εκτενής αναφορά και στον θεσμό της παραχώρησης του φέουδου, έναν από τις σημαντικότερους και ίσως πολυπλοκότερους θεσμούς που απαντώνται στην συγκεκριμένη μελέτη. Παρακάτω θα γίνει αναφορά στις ενοχικής φύσεως σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ των πληθυσμών, με ιδιαίτερη μνεία στους θεσμούς της πώλησης και της δωρεάς. Ολοκληρώνοντας τον λεγόμενο κύκλο των περιουσιακής – οικονομικής φύσεως θεσμών, μελετώνται τα θέματα που άπτονται του λεγόμενου Εμπραγμάτου Δικαίου, όπου ο αναγνώστης απαντά τους θεσμούς της κατοχής και της κυριότητας, καθώς και της διεκδίκησης της φεουδαλικής γης. Μια σύντομη αναφορά γίνεται και στο ποινικό δίκαιο της εποχής, η οποία περιορίζεται στην απαρίθμηση ενδεικτικών εγκλημάτων (ανθρωποκτονία, βιαιοπραγίες) και στην προβλεπόμενη ποινή και αντιμετώπισή τους. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το ακολουθούμενο κεφάλαιο, το οποίο μνημονεύει το δικαιοδοτικό σύστημα της εποχής. Στο κεφάλαιο αυτό εμπεριέχεται μια εκτενής αναφορά στην διάρθρωση και λειτουργία των δικαστηρίων, με ιδιαίτερη έμφαση να δίδεται στον πρωτοποριακό για την εποχή θεσμό της εφέσεως, αλλά και στον τρόπο διεξαγωγής της δίκης και της ακροαματικής διαδικασίας. Επιπλέον, γίνεται λόγος για την δικαιϊκή αντιμετώπιση των υποτελών και των λιζίων, η οποία ποικίλλει ανάλογα με την καταγωγή και την εθνικότητά τους, αλλά και στον τρόπο επίλυσης των διαφορών που ανακύπτουν μεταξύ των κοινωνικών αυτών ομάδων. Σημαντικό μέρος της εργασίας έχει αφιερωθεί στην μελέτη της άρχουσας τάξης της εποχής και δη στη μελέτη των λιζίων, των οποίων οι υποχρεώσεις και τα δικαιώματα απέναντι στους υποτελείς τους αναφέρονται εκτενώς προς διευκόλυνση του αναγνώστη στην διεξαγωγή συμπερασμάτων, σχετικά με τον τρόπο διακυβέρνησης της εποχής. Εν συνεχεία, γίνεται μια σύντομη αναφορά στις υπόλοιπες πηγές δικαίου, στις οποίες μπορεί να ανατρέξει ο αναγνώστης, προκειμένου να αντλήσει περισσότερες πληροφορίες, η έκταση των οποίων όμως κρίνεται ως αρκετά πιο περιορισμένη σε σχέση με αυτή των Ασσιζών. Στο σημείο αυτό θεωρήθηκε σκόπιμο να δοθεί μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα σχετικά με το κοινωνικό πλέγμα της εποχής εκείνης, με την μερική αναφορά στις διάφορες τάξεις της εποχής εκείνης: φεουδάρχες, λιζίοι, υποτελείς, αγρότες, αστοί, αξιωματούχοι αλλά και κληρικοί, συνθέτουν ένα ιδιόμορφο κοινωνικό μωσαϊκό και συμβάλλουν στην καλύτερη κατανόηση των συνθηκών που επικρατούν και, σε ένα δεύτερο στάδιο, στην δυνατότητα αφομοίωσης των προαναφερόμενων θεσμών από την εν λόγω κοινωνία. Τέλος, ειδική μνεία γίνεται στις σχέσεις Ελλήνων και Φράγκων και τον βαθμό ενσωμάτωσης του λατινικού στοιχείου στην ελληνική τοπική πραγματικότητα. Αυτό το τελευταίο είναι ίσως και εκείνο που προκαλεί την μεγαλύτερη εντύπωση και το σημείο εκείνο στο οποίο στέκεται τελικά ο αναγνώστης: στο ότι οι Λατίνοι κατόρθωσαν να μεταφέρουν το δυτικό φεουδαρχικό σύστημα στην κατακτημένη Πελοπόννησο, χωρίς όμως να αγνοήσουν την προϋπάρχουσα βυζαντινή υποδομή. Οι δυτικοί ηγεμόνες της εποχής τείνουν να ευνοούν τους έμπιστους υπηκόους τους και αποφεύγουν να έλθουν σε διένεξη με τους ντόπιους, των οποίων τα ήθη και τις δογματικές διαφορές σέβονται, μεριμνούν παράλληλα, ωστόσο, για την σταδιακή ενσωμάτωσή τους. Πολλοί από τους εισαγόμενους θεσμούς εξελίσσουν τους ήδη υπάρχοντες (π.χ. ρύθμιση οικογενειακών, περιουσιακών και κληρονομικών σχέσεων), ενώ άλλοι εισάγουν νέα στοιχεία στην ελληνική πραγματικότητα (έφεση, παραχώρηση). Η γοητεία που ασκεί εντέλει το εν λόγω εγχείρημα και η αποκόμιση πολύτιμων και σπάνιων γνώσεων, των οποίων η συλλογή θα ήταν σε κάθε άλλη περίπτωση απίθανη, αποτέλεσαν τα ισχυρότερα κίνητρα για την επιλογή και την ολοκλήρωση της παρούσας μελέτης.
Abstract:The presence of the Franks in Greece and the influence exerted by the residence time in this has always been a field of study and research, both historically, and sociologically, economically and culturally. And the fact that this period (1204-1432 AD ) is a popular and less known part of the history of the place to the average reader, allures more the aspiring scholar will want to grapple with him. In his effort certainly could be expected to become involved in a more limited geographical sample of Greek world of the time, and more indicative, bringing together most sources and references for processing. It could therefore be selected other most typical area of the Principality of Morea, whose importance has been crucial both to Byzantine rule, and for the years that followed. This study, however, is seeking something completely different: it focuses on the emergence of public institutions established and developed in the region, as a result of the presence and domination of the Franks during the same period. Further, it aims to demonstrate the degree of influence of these institutions in the daily lives of indigenous peoples, but also the inevitable cross influencing Greeks and Franks of the area. To what extent, however, is this possible? On first glance, the task does not seem particularly demanding. As indicated above, the historical references of the time are varied and Principality of Morea, which was also the sample of this study bear, because of its importance, significant scientific material. For the development and research but public institutions that emerged and established Frankish rule in the region, the survey is not proved simple case. The sources on this subject are scattered, while the authors have already grappled with this issue is specific, limited exception. Main source of information are the Assizes of Romagna, an encoded text layouts, processed and study helps to draw conclusions. This text is included in a decent form in the work of P. Topping, Studies on Latin Greece A.D. 1205 - 1715 (London, Variorum Reprints 1977), which means that I had to make a careful performance of the Greek language. In a second stage, we had to move to a tentative " systematization " of Assizes, to correspond to current areas of law in order to facilitate the reader. In no case, however, the drawing can not be considered as absolute or arguably correct - this , indeed, surpasses the expectations of this investigation and the skills of the researcher. The specificity of the topic, originality and the consequent challenge presented to venture along the lines mentioned above, were the main reasons for his choice of the preparation of this work . Intergal and has been decisive and certainly prompt the supervisor Prof. S. Perentidis, whose input and guidance were valuable and critical tools to complete this . In this study starts by a brief mention of the historical context of the time, both in Europe as well as in Greece, in order for the reader to understand what were those conditions that led to the development of institutions are discussed below. It then analyzes the institution of feudalism in general, while referring regional institutions accompanying him : auxilium, consilium, beneficium, oath , social stratification, are just some of the indicative concepts encountered within this institution . It then shifts to the Peloponnese region and specifically in the Principality of Morea, which is also the principal venue our study. Therefore, we analyzed the institution of feudalism as he appeared and flourished in this region, and the social conditions of the time. In the next section we find the work of P. Topping, Studies on Latin Greece A.D. 1205 - 1715 (London, Variorum Reprints 1977) and the famous Assizes of Romagna, in whose analysis is based and the main part of our study and a valuable ally for our understanding of public institutions of that era , but also the degree of assimilation from the local community. The encoded material is divided into subsections and not numerically tested in a form that is recorded, but thematically based sectors' touches - solves. "So, in a first stage, considering the subordination agreement, otherwise the known homage between the slave and his master, which is the cornerstone of feudal societies and launches a new form relationship in Latin- Principality of Morea. The contract slavery as an institution was the "heart" of the socioeconomic system, as we see governs relations between slaves and their masters in various aspects of personal and property its status. Just such relations occur in continuity, which refers regulated relations so true personal nature (related to the current Family Law), such as marriage, guardianship and underage is and the relationships those governing pecuniary rights. At this stage the dominant role played by the so-called - by today's standards - Probate, which includes enduring institutions such as wills and inheritance rights of the most vulnerable groups of the time, that the woman and her child. Further, in the context of property relations is a detailed report and the institution of concession the manor, one of the most important and perhaps more complex institutions encountered in this study. Below is a reference to the debt nature relationships developed between populations, with particular reference to the institutions of the sale and donation. Completing the so-called cycle of assets - economic institutions, studied the issues surrounding the so-called law of property, where the reader responds institutions of occupation and ownership, and the claim to feudal land. A brief reference is made in the criminal law of the time , which merely lists indicative crimes (homicide, violence) and the applicable penalty and deal with them. Of particular interest is the chapter followed , which refers to the judicial system of the time. This chapter included a comprehensive reference to the structure and operation of the courts, with particular emphasis being given to pioneering institution of appeal, and the method of trial and hearing. In addition, refer to the juridical treatment of slaves and Lizzie, which varies depending on the origin and ethnicity, but also in the way of resolving disputes between these social groups. Important part of the work has been devoted to studying the ruling class of the time and especially in the study of Lizzie, whose rights and obligations towards their vassals referred extensively to facilitate the reader to draw conclusions on how governance era. Subsequently, a brief reference to the other sources of law, which may refer the reader to draw more information, the extent of which must be considered as much more moderate than that of the Assizes. At this point it was considered appropriate to provide a more comprehensive picture of the social network of the time, the partial reference to the different classes of that time : the feudal lords, Lizzie, slaves, peasants, townspeople, officials and clergy, compose a peculiar social mosaic and contribute to better understanding of conditions and in a second stage, the capacity to absorb the aforementioned institutions of that society. Finally, special mention is made of the relations between the Greeks and Franks and the degree of integration of the Latin element in the Greek local realities . This last is probably the one that causes the greatest impression and that point where standing ultimately the reader : that Latinos were able to transpose the western feudal system in conquered Peloponnesus, but to ignore the earlier Byzantine infrastructure. The western leaders of the era tended to favor trusted their nationals and avoid coming into conflict with the locals, whose morals and doctrinal differences respect, ensure parallel, however, the gradual integration. Many of the imported institutions evolve existing ones (eg setting of family, property and inheritance relations), while others introduce new elements to the Greek reality (appeal concession). The fascination ultimately that experience and obtain valuable and rare knowledge, whose collection would in any other case unlikely, were the strongest motives for the selection and completion of this study.
Περιγραφή:Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης, ΠΜΣ, κατεύθυνση Νομικός Πολιτισμός, 2013
Περιγραφή:Βιβλιογραφία: σ. 65-66
 
 
Αρχεία σε Αυτό το Τεκμήριο:
Αρχείο Τύπος
7PMS_DHM_DIO_ApostolopoulouMa application/pdf
 
FedoraCommons OAI Βιβλιοθήκη - Υπηρεσία Πληροφόρησης, Πάντειον Πανεπιστήμιο