Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Η παρούσα μεταπτυχιακή εργασία αποτελεί μια μικρή συμβολή στη συνεχή μελέτη του φαινομένου του ισλαμικού φονταμενταλισμού, ο οποίος εκφράζει τις τάσεις εμμονής ή επιστροφής σε άκρως συντηρητικές θρησκευτικές καταστάσεις του παρελθόντος, οι οποίες λειτουργούν ως μέσο αντίστασης για κάθε πιθανή αλλαγή ή θρησκευτική μεταρρύθμιση στις περιοχές της Μ. Ανατολής και Β. Αφρικής. Η μέθοδος που εφαρμόστηκε αναλύει τα βασικότερα χαρακτηριστικά του φονταμενταλισμού, δηλαδή τη βαθιά προσήλωση στις θρησκευτικές παραδόσεις, την επιστροφή και τυπολατρική εμμονή στην παράδοση, τη δυναμική απαίτηση για κάθαρση και αποκατάσταση, καθώς και τη πεποίθηση ότι είναι ένα είδος κριτή. Σαν κύριο αίτιο για την έξαρση του θρησκευτικού φονταμενταλισμού στις μέρες μας μπορεί να θεωρηθεί η κοσμικότητα της κοινωνίας, η χειραφέτηση δηλαδή της κοινωνίας από τη θρησκευτική εξουσία. Είναι προφανές ότι η παγκόσμια κυριαρχία του δυτικού πολιτισμού στην εποχή μας, η λεγόμενη «παγκοσμιοποίηση», συνεπάγεται την επικράτηση της κοσμικότητας στις περισσότερες θρησκείες του κόσμου. Το πιο πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη των φονταμενταλιστικών τάσεων απετέλεσε ο ισλαμικός χώρος. Ο χώρος αυτός βρίσκεται σε πόλεμο με δύο «εχθρούς», τη νεωτερικότητα και την κοσμικότητα. Η μάχη εναντίον της νεωτερικότητας, κατά το πλείστον, δεν είναι ούτε συνειδητή ούτε σαφής. Αντίθετα η μάχη εναντίον της κοσμικότητας είναι συνειδητή και κατηγορηματική. Κατευθύνεται προς την όλη διαδικασία της αλλαγής που έλαβε χώρα στον ισλαμικό κόσμο κατά τον τελευταίο αιώνα ή ακόμα πιο πριν, η οποία μεταμόρφωσε τις πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές, ακόμα και τις πολιτιστικές δομές των μουσουλμανικών χωρών. Ο μουσουλμανικός φονταμενταλισμός είναι ιδιαίτερα βίαιος και δυναμικός, έχει πολλά ανορθολογικά χαρακτηριστικά, ενώ υπολογίζεται ως μια από τις σημαντικότερες πολιτικές και ιδεολογικές δυνάμεις στον κόσμο. Από τα μέσα του 19ου αι. μέχρι την επέμβαση των σοβιετικών στο Αφγανιστάν, η Μ. Ανατολή και η Β. Αφρική πέρασε μια περίοδο που χαρακτηρίστηκε από την εμφάνιση του κινήματος των Αδελφών Μουσουλμάνων στην Αίγυπτο, την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ στα παλαιστινιακά εδάφη και την έναρξη μιας σειράς συγκρούσεων του με τις γειτονικές αραβικές χώρες, καθώς και την εγκαθίδρυση θεοκρατικού καθεστώτος στο Ιράν. Στη συνέχεια στο Αφγανιστάν εμφανίζονται οι Ταλιμπάν και η Αλ Κάϊντα που έρχονται σε αντιπαράθεση με τις δυνάμεις των ΗΠΑ και των Συμμάχων τους. Η τρομοκρατική επίθεση την 11η Σεπτεμβρίου του 2001 στις ΗΠΑ και ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας που ακολούθησε, σε συνδυασμό με τις επεμβάσεις της Δύσης στο Ιράκ, γέννησαν ένα νέο κύμα ακραίου ισλαμικού φανατισμού που εκφράστηκε μέσω τρομοκρατικών επιθέσεων και εσωτερικών συγκρούσεων, όπως ήταν τα γεγονότα της Αραβικής Άνοιξης. Ακολούθησε η αποσταθεροποίηση του Ιράκ και ο συριακός εμφύλιος για να έρθουν στο προσκήνιο, τόσο η Αλ Κάϊντα, όσο και μια νέα οργάνωση που αυτοαποκαλείται Ισλαμικό Κράτος (ISIS), η οποία αιματοκύλισε μια τεράστια περιοχή στη Μ. Ανατολή - αλλά και ευρύτερα - με πράξεις βίας και τρομοκρατίας που πηγάζουν από τον ισλαμικό φονταμενταλισμό των μελών της. Ο ισλαμικός φονταμενταλισμός έχει συνδεθεί ως φυσικό επακόλουθο με τη βία, τον πόλεμο, την τρομοκρατία και γενικά με την απειλή για τη ζωή και τη καθημερινή διαβίωση των ανθρώπων. Όλα αυτά δημιουργούν μια σειρά από απειλές για την περιοχή που εξετάζουμε, αλλά και για όλο το κόσμο γενικότερα. Η ανάλυση των απειλών της παρούσας εργασίας μας οδηγεί στο συμπέρασμα, ότι η αντιμετώπιση του ισλαμικού φονταμενταλισμού δεν είναι μια εύκολη υπόθεση. Η διεθνής κοινότητα και ιδιαίτερα η Δύση, οφείλει να στηρίξει την προσπάθεια εξάλειψης του φαινομένου του ισλαμικού φονταμενταλισμού, άμεσα, γρήγορα και με κατάλληλα μέτρα, τα οποία παρουσιάζονται στις προτάσεις που ολοκληρώνουν την εργασία αυτή.
Abstract:
This MSc Thesis represents a small contribution to the ongoing study of the phenomenon of Islamic fundamentalism, which expresses the tendencies to persist or return to highly conservative religious past situations that act as a mean of resisting any possible change or religious reform. The method described has been applied analyzes the basic features of fundamentalism, namely the deep commitment to religious traditions, the return and formalistic obsession with tradition, the dynamic demand for cleansing and rehabilitation, and the conviction that it is a sort of judge. As the main cause of the rise of religious fundamentalism today can be considered the secularity of society (the emancipation of society by religious authority). It is obvious, that the world sovereignty of Western civilization in our time, the so-called "globalization," implies the prevalence of secularity in most of the world's religions. The most suitable ground for the development of fundamentalist tendencies was Islamic territories. This place is in war with two "enemies", modernity and cosmicism. The battle against modernity, for the most part, is neither conscious nor clear. On the contrary, the battle against secularism is conscious and categorical. It is heading to the whole process of change that has taken place in the Islamic world in the last century or even before, which has transformed the political, economic, social, and cultural structures of the Muslim countries. Muslim fundamentalism is particularly violent and dynamic, has many irrational characteristics, and is considered to be one of the most important political and ideological powers in the world. From the middle of the 19th century until the Soviet intervention in Afghanistan, the Middle East and North Africa passed a period characterized by the emergence of the Muslim Brotherhood movement in Egypt, the establishment of the Israeli state in the Palestinian territories and the beginning of a series of conflicts with the neighboring Arab countries, and the establishment of a theocratic regime in Iran. Afghanistan is then followed by the Taliban and al-Qaeda, who are confronted by US and Allied forces. The terrorist attack on 11 September 2001 in the US and the war against terrorism that followed, in combination with the interventions of the West in Iraq, gave birth to a new wave of extreme Islamic fanaticism expressed through terrorist attacks and internal conflicts, as were the events of Arab Spring. Later, followed the destabilization of Iraq and the Syrian civil war to bring Al-Qaeda to the fore as well as a new organization calling itself Islamic State (ISIS), which blew out a huge region in the Middle East - and more widely - by acts of violence and terrorism stemming from the Islamic fundamentalism of its members. Islamic fundamentalism has been linked as a natural consequence to violence, war, terrorism and, in general, to the threat to the lives and everyday living of people. All of this creates a series of threats for the area we are dealing with, but also for the world in overall. The analysis of the threats taking place in this work leads us to the conclusion that addressing Islamic fundamentalism is not an easy task. The international community, and in particular the West, should support the effort to eliminate the phenomenon of Islamic fundamentalism, directly, quickly and with appropriate measures, which are presented in the proposals that conclude this work.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών, ΠΜΣ, κατεύθυνση Στρατηγικές Σπουδές Ασφάλειας, 2017
