Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Η διαγενεακή μεταφοράς (ΔΜ) της αυτοεκτίμησης (δηλαδή της θετικής ή της αρνητικής στάσης απέναντι στο εαυτό), από τους γονείς προς τα παιδιά, αποτελεί αντικείμενο σύγχρονων ερευνών, με την αυτοεκτίμηση μεταξύ των δύο γενεών να παρουσιάζει θετική συσχέτιση. Οι πιθανοί διαμεσολαβητικοί μηχανισμοί, όμως, οι οποίοι ενδεχομένως θα ερμήνευαν αυτήν τη μεταφορά, δεν έχουν ακόμα ερευνηθεί. Στην παρούσα έρευνα, σκοπός ήταν να μελετηθεί η ΔΜ της αυτοεκτίμησης στην εφηβική ηλικία με πιθανούς διαμεσολαβητικούς μηχανισμούς τη Συναισθηματική Νοημοσύνη (ΣΝ) και τη γονικότητα. Αναλυτικότερα, ελέγχθηκε η υπόθεση ότι η γονική αυτοεκτίμηση ίσως μεταφέρεται διαγενεακά στους έφηβους όχι άμεσα, αλλά μέσω της ΣΝ των ίδιων και των γονέων τους, καθώς και του ύφους ανατροφής που υιοθετείται από τους γονείς και γίνεται αντιληπτό από τους εφήβους. Ως προς τη διαγενεακή μεταφορά συνεξετάζεται η επίδραση του φύλου (πατέρας-γιός-μητέρα-κόρη). Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν τα μέλη 50 τετραμελών οικογενειών με δύο διαφορετικού φύλου παιδιά εφηβικής ηλικίας (12-16 ετών). Στους συμμετέχοντες (γονείς-παιδιά) χορηγήθηκε το Ερωτηματολόγιο Αυτοεκτίμησης του Rosenberg (Rosenberg, 1965, προσαρμογή στα ελληνικά Spanea, Anagnostopoulos, Kalatzi-Azizi, and Skarlos, 2005), η Ελληνική Κλίμακα Συναισθηματικής Νοημοσύνης του Τσαούση (Tsaousis, 2008) και το Ερωτηματολόγιο Γονεϊκού Κύρους του Buri (Buri, 1991, προσαρμογή στα ελληνικά Τσαούσης, 2002). Τα αποτελέσματα έδειξαν διαφυλικές διαφοροποιήσεις, με την υψηλή αυτοεκτίμηση και την υψηλή ΣΝ να χαρακτηρίζει περισσότερο τους άνδρες έναντι των γυναικών, καθώς και διαφοροποιήσεις ανάμεσα στις ηλικιακές ομάδες, με τους ενήλικες (γονείς) να υπερτερούν έναντι των εφήβων. Βρέθηκε ότι οι μητέρες είναι που μεταφέρουν διαγενεακά την αυτοεκτίμηση τους στα εφηβικής ηλικίας παιδιά τους, και όχι οι πατέρες, επιβεβαιώνοντας εν μέρει τις υποθέσεις. Ο ρυθμιστικός ρόλος του φύλου στη ΔΜ της αυτοεκτίμησης έδειξε την ύπαρξη σημαντικής επίδρασης ανάμεσα σε μητέρα-κόρη, επιβεβαιώνοντας την αντίστοιχη υπόθεση για ισχυρότερη επιρροή ανάμεσα στα άτομα του ίδιου φύλου. Παρόλα αυτά, δε βρέθηκαν διαφυλικές διαφοροποιήσεις στη ΔΜ, όταν εισήχθη ο διαμεσολαβητικός ρόλος της ΣΝ. Φάνηκε, επίσης, ότι η ΔΜ της αυτοεκτίμησης από τις μητέρες στα εφηβικής ηλικίας παιδιά της, πράγματι, ερμηνεύεται μέσω της ΣΝ των εφήβων, εύρημα πρωτότυπο για τη βιβλιογραφία. Αντιθέτως, τα αντιλαμβανόμενα μοντέλα γονικότητας, φάνηκε ότι δε διαμεσολαβούν στη ΔΜ της αυτοεκτίμησης. Η σημαντικότητα της αποσαφήνισης της ΔΜ της αυτοεκτίμησης με βάση τα ευρήματα, καθώς και των επιμέρους παραγόντων που διαμεσολαβούν, συζητούνται σε συνδυασμό με το σχεδιασμό προγραμμάτων πρόληψης και παρέμβασης για άτομα εφηβικής ηλικίας και τις οικογένειές τους.
Abstract:
The intergenerational transmission (IG) of self-esteem (which is the individual’s positive or negative orientation toward self) from parents to children, has been documented from recent surveys, with parent’s self-esteem influencing child’s self-esteem. However, the process underlying this IG is still unclear. This survey focuses on the IG of self-esteem in adolescence with the possible mediator role of Emotional Intelligence (EI) and parenting. Specifically, the hypothesis was that the influence of the parents in the transmission of self-esteem in their adolescent children is not direct, but indirect, considering that parent’s and adolescent’s EI, as well as parenting and perceived parenting are suggested to involve in that transmission. Gender-specific patterns in the transmission of the self-esteem are examined (father-son-mother-daughter). Analyses were carried out in a sample of 50 four-member families with two 12 until 16-year-old adolescents (male-female). Participants completed the Rosenberg Self-Esteem Scale (RSE, 1965, standardization in Greek Spanea, Anagnostopoulos, Kalatzi-Azizi, and Skarlos, 2005), the Greek Emotional Intelligence Scale (GEIS, Tsaousis, 2008) and the Parental Authority Questionnaire (Buri, 1991, standardization in Greek, Tsaousis, 2002). Analysies indicated gender differences, showing that males reported higher scores in self-esteem and EI than females. Furthermore, adults (parents) reported higher scores in these variables than their adolescent children. The results confirmed partly the hypothesis of IG, with mothers, but not fathers, influencing significantly on the self-esteem of her offspring. A gender-specific transmission mechanism of self-esteem was found, showing the moderating role of gender, as mothers seemed to influence assume their daughter’s self-esteem (same-sex model). However, no gender differences in the transmission are found in the indirect effect. Furthermore, EI did play a mediating role, with adolescent’s EI explaining the IG, a result which is innovative in literature. However, perceived parenting styles did not play a mediating role. The importance of clarifying IG of self-esteem and the role of mediators according to findings is discussed with reference of planning prevention and intervention programs for adolescents and their families.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Ψυχολογίας, ΠΜΣ, κατεύθυνση Γνωστική και Αναπτυξιακή Ψυχολογία, 2018
