Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Η παρούσα έρευνα επιχειρεί να διερευνήσει τη σχέση της ποινής και της τιμωρίας μέσα από τις απόψεις ανθρώπων στους οποίους έχουν επιβληθεί ποινές στερητικές της ελευθερίας. Αντικείμενα της έρευνας αποτελούν η διερεύνηση των στάσεων των αποφυλακισθέντων απέναντι στην τιμωρία καθώς και των απόψεών τους για την αποτελεσματικότητα της ποινής ως τιμωρίας. Η προσέγγιση διεξάγεται μέσα από πέντε ειδικότερα ερωτήματα: (α) Η τιμωρία ως σκοπιμότητα της ποινής, (β) Οι θετικές και αρνητικές συνέπειες της τιμωρίας, (γ) Ο ρόλος της τιμωρίας στη γενική ποινική πρόληψη, (δ) Ο ρόλος της τιμωρίας στην κοινωνική επανένταξη και (ε) Οι προτάσεις των αποφυλακισθέντων σχετικά με το ρόλο και τη σκοπιμότητα της ποινής. Η διερεύνηση του θέματος στην βιβλιογραφία έγινε μέσα από μια σειρά προσεγγίσεων. Στο πλαίσιο αυτό, αρχικά διενεργήθηκε ιστορική αναδρομή των ειδών και των σκοπών της ποινής μέσα από μια εγκληματολογική οπτική. Εν συνεχεία πραγματοποιήθηκε φιλοσοφική προσέγγιση μέσα από τις κύριες θεωρητικές προσεγγίσεις που έχουν διατυπωθεί για την αιτιολογία και τους σκοπούς των ποινών. Ακολούθησε ανασκόπηση στην ερευνητική βιβλιογραφία πάνω σε ζητήματα αποτελεσματικότητας των ποινικών κυρώσεων και στάσεων του κοινού απέναντι στις ποινές. Τέλος το ζήτημα των ποινών, ειδικά των στερητικών της ελευθερίας ποινών προσεγγίστηκε μέσα από την σκοπιά των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η διεξαγωγή της έρευνας έγινε στο Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακιζομένων «ΕΠΑΝΟΔΟΣ» με τη συμμετοχή 20 αποφυλακισθέντων, κατόπιν έγκρισης σχετικής αίτησης για την χορήγηση άδειας για διενέργεια συνεντεύξεων που υποβλήθηκε στον φορέα από την ερευνήτρια. Η διεξαγωγή της έρευνας έγινε με την εφαρμογή της ημι-κατευθυνόμενης συνέντευξης. Για την ανάλυση των αποτελεσμάτων χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος της ανάλυσης περιεχομένου. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα: (α) Η τιμωρία αναφέρεται συχνά στις επιδιώξεις της ποινής. Περιγράφεται είτε ως αυτοτελής σκοπός, είτε ως μέσο για την εκπλήρωση άλλου σκοπού, είτε κατέχει μια ειδική θέση στο επίπεδο διαχείρισης των επικίνδυνων εγκληματιών. (β) Οι θετικές συνέπειες, αναφέρονται κυρίως σε μια σειρά από εσωτερικές διεργασίες που θεωρητικά μάλλον θα έπρεπε να λαμβάνουν χώρα και αφορούν: αξιοποίηση του ατομικού χρόνου, συνειδητοποίηση του σφάλματος, μετάνοια προκειμένου να επιτευχθεί κάποια αλλαγή στη συμπεριφορά, μάθημα ζωής. Αντίθετα, οι αρνητικές συνέπειες επικεντρώνονται στα πρακτικά αποτελέσματα όπως: απώλεια χρόνου, συγχρωτισμός, νοοτροπία της φυλακής, στίγμα. (γ) Σε επίπεδο γενικής ποινικής πρόληψης αναγνωρίζεται ένα εκφοβιστικός ρόλος της τιμωρίας που ωστόσο χαρακτηρίζεται ως χαμηλής αποτελεσματικότητας. (δ) Το νόημα της κοινωνικής επανένταξης διαφοροποιείται ανάλογα με το φύλο των συμμετεχόντων. Επίσης μεταξύ ανδρών διαφοροποιούνται οι απόψεις νέων μετεφηβικής ηλικία και μεγαλύτερων ανδρών. Στην κοινωνική επανένταξη ο ρόλος της τιμωρίας είναι αμφίσημος αφού από τη μια, λόγω της εκφοβιστικής λειτουργίας του εγκλεισμού, κάποιος επιθυμεί να αποφύγει τη δυσάρεστη εμπειρία, από την άλλη οι στιγματιστικές συνέπειες της φυλακής αποκλείουν την ένταξη. Επισημαίνονται επίσης άλλες αρνητικές συνέπειες της φυλακής ως ανασταλτικοί παράγοντες. (ε) Διατυπώνονται τρεις βασικές προτάσεις των συμμετεχόντων αναφορικά με το ρόλο και τη σκοπιμότητα της ποινής: (1) να αποτρέψει το άτομο από εμπλοκή σε εγκληματική δραστηριότητα, (2) να συνειδητοποιήσει ο δράστης το κακό που προκάλεσε (3) να προστατευτεί η κοινωνία.
Abstract:
This research aims to investigate the relationship between penalty and punishment, through the beliefs of people that have received and served the penalty of imprisonment. Therefore, the study was conducted on ex-prisoners. Their attitudes towards punishment are surveyed, as well as their views on the penalty’s effectiveness as punishment. Five specific questions are asked regarding (a) Punishment as the objective of penalty, (b) Positive and negative consequences of punishment, (c) The role of punishment in general criminal prevention, (d) The role of punishment in social reintegration and (e) Their ideas and proposals on the role and objective of penalty. A bibliographical research was conducted approaching the matter from several viewpoints: a historical review of the types of punishments and their objectives from a criminological viewpoint; a review of the main theoretical approaches on the etiology and the goals of penalty, from a philosophical viewpoint; a bibliographical review on issues of effectiveness of penalties and the public’s views on criminal penalty; finally, the issue of penalties and especially of deprivation of liberty was regarded from the viewpoint of human rights. The survey was conducted in the Center for Reintegration of Released-from-prison (Ex-prisoners) “EPANODOS” with the participation of 20 ex-prisoners, after the researcher applied for and was granted permission from the institution to conduct the interviews. The interviews were semi-structured. The results were processed with the method of content analysis. The results show that: (a) Punishment is mentioned often in the objectives of penalty. Punishment is regarded as the purpose of penalty, as the means to achieve another purpose, or as having a special role in the management of dangerous criminals. (b) Positive consequences refer mainly to a series of inner processes (a personal development process) that ideally should occur, and these relate to: good use of personal time, realization of the wrong-doing, repentance so that there can be a change of behavior, and taking a lesson out of the experience. On the other hand, negative consequences refer mainly to the practical implications, namely: loss of time, interaction with convicts, culture of prison, stigma. (c) Regarding general criminal prevention, an intimidating role is recognized, which however is deemed ineffective. (d) There is a difference in how the two genders perceive social reintegration. Also, the views of younger post-adolescent men and older men differentiate. The role of punishment in social reintegration is ambiguous; on the one hand, due to the intimidating aspect of it, one may want to avoid the unpleasant experience, on the other hand the stigma of imprisonment hinders integration. Further negative consequences of imprisonment are noted as inhibitors. (e) Three basic suggestions are put forward by the participants regarding the role and goals of penalty: (i) to deter the person from participating in illegal actions, (ii) to facilitate the realization of the harm that the person caused, (iii) to protect the society.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Κοινωνιολογίας, ΠΜΣ “Εγκληματολογία”, 2017
