Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Η παρούσα εργασία αποσκοπεί στην ανάδειξη των κοινωνικών αναπαραστάσεων σχετικά με την παραβατικότητα που συνδέεται με τα τροχαία ατυχήματα. Θεωρούμε ότι τα ΜΜΕ, και ειδικότερα η τηλεόραση που αποτελεί ένα μέσο με μεγάλη επιρροή στο κοινό, αντικατοπτρίζουν την κυρίαρχη ιδεολογία, στο εκάστοτε ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο. Επομένως αποτελούν έναν κομβικό δίαυλο μελέτης των κοινωνικών αναπαραστάσεων. Θεωρούμε επίσης, ότι η παραβατικότητα αποτελεί μια μορφή έκφρασης της θεωρούμενης ως «ετερότητας» στην κοινωνία αφού αποτελεί την παρέκκλιση από τους κανόνες που τη διέπουν. Η εργασία χωρίζεται σε τρία βασικά μέρη όπου στο πρώτο παρουσιάζονται κάποιες θεωρητικές προσεγγίσεις σχετικά με την επιρροή των ΜΜΕ στην ανθρώπινη επικοινωνία και την σύνδεση της παραβατικότητας με την «ετερότητα», στο δεύτερο μέρος παρουσιάζεται η μελέτη και τα αποτελέσματα της και στο τρίτο και τελευταίο γίνεται η θεωρητική ερμηνεία των αποτελεσμάτων και δίνονται απαντήσεις στα ερωτήματα. Πιο συγκεκριμένα, μελετήθηκαν με την μέθοδο της ανάλυσης περιεχομένου οι τηλεοπτικές αφηγήσεις δύο εκπομπών υψηλής τηλεθέασης σχετικά με τρεις περιπτώσεις τροχαίων ατυχημάτων (για διάστημα 5 ημερών μετά από την καθεμία περίπτωση) που επιλέχθηκαν επειδή συνέβησαν σε διάστημα ενός μήνα και έχουν κάποια κοινά στοιχεία (νεαροί παραβάτες, θύματα που απεβίωσαν) και κάποια διαφοροποιητικά. Τα βήματα που ακολουθούνται είναι η καταγραφή του λόγου των εκπομπών, η αποδόμηση τους και ταξινόμηση σε κατηγορίες, η ανασύνθεση των αποτελεσμάτων και η ερμηνεία με απώτερο σκοπό να αναδειχθούν μέσω της μελέτης οι κοινωνικές αναπαραστάσεις σχετικά με το ζήτημα. Το πρώτο ερώτημα της έρευνας είναι αν διαφοροποιείται η αντιμετώπιση από τις τηλεοπτικές εκπομπές των περιστατικών και των εμπλεκομένων στο καθένα από αυτά και αν ναι, σε ποιες παραμέτρους έγκειται η διαφοροποίηση. Ένα ακόμα ερώτημα αφορά τις απόψεις που εκφράζονται σχετικά με την οδική συμπεριφορά στη χώρα μας και τέλος, τους τρόπους με τους οποίους ενισχύονται τα μεταδιδόμενα μηνύματα μέσω του λόγου και της σκηνοθεσίας των εκπομπών. Ερμηνεύοντας τα αποτελέσματα της μελέτης, επιβεβαιώνεται η υπόθεση ότι τα περιστατικά και οι εμπλεκόμενοι σε αυτά προβλήθηκαν και αντιμετωπίσθηκαν διαφορετικά, κυρίως ανάλογα με την ηλικία των θυμάτων και των παραβατών, τη συμπεριφορά τους πριν και μετά το ατύχημα, εάν επέζησαν ή κατέληξαν και το ποσοστό του μεριδίου ευθύνης που έφεραν. Ο κοινωνικός ρόλος των εμπλεκόμενων τονίστηκε και επηρέασε την αντιμετώπισή τους και αναδείχθηκαν πολλές στερεοτυπικές γενικεύσεις σχετικά με την «κακή» οδική συμπεριφορά των Ελλήνων αλλά και τη νοοτροπία τους ως λαού. Τέλος τα μηνύματα ενισχύθηκαν από τη σκηνοθεσία των εκπομπών, το ύφος και την εμφάνιση των συντελεστών τους, τα οπτικοακουστικά μέσα αλλά και την επιλογή ή μη της προβολής των περιστατικών και την έμφαση που δόθηκε στο καθένα από αυτά. Συμπερασματικά, οι εκπομπές χειρίστηκαν το ζήτημα των τροχαίων ατυχημάτων αναπαράγοντας τη βία καθώς και στερεοτυπικές αντιλήψεις.
Abstract:
This thesis aims to highlight the social representations of traffic-related offenses. We presume that the media, and in particular television, which is a medium of great influence to the public, reflect the dominant ideology in the historical and social context. They are therefore a key channel in the study of social representations. We also presume that delinquency is a form of expression of what is regarded as "otherness" in society, since it is deviates from its rules. The thesis is divided into three main parts where the first presents some theoretical approaches regarding the influence of media on human communication and the connection of delinquency with "otherness", the second part presents the study and its results and the third and last part presents the theoretical interpretation of the results and answers the queries. More specifically, we have used the method of content analysis to study the contents of two television broadcasts of high viewership regarding three cases of road traffic accidents (5 days after each case), which were selected because they took place within one month and share some common elements (young offenders, deceased victims) as well as some differentiating elements. The steps taken are to record the contents of the broadcasts, to deconstruct them, to categorise them, to reformulate the results and to interpret them with the ultimate goal of designating the social representations regarding the issue through the thesis. The first query of the research is whether the treatment of each of the cases and those involved in them differs, and if so, what are the parameters of the differentiation. Another query pertains to the opinions expressed regarding the road behaviour in our country and the means through which the messages transmitted through speech and through the direction of the broadcasts are enhanced. Through the interpretation of the results of the study, the hypothesis is confirmed that the cases and those involved in them were displayed and treated differently, mainly depending on the age of the victims and the offenders, their behaviour before and after the accidents, whether they survived or perished and their share of responsibility.The social role of those involved was highlighted and it influenced their treatment and many stereotypical generalisations regarding the "poor" road behavior of the Greeks and also their attitude as a people have emerged. Finally, the messages were enhanced by the direction of the broadcasts, the style and appearance of the hosts, the audiovisual cues and also the choice between exposure or non-exposure of the incidents and the emphasis given to each one of them. In conclusion, the broadcasts handled the issue of traffic accidents by reproducing violence as well as stereotypical perceptions.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Κοινωνιολογίας, ΠΜΣ "Κοινωνιολογία", κατεύθυνση Κοινωνικός Αποκλεισμός και Μειονότητες, 2018
