Οι πολιτικές της Ε.Ε. και των Η.Π.Α. για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης στο διαδίκτυο
Τίτλος:
EU and USA policies addressing disinformation on the Internet
Κύρια Υπευθυνότητα:
Παπαναστασίου, Μαρίνα Π.
Επιβλέπων:
Λέανδρος, Νίκος, 1958-
Θέματα:
Keywords:
Παραπληροφόρηση, ψευδείς ειδήσεις, ρύθμιση, ελευθερία της έκφρασης, διαφάνεια αλγορίθμων, δημοκρατία Disinformation, fake news, regulation, freedom of expression, algorithmic transparency, democracy
Ημερομηνία Έκδοσης:
2019
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Η αυξητική τάση του φαινομένου της παραπληροφόρησης χρονολογείται από την εποχή της εφεύρεσης της τυπογραφίας, ωστόσο, στη σημερινή εποχή έχει αποκτήσει βαρύνουσα σημασία εξαιτίας της παγκόσμιας εμβέλειας της ψηφιακής επικοινωνίας και της ταχύτατης αναπαραγωγής των παραπλανητικών ειδήσεων. Οι αλγόριθμοι καθορίζουν τον τρόπο διάδοσης και κατανάλωσης του περιεχομένου, ενώ το επιχειρηματικό μοντέλο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ευνοεί τη διάδοση των ‘junk ειδήσεων’ σε στοχευμένα κοινά. Οι δύο αυτοί παράγοντες έχουν, αφενός, προκαλέσει τη μείωση της εμπιστοσύνης του κοινού στους θεσμούς και στα ειδησεογραφικά ΜΜΕ και, αφετέρου, εξαιτίας της επιδραστικής τους ισχύος στη γνώμη και τα πολιτικά πιστεύω των πολιτών, έχουν συμβάλει στη διαμόρφωση εκλογικών αποτελεσμάτων, με πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές προεκτάσεις που ξεπερνούν τα εθνικά σύνορα. Η άνοδος του ψηφιακού αυταρχισμού, των μεθόδων δηλαδή παγκόσμιας παρακολούθησης των πολιτών, και η αδιαφάνεια των αλγορίθμων, που ευνοεί αθέμιτες εμπορικές πρακτικές εκμετάλλευσης των προσωπικών δεδομένων, αποτελούν τις κύριες ανησυχίες της κοινωνίας των πολιτών, επιτείνοντας το κοινό αίτημα για ενίσχυση της θεσμικής προστασίας από τις κυβερνήσεις και θέσπιση αποτελεσματικών μέτρων από τις τεχνολογικές πλατφόρμες και τα ΜΜΕ. Η Ε.Ε. και οι Η.Π.Α. στρέφονται ολοένα και περισσότερο στην αναζήτηση πολιτικών αποτροπής της διασποράς της παραπληροφόρησης, είτε με την εφαρμογή ήπιων ρυθμίσεων αυτοδέσμευσης των πλατφορμών είτε με τη θέσπιση νόμων. Ο Κώδικας για την Παραπληροφόρηση της Ε.Ε. αποτελεί το πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση ρύθμισης της παραπληροφόρησης στο διαδίκτυο, χωρίς να αποκλείονται μελλοντικά αυστηρότερες νομοθετικές ρυθμίσεις σε περίπτωση που ο Κώδικας δεν αποφέρει ικανοποιητικά αποτελέσματα. Ήδη, η εφαρμογή του Γενικού Κανονισμού Προσωπικών Δεδομένων της Ε.Ε. έχει οδηγήσει στην επιβολή αυστηρών προστίμων κατά των κολοσσών του διαδικτύου (π.χ. το πρόστιμο 50 εκατομμυρίων ευρώ που επέβαλε η Γαλλία στην Google). Στον απόηχο των προεδρικών εκλογών του 2016, οι Η.Π.Α. ψήφισαν δύο νόμους για την αντιμετώπιση της ξένης παραπληροφόρησης και προπαγάνδας, καθώς και για τη διαφάνεια στις πολιτικές διαφημίσεις, με στόχο τον περιορισμό της ανάμειξης του ξένου παράγοντα -ειδικά της Ρωσίας και της Κίνας- στα προεκλογικά δρώμενα της χώρας. Το Κογκρέσο, επίσης, εξετάζει τη θέσπιση συνεκτικού και περιεκτικού ομοσπονδιακού νομοσχεδίου για τα προσωπικά δεδομένα, το οποίο θα υποκαταστήσει το κατακερματισμένο θεσμικό πλαίσιο. Τις προσπάθειες για συντονισμένη καταπολέμηση των ‘ψευδών ειδήσεων’ ενισχύουν οι πρωτοβουλίες για την προαγωγή της παιδείας στα μέσα και τη δημιουργία δικτύων επαλήθευσης περιεχομένου, όπως το δίκτυο EUvsDisinfo και η πληθώρα παρόμοιων ιδιωτικών δικτύων συνεργασίας σε εθνικό και διακρατικό επίπεδο, είτε από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είτε από οργανισμούς. Στο επίκεντρο των συζητήσεων για τη θέσπιση πολιτικών ρύθμισης του περιεχομένου στο διαδίκτυο βρίσκεται η αναζήτηση ισορροπίας μεταξύ της διασφάλισης της ελευθερίας της έκφρασης και της αποτελεσματικής προστασίας των πολιτών. Ωστόσο, το εντεινόμενο φαινόμενο της παραπληροφόρησης, τα αυξανόμενα κρούσματα κυβερνοεπίθεσης και η ολοένα και μεγαλύτερη διάχυση της τρομοκρατικής απειλής, αποτελούν το άλλοθι -ψεύτικο ή αληθινό- των κρατών να επιβάλλουν πολιτικές ελέγχου του περιεχομένου και να εφαρμόζουν συστήματα παρακολούθησης. Η χάραξη ενός κοινού πλαισίου στρατηγικών, το οποίο θα ρυθμίζει αποτελεσματικά τους διάφορους τύπους παραπληροφόρησης, χωρίς ωστόσο οι στρατηγικές αυτές να υπονομεύουν την ελευθερία της έκφρασης, αποτελεί μείζονα πρόκληση για τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η κατάλληλη προσέγγιση για την ολιστική αντιμετώπιση του φαινομένου είναι η αξιοποίηση μιας ευρείας γκάμας συντονισμένων πολιτικών που θα συνδυάζουν όλα τα επίπεδα ρύθμισης (αυτορρύθμιση, συρρύθμιση και θέσπιση νομικών κανόνων).
Abstract:
The upward trend of disinformation dates back to the era when typography was invented. Nowadays, however, it has gained importance due to the global reach of digital communication and the virality of misleading news. Algorithms determine how content is disseminated and consumed, while the business model of social media promotes the dissemination of ‘junk news’ to targeted audiences. These two factors have, on the one hand, led to the decline of the public’s trust in institutions and news organisations and, on the other hand, because of their influential power on public opinion, they have contributed to the formation of election results, with political, social and economic ramifications that transcend national boundaries. The rise of digital authoritarianism, i.e. global surveillance systems, and the opacity of algorithms, favouring practices of personal data abuse, constitute the main concerns of civil society, thereby stepping up the public’s demand for the enhancement of citizens’ protection ensured by the governments and the implementation of effective measures applied by technology platforms and the media. The EU and the United States are increasingly seeking policies to prevent the proliferation of misinformation and disinformation online, either by applying self-regulation rules or by implementing laws. The EU Code of Practice on Disinformation has been the first step towards regulating misleading content on the internet, without excluding stricter legislation in the future if the Code does not yield sufficient results. In compliance with the EU General Data Protection Regulation (GDPR) provisions, strict fines against the internet giants have already been imposed (e.g. the fine of EUR 50 million imposed by France on Google). In the aftermath of the 2016 presidential elections, the U.S. has voted two laws to deal with foreign misinformation and propaganda, as well as transparency in political advertisements, aimed at limiting the involvement of foreign agents -especially Russia and China- in the country’s internal affairs. The U.S.A. Congress is also examining a comprehensive federal bill for the protection of personal data, which will substitute the existing fragmented regulatory framework. Efforts to coordinate policies against ‘false news’ reinforce initiatives promoting media literacy and encouraging the creation of fact-checking networks, such as the EUvsDisinfo network, as well as plenty of similar private cooperation networks at national and cross-border level, launched either by social media or by organisationσ. Institutional discussions on regulating online content focus on striking a balance between ensuring freedom of expression and effectively protecting citizens. However, the growing phenomenon of misleading information, the proliferation of cyber-attacks and the ever-increasing diffusion of terrorist activity, constitute the -whether false or true- alibi of governments to enforce content control policies and to implement surveillance systems. The development of a common framework of strategies aiming at effectively regulating the different types of fake news, without, however, undermining freedom of expression, is a major challenge for democracy and human rights. The optimal approach that would combat disinformation in a comprehensive manner, is claimed to be the use of a wide range of coordinated policies combining all levels of regulation (self-regulation, co-regulation and the adoption of legal rules).
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού, ΠΜΣ, κατεύθυνση Νέα Μέσα και Δημοσιογραφία, 2019
