Η σχέση της συναισθηματικής νοημοσύνης και των θετικών συναισθημάτων με την εμφάνιση του συνδρόμου επαγγελματικής εξουθένωσης σε επαγγελματίες ψυχικής υγείας
Τίτλος:
The relationship of trait emotional intelligence and positive emotions, with the burnout syndrome among mental health practitioners.
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Στόχος της παρούσας μεταπτυχιακής εργασίας, είναι να διερευνήσει τη σχέση της συναισθηματικής νοημοσύνης και των θετικών συναισθημάτων, με το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης, σε επαγγελματίες ψυχικής υγείας. Η συναισθηματική νοημοσύνη, είναι η ικανότητα κάποιου να αναγνωρίζει και να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του, για να δράσει αποτελεσματικά. Επηρεάζει όλους τους τομείς της ζωής του ατόμου και φαίνεται να αποτελεί προστατευτικό παράγοντα, απέναντι στην εμφάνιση του συνδρόμου επαγγελματικής εξουθένωσης. Η επαγγελματική εξουθένωση, είναι το σύνδρομο συναισθηματικής εξάντλησης, αποπροσωποίησης και χαμηλής προσωπικής επίτευξης, το οποίο απορρέει από χρόνια έκθεση σε συναισθηματικά φορτισμένες συνθήκες, στον τομέα παροχής υπηρεσιών και μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη και χαμηλή αυτοεκτίμηση. Η βίωση θετικών συναισθημάτων, φαίνεται να διευρύνει το πεδίο σκέψης, δράσης και προσοχής και να αποτελεί αντίδοτο, στα αρνητικά συναισθήματα. Το δείγμα της έρευνας ήταν 166 (Ν=166) Έλληνες επαγγελματίες ψυχικής υγείας (ψυχολόγοι, ψυχίατροι, ψυχοθεραπευτές, κοινωνικοί λειτουργοί, σύμβουλοι ψυχικής υγείας, λογοθεραπευτές, εργοθεραπευτές, ειδικοί παιδαγωγοί, επισκέπτες ψυχικής υγείας, δραματοθεραπευτές, μουσικοθεραπευτές,νοσηλευτές ). Η συναισθηματική νοημοσύνη ερευνήθηκε ως χαρακτηριστικό της προσωπικότητας και τα αποτελέσματα έδειξαν ότι, όσο αυξάνονται τα θετικά συναισθήματα, αυξάνεται και η ΣΝ. Ακόμα ισχυρότερη συνάφεια, είχε η ταυτόχρονη παρουσία θετικών και απουσία αρνητικών συναισθημάτων, η οποία επηρέαζε πιο ομοιογενώς όλους τους παράγοντες της συναισθηματικής νοημοσύνης. Επίσης, τα αποτελέσματα έδειξαν μια ήπια αρνητική σχέση, ανάμεσα στα θετικά συναισθήματα και την επαγγελματική εξουθένωση και μια ισχυρότερη αρνητική σχέση, ανάμεσα στον λόγο θετικών/αρνητικών συναισθημάτων και όλους τους παράγοντες επαγγελματικής εξουθένωσης. Ακόμα, φάνηκε ότι, τα αρνητικά συναισθήματα, μειώνουν τα συνολικά επίπεδα συναισθηματικής νοημοσύνης και ο παράγοντας, στον οποίο έχουν μεγαλύτερη επίδραση, είναι ο αυτοέλεγχος. Παράλληλα, όσο μειώνεται ο αυτοέλεχος, τόσο φαίνεται να αυξάνεται η επαγγελματική εξουθένωση. Ο παράγοντας ηλικία, δεν φάνηκε να επηρεάζει σημαντικά τις μεταβλητές της συναισθηματικής νοημοσύνης και της επαγγελματικής εξουθένωσης, αλλά να σχετίζεται θετικά με τον παράγοντα αυτοέλεγχο. Ακόμα, τα θετικά συναισθήματα είχαν αρνητική σχέση με την επαγγελματική εξουθένωση και όσο αυξάνονταν, τόσο η επαγγελματική εξουθένωση και οι παράγοντές της, μειώνονταν. Φαίνεται ότι η θετικότητα, μέσω των ψυχολογικών, σωματικών και κοινωνικών πόρων που προσφέρει στο άτομο, ενισχύει τη ψυχική ανθεκτικότητα, απέναντι σε στρεσογόνες συνθήκες. Ενδέχεται, τα θετικά συναισθήματα να αποτελούν προστατευτικό παράγοντα απέναντι στην επαγγελματική εξουθένωση και μένει να διερευνηθεί μελλοντικά αυτή η σχέση. Στο τέλος της έρευνας, συζητούνται διεξοδικά οι περιορισμοί και οι μελλοντικές κατευθύνσεις.
Abstract:
The aim of the present thesis is to explore the relationship of trait emotional intelligence and positive emotions, with the burnout syndrome among mental health practitioners. Emotional intelligence is one’s ability to recognise and manage one’s emotions, in order to act effectively. It affects all aspects in one’s life and seems to be a significant protective factor against burnout syndrome. Burnout refers to the emotional exhaustion, depersonalization and reduced personal achievement, which derives from the chronic exposure to emotional and interpersonal stressors, among professionals who offer their services to other people. Burnout can even lead to depression and low self-esteem. The experience of positive emotions seems to offer an expansion of attention, reflection and action and be an antidote against negative emotions. The sample of the current study was 166 (N=166) Greek professionals in mental health (psychologists, psychotherapists, psychiatrists, social workers, mental health counselors, speech therapists, special education teachers, drama therapists, mental health visitors, music therapists, occutional therapists and nurses). The results showed a positive correlation between positive emotions and emotional intelligence. An even stronger correlation was found when, at the same time, negative emotions were absent, which seems to affect homogeneously all factors of emotional intelligence. Moreover, a mildly negative relation appears between positive emotions and burnout and a more powerful negative relation between the ratio positive/negative emotions and all factors of burnout. It also seems that negative emotions reduce the total level of emotional intelligence and the factor that is most affected is self-control. As self-control decreases, burnout increases. Age does not seem to influence emotional intelligence and burnout significantly, yet it relates positively with self-control. Results also showed that the higher the positive emotion experience was, the higher the level of emotional intelligence. Positive emotions had a negative relation with burnout and as they increased, burnout level decreased. It seems that positivity offers psychological, physical and social resources, which boost psychological resilience against stressful conditions. Positive emotions might constitute a protective factor against burnout, but this relation needs further investigation. Limitations and further directions are discussed.
