Βίαιος εξτρεμισμός, ανθρώπινα δικαιώματα, Μέση Ανατολή, παραβιάσεις διεθνούς δικαίου, μη κρατικοί δρώντες Violent extremism, human rights, Middle East, international law violations, non state actors
Ημερομηνία Έκδοσης:
2018
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Η παρούσα εργασία επιδιώκει να αποτελέσει ουσιαστικά μια ανασκόπηση των τελευταίων δύο δεκαετιών, μέσα από τη διεθνή πρακτική αφενός των μη κρατικών δρώντων και αφετέρου των κρατών, ως προς το ζήτημα του βίαιου εξτρεμισμού και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα κράτη της Μέσης Ανατολής. Η 11η Σεπτεμβρίου αποτέλεσε ίσως τη μεγαλύτερη αφορμή για να στρέψει, η διεθνής κοινότητα και ειδικότερα ο δυτικός κόσμος, κατά απόλυτη προτεραιότητα το βλέμμα στον (ισλαμικό) εξτρεμισμό που είχε έντονα αναδυθεί σε Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική τα τελευταία χρόνια. Η πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα κύλησε με την κυριαρχία του λεγόμενου «παγκόσμιου πολέμου κατά της τρομοκρατίας» και με την τοποθέτηση της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο παρασκήνιο, μέσα από μια αυξημένη ανοχή των Ηνωμένων Εθνών απέναντι στις παραβιάσεις των δυτικών κρατών και των συμμάχων τους, που εξάντλησαν τη σκληρότητα τους στους πληθυσμούς των κρατών που αποτέλεσαν πηγές των εξτρεμιστικών κυμάτων. Χαρακτηριστικότερα όλων ήταν τα παραδείγματα του Αφγανιστάν και του Ιράκ. Κατά τη δεκαετία που ακολούθησε, προχώρησε το ζήτημα της εκτενέστερης θεσμοθέτησης του ζητήματος του βίαιου εξτρεμισμού, και η απαραίτητη διασύνδεσή της καταπολέμησης του με την προάσπιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Αποτέλεσε ωστόσο αυτή η θεωρητική και θεσμική προσπάθεια μια πραγματικότητα, σύμφωνα με τη διεθνή πρακτική των κρατών; Η διεθνής κοινότητα, από την εποχή που ξέσπασε η Αραβική Άνοιξη έχει οδηγηθεί σε μια ακόμα δυσκολότερη περίοδο, με παλαιά (απολυταρχικά κατά βάση) καθεστώτα να καταρρέουν μέσα από τα μαζικά κύματα αντιδράσεων απέναντι στις πολύχρονες παραβιάσεις δικαιωμάτων (Αίγυπτος, Συρία, Λιβύη), και μέσα από τη διαδικασία αυτή να αναδύονται νέοι δρώντες, ακόμα πιο ακραίοι και σύνθετοι (Υεμένη, Ισλαμικό Κράτος). Διαμορφώνεται, ως εκ τούτου, μια κατάσταση που θυμίζει έναν αέναο φαύλο κύκλο βίας και παραβιάσεων, με κύριο θύμα τους τον άμαχο πληθυσμό. Υπό αυτήν την έννοια, συμπεραίνεται ως προς το σύγχρονο διεθνές προσκήνιο το κατά πόσο τελικά, τα κράτη προβαίνουν σε ανάλογες συχνά με τους μη κρατικούς/ εξτρεμιστικούς δρώντες παραβιάσεις των αρχών του διεθνούς δικαίου, το οποίο τα ίδια μάλιστα έχουν δεσμευθεί να υπηρετούν, στο πλαίσιο ενός μεγάλου αριθμού προσπαθειών τους να εξαλείψουν τα φαινόμενα του βίου εξτρεμισμού και της τρομοκρατίας. Επιπροσθέτως, διαπιστώνεται ότι οι προαναφερθείσες παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου, και κατά κύριο λόγω οι παραβιάσεις των δικαιωμάτων των θιγόμενων προσώπων από τους ίδιους τους φορείς νομιμότητας, δηλαδή τα κράτη, οδηγούν σε μια αναπαραγωγή της βίας και ακόμα εντονότερης αύξησης του φαινομένου του βίαιου εξτρεμισμού. Ο αναγνώστης οδηγείται επομένως σε επιμέρους προβληματισμούς: δύναται να εξευρεθεί μια ιδανική ισορροπία μεταξύ καταπολέμησης του βίαιου εξτρεμισμού και της προαγωγής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων; Μήπως κρίνεται σε μεγάλο βαθμό ανεπιτυχής η μέχρι τώρα πορεία των δυτικών κρατών και των συμμάχων τους στη διαχείριση του ζητήματος; Τι πρέπει να ακολουθηθεί τελικά στην πράξη; Καταπολέμηση της τρομοκρατίας με κάθε μέσο και οποιοδήποτε κόστος; Ή ρητή αποδοχή και έμπρακτος σεβασμός στις αρχές του Διεθνούς Δικαίου, του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, και των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων που διέπουν τις σχέσεις των κρατών, μεταξύ τους και απέναντι σε κάθε πολίτη τους; Έμφαση στη λήψη μέτρων στο όνομα της διεθνούς ασφάλειας και την καταπολέμηση του εξτρεμισμού; Ή καλλιέργεια του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μέσω της εκπαίδευσης και του διαλόγου, μέσα σε ουσιαστικά δημοκρατικά πλαίσια, για την πρόληψη τελικά μιας συνεχούς αναπαραγωγής της βίας;
Abstract:
This paper seeks to be a review of the past two decades, through the international practice of non-state actors and states on the issue of violent extremism and human rights in the Middle East. The 9/11 attacks was perhaps the biggest reason for the international community, and in particular the western world, to focus on the (Islamic) extremism that has been strongly emerging in the Middle East and North Africa in the past few decades. The first decade of the 21st century was dominated by the so-called "World War on Terror" and by placing human rights protection in the background, through increased tolerance of the United Nations against the violations of Western states and their allies, who exhausted their cruelty on the populations of the states that were mostly “producing” the extremist waves. More typical of all were the examples of Afghanistan and Iraq. During the next decade, the question of a more extensive institutionalization of the issue of violent extremism and the necessary interconnection of its fight against the defense of human rights has proceeded. Was this theoretical and institutional effort, however, a reality, according to the international practice of the states? The international community, since the beginning of the Arab Spring, was led to an even more difficult period, with old (essentially totalitarian) regimes collapsing through massive waves of reactions to long-standing rights violations (Egypt, Syria, Libya), and through this process to emerge new actors, even more extreme and complex (Yemen, Islamic State). This is a situation that seems like an infinite circle of violence and violations, with the civilian population being the main victim. In this sense, it is concluded with regard to the contemporary international perspective that, in the end, the States often commit violations of the principles of international law often with non-state / extremist actors, which themselves are committed to serve, in the context of a large number of efforts to eradicate the phenomena of violent extremism and terrorism. In addition, it should be noted that the aforementioned violations of international law and, above all, the violations of the rights of the persons performed by the legitimate bodies themselves, namely the states, lead to a reproduction of violence and an even greater increase of violent extremism. The reader is therefore led to further considerations: can an ideal balance be found between combating violent extremism and promoting human rights? Have the Western States and their allies so far been unsuccessful in managing the issue? What should ultimately be done in practice? Fight against terrorism by any means and at any cost? Or explicit acceptance and respect of the principles of International Law, the Charter of the United Nations, and the rights and obligations governing the relations of States between themselves and towards each of their citizens? Emphasis on measures in the name of international security and the fight against extremism? Or cultivation of respect for human rights, through education and dialogue, in genuinely democratic contexts, in order to ultimately prevent an ongoing reproduction of violence?
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών, ΠΜΣ, κατεύθυνση Διεθνές Δίκαιο και Διπλωματικές Σπουδές, 2018
