Προστασία πολιτιστικού περιβάλλοντος. Θεωρητική και νομολογιακή προσέγγιση: "αρχιτεκτονική κληρονομιά". Παραδοσιακοί οικισμοί και διατηρητέα κτίρια.Η περίπτωση της νήσου Χίου
Τίτλος:
Protection of the cultural environment. Theoretical and jurispudential approach. "architectural heritage". Traditional villages and heritage buildings. The case of the island of Chios
Κύρια Υπευθυνότητα:
Μπλαντζώνη, Παρασκευή Κ.
Επιβλέπων:
Μαρκαντωνάτου-Σκάλτσα, Ανδρομάχη
Θέματα:
Παραδοσιακή αρχιτεκτονική -- Ελλάδα Vernacular architecture -- Greece -- Chios
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Στο πλαίσιο της μελέτης του ευρύτατου τομέα του πολιτιστικού περιβάλλοντος, η διατριβή τούτη, ερευνά τον ειδικότερο τομέα της Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς με επίκεντρο του παραδοσιακούς οικισμούς, τα διατηρητέα κτίρια, καθώς και την ιδιαίτερη περίπτωση της νήσου Χίου. Η Αρχιτεκτονική Κληρονομιά, αναφέρεται στη μορφή εκείνη του πολιτιστικού περιβάλλοντος, η οποία συνδέεται με το χώρο, αποτελώντας μαρτυρία της ατομικής και συλλογικής ύπαρξης και δραστηριότητας του ανθρώπου καθώς και έκφραση της πνευματικής και καλλιτεχνικής εξέλιξης του. Η βασική της λειτουργία, είναι να προάγει την ανθρώπινη μνήμη και να λειτουργεί ως συνδετικός κρίκος του παρόντος με το παρελθόν. Η δε ιστορική μνήμη, την οποία υπηρετεί το σύνολο της Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς, έχει διττό ρόλο. Από τη μια πλευρά λειτουργεί ως αρχείο, που παρέχει απτές αποδείξεις για μια εποχή, για το περιβάλλον, τους ανθρώπους και τις δραστηριότητες τους και από την άλλη κατέχει ρόλο διδασκάλου, αφού αποτελεί δεξαμενή στοιχείων, που ίσως και σήμερα, απαντούν σε ορισμένες ανάγκες του ανθρώπου και της κοινωνίας ή παρουσιάζουν τους τρόπους με τους οποίους οι ίδιες ανάγκες απαντήθηκαν σε άλλες κοινωνίες και άλλες εποχές. Οι ελληνικοί παραδοσιακοί οικισμοί και τα διατηρητέα μνημεία αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς της χώρας μας. Πρόκειται για οικισμούς με ιδιαίτερη ιστορική, πολεοδομική, αρχιτεκτονική, λαογραφική, κοινωνική και αισθητική φυσιογνωμία. Η υποβάθμιση του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος - λόγω σύγχρονων φαινομένων όπως η διόγκωση των αστικών κέντρων, η υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων, η ανάπτυξη του μαζικού τουρισμού κ.α. - προκάλεσε σημαντικές αλλοιώσεις στους οικισμούς. Το γεγονός αυτό, δημιούργησε την ανάγκη προστασίας τους και οδήγησε στη δημιουργία ενός σύνθετου αλλά ιδιαίτερα προβληματικού θεσμικού πλαισίου για τη ρύθμιση της προστασίας των παραδοσιακών οικισμών και διατηρητέων μνημείων. Στη μελέτη αρχικά επιχειρείται η εννοιολογική προσέγγιση αναφορικά με τον όρο πολιτιστικό περιβάλλον μέσα από τη μελέτη θεσμικών κειμένων. Εν συνεχεία, μελετάται η προστασία του πολιτιστικού περιβάλλοντος σε συνάρτηση με την προστασία της Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς σε νομοθετικό και νομολογιακό επίπεδο. Επιχειρείται, εκτενής επισκόπηση του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου και διερευνώνται οι διυπουργικές σχέσεις των συναρμόδιων Υπουργείων. Εντοπίζονται οι σοβαρές αδυναμίες του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου και παρουσιάζονται προτάσεις αντιμετώπισης της υφιστάμενης κατάστασης και εναλλακτικοί τρόποι λειτουργίας. Επιπρόσθετα, στο πλαίσιο μια συγκριτικής μελέτης ιστορικών τόπων της Ευρώπης, ερευνώνται Ευρωπαϊκά πρότυπα προστασίας και διαχείρισης της Αρχιτεκτονικής και εν γένει Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Τέλος, ιδιαίτερο τομέα έρευνας στη διατριβή, αποτελεί η Αρχιτεκτονική Κληρονομιά της νήσου Χίου και η ανάγκη προστασία της. Η επιλογή της νήσου ως παράδειγμα ανάγκης ουσιαστικής προστασίας έγινε βάσει σημαντικών κριτηρίων όπως η μοναδικότητα των παραδοσιακών οικισμών της, η συμβολή της νήσου στην ιστορία της Ελλάδας, ο θρησκευτικός και πνευματικός πλούτος του τόπου, η σχέση των παραδοσιακών οικισμών και εν γένει της Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς του τόπου με το φυσικό περιβάλλον καθώς και η σημερινή εξελικτική δύναμη της νήσου. Στο πλαίσιο δε της μελέτης της νήσου αναφορικά με την ανάγκη ουσιαστικής προστασίας της, θεμελιώνεται πρωτότυπα, η πρόταση ανακήρυξης της σε "Ιερά νήσο" και αναλύονται οι θετικές της συνέπειες.
Abstract:
Studying of the broad cultural environment sector, this thesis, explores the specific field of Architectural Heritage focusing on traditional villages and heritage buildings, as well as the particular case of the island of Chios. The Architectural Heritage refers to the form of the cultural environment, which is connected to the land, and is a testimony of individual and collective existence and human activity of mankind as well as the expression of spiritual and artistic evolution. Its basic function is to promote human memory and works as a link between the present and the past. The historical memory, which serves the entire Architectural Heritage, has a dual role. On the one hand its acts as a record, that provides tangible proofs of a time, for the environment, people and their activities and on the other hand holds the role of a teacher, since it is source of elements, that may even today, meet certain human and social needs or presents the ways in which the same needs have been met in other societies and past times. Greek traditional villages and heritage monuments are an integral part of our country's Architectural Heritage. They are buildings with a particular historical, urban, architectural, folk, social and aesthetic character. The degradation of the natural and anthropogenic environment - due to modern phenomena such as the expansion of urban centers exhaustion of natural resources, development of mass tourism, etc. - caused significant alterations in the villages and buildings. This created the need for their protection and led to the creation of a complex and particularly problematic legal framework for the regulating of the protection of traditional villages and heritage monuments. Initially, this thesis, attempted the conceptual approach to the term "culture" through the study of institutional texts. Subsequently, the protection of "cultural environment", is being studied in connection with the protection of the Architectural Heritage in legislative and legal level. Attempts, extensive review of the current regulatory framework and investigates the inter - ministerial relations of co-competent Ministries. Identifies the serious weakness of the current legislative framework and presented proposals to made address the current situation and alternative ways of functioning. In addition, in the context of a comparative study of historical sites in Europe, investigated European standards of protection and management of Architectural and Cultural Heritage in general. Finally, special research in thesis, is the Architectural Heritage of the island of Chios and the need to protect it. The choice of the island as an example need effective protection was been on important criteria such as uniqueness of traditional villages on the island, the contribution of the island to the history of Greece, the religious and spiritual history and physiognomy of the place, the current historical and architectural inventory. Studying of the need for effective protection of island Chios, is presented original designation proposal to proclaim Chios "Holy Isle" and analyzed the positive consequences.
Περιγραφή:
Διατριβή (διδακτορική) - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης, 2017