Η εφημερίδα Καθημερινή στην Μεταπολίτευση, 1974-1993: ιστορική και συγκριτική μελέτη του ελληνικού φιλελευθερισμού
Τίτλος:
The newspaper Kathimerini in Metapolitefsi, 1974-1993: historical and comparative study of Greek liberalism
Κύρια Υπευθυνότητα:
Ζαρίκος, Ιάσων Ν.
Επιβλέπων:
Διαμαντόπουλος, Θανάσης Σ., 1951-
Θέματα:
Καθημερινή (Αθήνα, Ελλάδα) Ελληνικές εφημερίδες -- Ελλάδα -- Αθήνα -- Ιστορία -- 20ός αιώνας Φιλελευθερισμός στα μέσα μαζικής ενημέρωσης -- Ελλάδα -- Αθήνα -- Ιστορία -- 20ός αιώνας Kathēmerinē (Athens, Greece) Greek newspapers -- Greece -- Athens -- History -- 20th century Liberalism in mass media -- Greece -- Athens -- History -- 20th century
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Η παρούσα μελέτη ανατέμνει την ιδεολογική εξέλιξη του ελληνικού φιλελευθερισμού στην Μεταπολίτευση μέσα από την εφημερίδα Η Καθημερινή, από το 1974 ως το 1993. Είναι μια διερώτηση υπό το φως της σταδιακώς συντελεσθείσας ιδεολογικής σύγκλισης στην βάση της ανόθευτης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, της ευρωπαϊκής επιλογής και της αγοραίας οικονομίας ως μοχλού για την ευόδωση της απεριόριστης οικονομικής μεγέθυνσης. Ερειδόμενη στην μέθοδο της ερμηνευτικής παράδοσης, η μελέτη είναι μια ιστορική μελέτη της φιλελεύθερης ιδεολογίας με κύριο αρχείο τα κείμενα της εφημερίδας « Η Καθημερινή», προνομιακού καθρέφτη της εξέλιξης και διαρκούς ανασυγκρότησης της φιλελεύθερης ιδεολογίας στην Μεταπολίτευση. Η μελέτη χωρίζεται σε τρία μέρη. Στο πρώτο μέρος ( 1974-1981 ), η διατριβή παρουσιάζει τις ριζοσπαστικές ιδέες που επεξεργάστηκε η εφημερίδα κατά την πρώτη Μεταπολίτευση, οι οποίες την εγγράφουν στο ρεύμα του «φιλελεύθερου εξισωτισμού» της δεκαετίας του 1970’, με ριζοσπαστικότερη όλων την απόρριψη του ιδανικού της μεγέθυνσης και επιδραστικότερη την άνευ προϋποθέσεων συνάντηση με την ελληνική Αριστερά . Στο δεύτερο μέρος ( 1981-1985), παρουσιάζεται η προσωρινή ευθυγράμμιση της εφημερίδας με την μείζονα Δεξιά και η αναστολή της ιδεολογικής σύγκλισης, αλλά και, αντίρροπα, η απόρριψη του νεοφιλελευθερισμού. Στο τρίτο μέρος ( 1985-1993) με τίτλο « Η Μελαγχολική Δημοκρατία», η μελέτη περιγράφει την βαθμιαία εμπέδωση της σύγκλισης και την διαμόρφωση του αναπτυξιακού φιλελευθερισμού, ιδεολογίας που απέρριψε τόσο την νεοφιλελεύθερη προοπτική όσο και τις ριζοσπαστικές, εξισωτικές ή και αντι-αναπτυξιακές ιδέες που η ίδια η εφημερίδα επεξεργάστηκε στο παρελθόν. Υπόβαθρο της διανοητικής κίνησης των ετών αυτών, αποκαλύπτεται η διαπαραταξιακή εθνική αυτοκριτική, μια πολιτισμική εν τέλει ερμηνεία της κοινωνικής πραγματικότητας. Διεθνή και ελληνικά συμβάντα φωτίζονται υπό αυτό το πρίσμα και παράλληλα αναδεικνύεται η διαρκής επικαιρότητα του εθνικισμού. Στο τέλος της μελέτης, η εφημερίδα και οι άνθρωποί της μετέχουν μιας σαρωτικής απογοήτευσης από την πολιτική, τους εκπροσώπους της και από τις ιδεολογίες. Η Μελαγχολική Δημοκρατία επικρατεί και η εποχή της συναισθηματικής αποκοπής από τις ιδεολογίες αρχίζει. Ήδη από την εισαγωγή έχει γίνει θεωρητική κριτική στην έννοια του «λαϊκισμού», κριτική που εξακολουθεί σε όλο το μάκρος της μελέτης και καταδεικνύει την ανεπάρκεια της έννοιας από την άποψη της διανοητικής Ιστορίας
Abstract:
This thesis narrates the ideological development of Greek Liberalism in post-74 Greece through the publications of the newspaper ''Kathimerini'', from 1974 to 1993. It is a study through the prism of ideological convergence between Right and Left: the pillars of this convergence, democracy, europeanism and the free market policies aiming at incessant economic growth, are historicised and studied in time. The thesis is based on the anti-naturalist, hermeneutic tradition. The first part ( 1974-1981 ) covers the ascendancy of Kathimerini's liberal egalitarianism which culminated in the rejection of the growth imperative. The second part ( 1981-1985 ) presents the short-lived alignment of Kathimerini with the wider Greek Right as well as the newspaper's rejection of neoliberalism. The third part ( 1985-1993) narrates the establishment of the convergence with the Left through the domination of a growthist version of Liberalism that rejected both egalitarian and neoliberal ideas. Throughout the study, a theoretical and historical criticism of the analytic value of the concept of populism is attempted.
Περιγραφή:
Διατριβή (διδακτορική) - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών, 2020