Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Παλαιά και νέα κοινωνιολογία της γνώσης υποσκάπτουν κάθε αυτοαναφορικότητα της γνώσης για να αποκαλύψουν τις σχέσεις της με άλλα πεδία της κοινωνικής πραγματικότητας, χωρίς αυτό να σημαίνει απαραίτητα ότι κάθε παραγωγή γνώσης που δεν αποκαλύπτει τις σχέσεις της με εξωγνωσιακά πεδία δεν είναι γνώση. Η σύνδεση της γνώσης με έννοιες όπως η βούληση για δύναμη του Nietzsche, η παραγωγή του Marx και η εξουσία του Foucault προκάλεσαν αμηχανία και συνάμα ερέθισμα για περαιτέρω σκέψη. Στο βεβαρημένο αυτό κλίμα προστίθεται και η πρόταση του Κονδύλη, η οποία προσπαθεί να συνδέσει τη γνώση με τις τρεις ταυτόχρονα πηγές της κοινωνικής πραγματικότητας, δηλαδή αυτή της ανθρωπολογίας, της κοινωνίας και της πολιτικής. Ο Κονδύλης, με το έργο του Ισχύς και απόφαση κομίζει τις ιδιότροπες και συνάμα δυναμικές έννοιες της απόφασης, της αυτοσυντήρησης, της ισχύος και του διπόλου εχθρού-φίλου για να ξεκλειδώσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το πρόβλημα της γνώσης. Στο πρώτο κεφάλαιο της εργασίας μας θα δούμε τις βασικές έννοιες του Κονδύλη (απόφαση, ισχύς, εχθρός-φίλος) για να τεκμηριώσουμε ότι ο κόσμος δεν είναι ειρηνικά και ορθολογικά αποφασισμένος αλλά πολεμικά και ιδεολογικά καθώς οι θεωρητικοί προκειμένου να συντηρήσουν τις υπάρχουσες σχέσεις τους εντός της θεωρητικής κοινότητας δεν διστάζουν να κάνουν ιδεολογία αντί για επιστήμη, δηλαδή αναμειγνύουν αξίες με επιστημονικά γεγονότα ώστε τα τελευταία να φανεί ότι εκτυλίσσονται και δρουν πέρα από τον έλεγχο των υποκειμένων. Ο κυρίαρχος ερμηνευτής κατά τον Κονδύλη είναι αυτός που έχει «συλλάβει» το υπερβατικό νόημα πίσω από τα επιστημονικά γεγονότα. Στο ίδιο κεφάλαιο θα αποσαφηνίσουμε την έννοια του μηδενισμού, ώστε αυτή να διακριθεί από την πραγματιστική της κατανόηση ως καταστροφή. Στο δεύτερο κεφάλαιο, θα παρουσιάσουμε τη σύγκρουση θεωρητικών ρευμάτων την εποχή του διαφωτισμού με αφορμή την ερμηνεία της ύλης για να αποδειχθεί μέσα από την ίδια την Ιστορία των ιδεών ο πολεμικός και ιδεολογικός χαρακτήρας της σκέψης. Τέλος, στο τρίτο κεφάλαιο θα δούμε σε τι συνίσταται ο συνεπής μηδενισμός του Κονδύλη ο οποίος γίνεται χωρίς να το θέλει επιστημολογικό πρόταγμα, ορμώμενος από τον Max Weber, ωθώντας τον θεωρητικό να διαχωρίσει τα γεγονότα από τις αξίες και με την χρήση επιστημονικών μέσων να συγκροτήσει αξιολογικά ουδέτερη θεωρία και όχι ιδεολογία. Ο Κονδύλης αρνείται να δεχθεί αστόχαστα ότι η γνώση είναι ουδέτερη καθώς αυτή αναβλύζει από το ανθρώπινο Είναι που ψάχνει διαρκώς την αυτοσυντήρηση μέσα σε συγκεκριμένες πολιτικές και κοινωνικές καταστάσεις. Η δυναμική απάντηση σε αυτή την κατάσταση της γνώσης είναι ο συνεπής μηδενισμός του Κονδύλη, ως μια εναλλακτική πρόταση προσφοράς εκείνων των προϋποθέσεων ώστε η γνώση να μην χάνει την επιστημονικότητα της εκχωρώντας την ουδετερότητά της σε οποιοδήποτε συμφέρον. Μηδενισμός, ορθολογικότητα και εμπειρικά δεδομένα προσφέρουν όλες εκείνες τις προϋποθέσεις συγκρότησης μιας επιστημονικής γνώσης που θα θέτει σαφή και διακριτά όρια μεταξύ περιγραφικής ουδέτερης επιστήμης και στρατευμένης ιδεολογίας.
Abstract:
Traditional and recent sociology of knowledge undermine the self-referential aspects of knowledge by revealing its relation with different fields of social reality. However, this does not mean that any production of knowledge that does not reveal its relations with non-cognitive fields should not be considered as knowledge. The connection of knowledge with concepts such as the will to power in Nietzsche, production in Marx, and power in Foucault have resulted to unease, but also raised the desire for further theoretical exploration. To this charged atmosphere, adds up Kondyli’s theoretical proposal, which aims to connect knowledge with three sources of social reality, namely, anthropology, society and politics. In his work Power and Decision Kondylis introduces the particular and dynamic concepts of decision, self-preservation, power as well as the enemy-friend dualism in order to unlock with the best possible way the problem of knowledge. In the first chapter of this essay we will provide an overview of Kondylis’ basic concepts (decision, self-preservation, power, enemy-friend) in order to support that the world is not peacefully and rationally decided, but in fact defined by conflict and ideology; theorists, in order to preserve their prevailing relations within the theoretical community, do not hesitate to produce ideology instead of scientific knowledge. Consequently, they mix values with scientific facts which results that the latter seem to take place and act without the control of the subjects. According to Kondylis, the dominant researcher is the one that has “conceive” a transcended meaning behind the scientific facts. In the same chapter we will also clarify the notion of nihilism so that it is distinguished from its pragmatic understanding as disaster. In the second chapter, we will follow the conflict between different theoretical trends and their interpretations of the essence of matter within Enlightenment thought. This history of ideas proves the polemic and ideological character of thought. Lastly, the third chapter examines further Kondylis’ notion of nihilism, which, without his will, becomes a scientific premise deriving from Weber, and impels the theorist to distinguish the facts from values, and use scientific means in order to produce value neutral theory and not ideology. Kondylis refuses to accept uncritically the neutral character of knowledge, since it derives from the human Being which constantly looks for its self-preservation, in certain political and social circumstances. The powerful answer to this problematic situation, is given by Kondylis’ nihilism, which offers an alternative, so that knowledge does not loose its scientific character and cedes its neutrality to any personal interests. Nihilism, rationality and empirical data provide all those presuppositions for the constitution of a scientific knowledge that establishes clear and distinguishable boundaries between descriptive neutral science and militant ideology.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Κοινωνιολογίας, ΠΜΣ "Κοινωνιολογία", κατεύθυνση Κοινωνική και Πολιτική Θεωρία, 2018
