Ο μεταπολεμικός σχεδιασμός της δυτικοευρωπαϊκής άμυνας 1946-1957: σύμφωνο των Βρυξελλών, ΝΑΤΟ, ΕΑΚ, Δυτικοευρωπαϊκή Ένωση, ΕΟΚ
Τίτλος:
The post-war design of western European defense 1946-1957: pacto of Brussels, North Atlantic Treaty Organization, European Defense Community, Western European Union, European Economic Community
Κύρια Υπευθυνότητα:
Κολόβης,Ευάγγελος Ι.
Επιβλέπων:
Κοππά, Μαριλένα
Θέματα:
Keywords:
Μεταπολεμική Ευρώπη, Ευρωπαϊκή Ανοικοδόμηση, Ψυχρός Πόλεμος, Γερμανικός Επανεξοπλισμός, Ευρωπαϊκή Ένωση Post-war Europe, European Reconstruction, Cold War, \r\nGerman Re-equipping, European Union\r\n
Ημερομηνία Έκδοσης:
2018
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1940, κυκλοφορούσαν διάφορες ιδέες για τη μορφή που θα εξελάμβανε μία ενοποιητική προσπάθεια στην Ευρώπη: ορισμένοι υποστήριζαν τη δημιουργία άμεσα ενός ενιαίου ομοσπονδιακού κράτους, ενώ άλλοι την συνομοσπονδία, την στενή δηλαδή εναρμόνιση των πολιτικών των διάφορων ανεξάρτητων δυτικοευρωπαϊκών κρατών. Τελικά η μεταπολεμική εξέλιξη της Ευρώπης βασίστηκε σε δύο αλληλένδετες διαδικασίες: αφενός στην συνδυασμένη απελευθέρωση των εθνικών ευρωπαϊκών οικονομιών και την προώθηση του εκδημοκρατισμού και αφετέρου στην «εκχώρηση» του επίμαχου ζητήματος της ασφάλειας σε θεσμούς κυριαρχούμενους από τις ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ και η ΕΣΣΔ, οι πραγματικοί νικητές του πολέμου, ήταν οι νέες Μεγάλες Δυνάμεις, με προτεραιότητες εντελώς διαφορετικές. Στο σενάριο μιας σοβιετικής επικράτησης στην Κεντρική Ευρώπη, ανέκυπτε το ενδεχόμενο, αν όχι η βεβαιότητα, του σοβιετικού ελέγχου στο σύνολο της ευρασιατικής χερσαίας μάζας - και στην περίφημη «παγκόσμια νήσο» που θα καθόριζε την παγκόσμια ηγεμονία. Στον αντίποδα, για τον Στάλιν, μια αναβιωμένη Γερμανία θα αποτελούσε προφανή υποψήφιο για την επανάληψη της ναζιστικής εισβολής του 1941, αυτή τη φορά με την αρωγή της Δύσης. Με αφετηρία την ίδρυση και λειτουργία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ) και τη θεσμοθέτηση της ευρω-ατλαντικής συνεργασίας μετά τη σύσταση του ΝΑΤΟ, εξετάζονται οι αντιλήψεις που κυριάρχησαν στις αρχικές Ευρωπαϊκές διαπραγματεύσεις ως προς την ζεύξη της αμυντικής, οικονομικής και πολιτικής ολοκλήρωσης. Τα τρία καίρια ζητήματα που ταλάνιζαν τότε την ενοποιητική διαδικασία, το «γερμανικό ζήτημα», η αποτελεσματική αποτροπή της σοβιετικής απειλής και η διχογνωμία ως προς τον βαθμό υπερεθνικότητας των κοινοτικών θεσμών, συνιστούν βασικές διαστάσεις της παρούσας ανάλυσης. Παράγοντες-κλειδιά για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση αποτέλεσαν η αδυναμία των ευρωπαϊκών εθνικών κρατών, η ανάγκη εύρεσης λύσης στο Γερμανικό πρόβλημα και η διεθνής πολιτική κατάσταση. Η ολοσχερής ήττα της Γαλλίας από τη Γερμανία την έκαναν να συνειδητοποιήσει τις αδυναμίες της και την ανικανότητα της να την αντιμετωπίσει σε νέα σύγκρουση. Η κατεστραμμένη και διαιρεμένη Γερμανία καταλάβαινε ότι δεν είχε την δυνατότητα να επιβληθεί ένοπλα στην Ευρώπη. Η Βρετανία αν και νικήτρια δύναμη, εξήλθε από τον πόλεμο οικονομικά και πολιτικά εξουθενωμένη. Η κλιμάκωση της έντασης στη Ευρώπη, με αποκορύφωμα τον αποκλεισμό του Βερολίνου από τη Σοβιετική Ένωση το 1948, ώθησε τους Αμερικανούς να εμπλακούν ενεργά στις ευρωπαϊκές υποθέσεις. Δύο ήταν οι βασικοί λόγοι για τους οποίους οι αμερικανοί επέμεναν στην ενσωμάτωση των Γερμανών. Ο πρώτος η σημασία που απέδιδαν στην γερμανική οικονομία για την εδραίωση ενός στερεού διεθνούς οικονομικού συστήματος. Ο δεύτερος ήταν πολιτικο-αμυντικός, δηλαδή η εκτροπή στον ψυχρό πόλεμο και η διαίρεση της Ευρώπης σε ανατολή – δύση. Η διεύρυνση, αναδιοργάνωση και παγίωση του ΝΑΤΟ (1950-1954), συνδυάστηκε με την αναπροσαρμογή του ευρωπαϊκού μοντέλου ασφαλείας και άμυνας στις νέες συνθήκες. Η ιδέα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης ήρθε να καλύψει το κενό που άφηνε πίσω της η καταστροφική αποτυχία του εθνικισμού. Κάλυπτε επίσης επείγουσες ανάγκες επιβίωσης σε μια Ευρώπη που κατανοούσε πλέον την έννοια του όρου αλληλεξάρτηση. Το ζητούμενο για τους αρχιτέκτονες της ευρωπαϊκής ενοποίησης ήταν να μεταβάλουν τα δεδομένα, τις βαθιά ριζωμένες νοοτροπίες και προκαταλήψεις των Ευρωπαίων. Οι μακρόσυρτες διαπραγματεύσεις 1951-1954 πέρα από τις αδυναμίες που ανέδειξαν, καλλιέργησαν και τον προβληματισμό για τους δρόμους που ανοίγονταν στην ιδέα της ενοποίησης.
Abstract:
In the second half of the 1940s, ideas were circulated about the form of a unifyingeffort in Europe: some supported the direct creation of a single federal state, while others supported the creation of a confederation that means the close alignment of the policies of the various independent Western European states. Finally, post-war development in Europe was based upon two interrelated processes: on the one hand, the combined liberalization of national European economies and the promotion of democratization and on the other hand the concession of the security issue in institutions dominated by the United States. prevalence in Central Europe, the possibility, if not the certainty, of Soviet control over the whole Eurasian land mass came up - and on the famous "world island" that would determine world hegemony. On the contrary, for Stalin, a revived Germany would be an obvious candidate for the repetition of the Nazi invasion of 1941, this time with the help of the West. Starting with the founding and operation of the European Coal and Steel Community (ECSC) and the institutionalization of Euro-Atlantic cooperation following the establishment of NATO, hereby the perceptions that dominated the initial European negotiations on the link between defense, economic and political integration are examined. The three key issues that fueled the consolidation process, the "German issue", the effective deterrence of the Soviet threat, and the controversy over the degree of supranationality of the Community institutions, are essential dimensions of this analysis. Key factors for European integration were the weakness of European nation states, the need to find a solution to the German problem and the international political situation. France's total defeat from Germany made her realize her weaknesses and her inability to cope with her in a new conflict. The broken and divided Germany understood that it did not have the power to dominate Europe. Although Britain, was a winning force, has emerged from the war financially and politically devastated. The escalation of tension in Europe, culminating in the blockade of Berlin by the Soviet Union in 1948, prompted Americans to engage actively in European affairs. Two were the main reasons why the Americans insisted on German integration. The first was the importance they attached to the German economy in establishing a solid international economic system. The second was a political-defensive, that is, the diversion to the cold war and the division of Europe into east-west. The enlargement, reorganization and consolidation of NATO (1950-1954) was combined with the adaptation of the European security and defense model to the new conditions. The idea of European integration came to fill the gap left behind by the disastrous failure of nationalism. It also covered urgent survival needs in a Europe that now understood the notion of interdependence. The challenge for the architects of European unification was to change the data, the deeply rooted attitudes and prejudices of Europeans. The far-reaching negotiations of 1951-1954, in addition to the weaknesses that have emerged, cultivated the reflection on the roads that opened to the idea of unification.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών, ΠΜΣ, κατεύθυνση Στρατηγικές Σπουδές Ασφάλειας, 2018
