Το Ιράν ως ανερχόμενη πυρηνική δύναμη στο διεθνές σύστημα : οι επιπτώσεις στις σχέσεις του με το Δυτικό Διεθνές Σύστημα (ΗΠΑ, Ισραήλ, Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία)
Τίτλος:
Iran as a rising nuclear power in the international system : the implications on its relations with the Western International System (USA, Israel, Britain, France, Germany)
Κύρια Υπευθυνότητα:
Παπαστέφανος, Βασίλειος Σ.
Επιβλέπων:
Παπασωτηρίου, Χαράλαμπος
Θέματα:
Ιράν -- Διπλωματικές σχέσεις Nuclear energy -- Iran Iran -- Foreign relations
Keywords:
Ιράν, Πυρηνικά, ΗΠΑ, Ισραήλ, ΕΕ Iran, Nuclear, US, Israel, EU
Ημερομηνία Έκδοσης:
2013
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Η βασική επιδίωξη του Ιράν είναι η επιβίωσή του στο Διεθνές Σύστημα, η εξασφάλιση της αυτονομίας του και η καθιέρωσή του ως ηγεμονική δύναμη στην περιφέρεια της Μέσης Ανατολής. Αισθάνεται απομονωμένο στρατηγικά και θεωρεί ότι η ανάπτυξη δυνατοτήτων για απόκτηση πυρηνικών όπλων αποτελεί πρωταρχική ανάγκη για την ασφάλειά του. Επιπλέον, του προσδίδει τον απαραίτητο σεβασμό στο Διεθνές Σύστημα όπως και τη διεθνή νομιμοποίηση που χρειάζεται. Ωστόσο, το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν έχει σοβαρές επιπτώσεις στις σχέσεις του με το Δυτικό Διεθνές Σύστημα και την παγκόσμια οικονομία και ασφάλεια. Στην παρούσα διπλωματική, κατ’ αρχάς γίνεται μια ιστορική αναδρομή στα συμφέροντα των ΗΠΑ, Ισραήλ, Αγγλίας, Γαλλίας και Γερμανίας στο Ιράν, και στην αντίστοιχη διαμόρφωση των διακρατικών αυτών σχέσεων. Στη συνέχεια εξετάζεται η θέση του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν στην εξωτερική του πολιτική και παρατίθενται οι επιπτώσεις του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος στις σύγχρονες σχέσεις της χώρας με τον Δυτικό Κόσμο. Τέλος, κατατίθενται ορισμένοι προβληματισμοί όσον αφορά στα διλήμματα που αντιμετωπίζουν οι δρώντες του Δυτικού Διεθνούς Συστήματος ως προς το εν λόγω πυρηνικό πρόγραμμα και τις πιθανές εναλλακτικές για την επίλυση του θέματος. Οι ΗΠΑ, είτε ακολουθώντας παλαιότερα αυστηρότερη εξωτερική πολιτική βασιζόμενη κυρίως στην επιβολή κυρώσεων, είτε με το σύγχρονο «Δόγμα Obama» που υποστηρίζει εντονότερα τη διπλωματική οδό, προσπαθούν να προσεγγίσουν το Ιράν, ώστε να ανακόψουν το πυρηνικό του πρόγραμμα, να διατηρήσουν την επιρροή τους στη Μέση Ανατολή, και να εξασφαλίσουν την απρόσκοπτη ροή του πετρελαίου. Το Ισραήλ, παρά τη στενή συνεργασία του με το Ιράν στο παρελθόν, μετά την απάλειψη της απειλής του Ιράκ άρχισε να βλέπει το Ιράν ως απειλή, λόγω του πυρηνικού του προγράμματος. Εφαρμόζοντας την αυστηρότερη ίσως εξωτερική πολιτική απέναντι στο Ιράν, το Ισραήλ βρίσκεται πλέον σε δίλημμα για το εάν θα συμπλεύσει με τα αποτελέσματα των διπλωματικών διαδικασιών που θα επιτρέπουν στο Ιράν να διατηρήσει κάποια πυρηνική τεχνολογία, ή εάν θα εφαρμόσει σκληρότερη πολιτική για την άρση οποιασδήποτε πιθανότητας ανάπτυξης πυρηνικών όπλων, με κίνδυνο, ωστόσο, την απομόνωσή του και τη στρατιωτική επέμβαση στο Ιράν. Οι ηγέτιδες δυνάμεις της ΕΕ συνεργάζονταν πάντοτε με το Ιράν στο πλαίσιο αλληλεξάρτησης και αμοιβαίων συμφερόντων. Διατήρησαν έτσι επί μακρώ μία πιο διαλλακτική στάση απέναντι στο ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, έως την αποκάλυψη κρυφών πυρηνικών εγκαταστάσεων περί το 2002, οπότε και άρχισαν να προσεγγίζουν τη στάση των ΗΠΑ. Σήμερα, εν μέσω οικονομικής κρίσης και συνέχισης του κύματος μετανάστευσης από τη Μέση Ανατολή και τη Βόρειο Αφρική, οι εν λόγω δυνάμεις προβληματίζονται για την πιθανή απώλεια της επιρροής τους στην περιοχή. Υιοθετώντας τον ρόλο του «ενδιάμεσου», ακολουθούν μία ήπια πολιτική διαπραγματεύσεων, προβάλλοντας έτσι την εικόνα μιας συλλογικής δύναμης που αν κι επιθυμεί τη συνεργασία και την ειρήνη, εντούτοις δεν θα διστάσει να αντιδράσει απέναντι σε μια απειλή. Παρά το γεγονός ότι η νέα ηγεσία του Ιράν έχει ευρύ λαϊκό έρεισμα και παρουσιάζεται ως πιο ανοικτή στον διάλογο, έχει ταυτόχρονα να αντιμετωπίσει τις συντηρητικές δυναμικές στο εσωτερικό της χώρας, οι οποίες επιμένουν στη συνέχιση του πυρηνικού προγράμματος και απόκτηση πυρηνικών όπλων. Πάντως, οι πρόσφατες εξελίξεις στις διεθνείς συνομιλίες το φθινόπωρο του 2013 αποτελούν ένα σημαντικό βήμα προσέγγισης του Ιράν και του Δυτικού Κόσμου, και καταδεικνύουν την αμοιβαία προσπάθεια για συνεργασία και ειρήνη, καθώς και την επιθυμία μεγάλου μέρους του ιρανικού λαού για καλύτερη ποιότητα ζωής, χωρίς να καθίσταται όμηρος του πυρηνικού προγράμματος.
Abstract:
Iran’s main pursuit is surviving in the International System, safeguarding its autonomy, and establishing itself as an hegemonic power in the Middle East. Iran feels strategically isolated and considers that developing the capacity to acquire nuclear weapons is essential to ensuring its security. Moreover, it earns the country the required respect within the International System and gives it international legitimacy. However, Iran’s nuclear programme has serious implications for its relations with the Western International System, the global economy, and global security. The present dissertation commences by a historical account of the interests of the USA, Israel, United Kingdom, France, and Germany in Iran, as well as of the corresponding interstate relations. Subsequently, it examines how the nuclear programme of Iran fits in the country’s foreign policy and delves into the implications of the Iranian nuclear programme on its contemporary international relations with the Western World. Finally, it reflects on the dilemmas that the actors of the Western International System face regarding the nuclear programme in question and the possible alternatives for resolving the issue. Either by following a tougher foreign policy based on the imposition of sanctions or through the contemporary “Obama doctrine”, which advocates more vividly for diplomacy, the United States attempt to approach Iran in order to curb its nuclear program, maintain their influence in the Middle East, and ensure the uninterrupted supply of oil. Israel, regardless of its close cooperation with Iran in the past, after the Iraqi threat was neutralized, it began seeing Iran as a threat, due to its nuclear programme. Considering that Israel has been following possibly the hardest foreign policy towards Iran, it now faces the dilemma whether to align itself with the results of the diplomatic processes, which will allow Iran to preserve a certain nuclear technology, or whether to adopt a harder policy in order to eliminate the probability of nuclear weapon development in Iran, risking, however, its isolation and a military intervention in Iran. EU leading powers have been cooperating with Iran in the framework of interdependence and mutual interests. Therefore, they maintained a more conciliatory stance toward its nuclear programme, until secret nuclear facilities were exposed around 2002, at which time they started approaching the stance of the United States. Currently, amid the economic crisis and immigration stream from the Middle East and North Africa, these powers are concerned about losing their influence in the region. By adopting the intermediary role, they follow a policy of soft power and negotiations, thereby projecting the image of a collective power seeking cooperation and peace on the one hand, but which will not hesitate to stand against any threat on the other. Even though Iran’s new leadership has wide public support and appears more open to dialogue, it nevertheless needs to counter the conservative dynamics inside the country, which insist on the continuation of the nuclear programme and the acquisition of nuclear weapons. In any case, recent developments regarding the international talks in the autumn of 2013 constitute a significant step in the rapprochement of Iran and the Western World, and indicate the mutual effort for cooperation and peace, as well as the desire of a large part of the iranian people for a better quality of life, without being made hostage to the nuclear programme.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών, ΠΜΣ, κατεύθυνση Διεθνείς Σχέσεις και Στρατηγικές Σπουδές, 2013
