Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Η παρούσα εργασία, ακολουθώντας τη μέθοδο της βιβλιογραφικής ανασκόπησης, έχει ως σκοπό να εξετάσει το ρόλο του Στρατού στο εσωτερικό της τουρκικής πολιτικής σκηνής, μέσα από τις συνταγματικές και συνταγματοφανείς παρεμβάσεις του στο σύγχρονο πολιτικό και πολιτειακό τουρκικό πλαίσιο, τις σχέσεις του με το πολιτικό Ισλάμ καθώς και το ποσοστό επιρροής αμφότερων στο μελλοντικό τουρκικό οικοδόμημα. Παράλληλα, αποτιμάται η επίδραση του πολιτικού Ισλάμ στα πολιτικά δρώμενα της χώρας, με ταυτόχρονη επισκόπηση της μέχρι σήμερα πορείας του, με ιδιαίτερη αναφορά στην πολιτικοκοινωνική επίδραση του κινήματος του Φετουλλάχ Γκιουλέν και στην διογκούμενη αντίθεση και ρήξη του με τον ισχυρό άνδρα της Τουρκίας, τον Πρόεδρό της Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Η πολιτική σκηνή της Τουρκίας διατρέχεται από τρείς κυρίαρχες και χρονικά αλληλοεπικρατούσες τάσεις. Η παραδοσιακή, κεμαλική προσέγγιση, που κάνει λόγο για εθνικισμό και κρατισμό, αλλά και εκφράζεται αυταρχικά όταν η χώρα «παρεκκλίνει» από τον ορθό δρόμο, με το Στρατό σε ρόλο θεματοφύλακα των αξιών της. Το ρεύμα του πολιτικού Ισλάμ, το οποίο ενσωματώνει αντιδυτικές τάσεις, είναι επίσης εθνικιστικό και έχει στο επίκεντρο μια θεολογική προσέγγιση της κρατικής δομής και της κοινωνικής λειτουργίας. Τέλος, υπάρχει η «γκιουλενική» φόρμα, η οποία επιχειρεί να γεφυρώσει την κοσμικότητα με το θρησκευτικό αίσθημα, που αποστρέφεται μεν την άμεση παρέμβαση στην πολιτική, αλλά δηλώνει συνεχώς το έμμεσο παρών της σε αυτή και επικεντρώνεται στον ευσεβή βίο, σύμφωνα με τα ισλαμικά διδάγματα. Ο Τουρκικός Στρατός αποτελεί βασικό πυλώνα του Τουρκικού κράτους, διαδραματίζοντας κυρίαρχο ρόλο στο πολιτικό σκηνικό της χώρας από την εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μέχρι σήμερα. Ωστόσο, παρά τις σαρωτικές και εκτεταμένες μεταρρυθμίσεις που οδήγησαν στον εκσυγχρονισμό και την εκκοσμίκευση της Τουρκίας, οι ισλαμικές αξίες παρέμειναν βαθιά ριζωμένες στην τουρκική κοινωνία. Το θρησκευτικό στοιχείο υπήρχε πάντοτε και σε σημαντικό βαθμό στην πολιτική ζωή της. Παρά την επικράτηση του κεμαλισμού, το αίτημα για αναβίωση του Ισλάμ ποτέ δεν εξέλιπε. Η επανάκαμψη του πολιτικού Ισλάμ στην Τουρκία και η άνοδος στην εξουσία του φιλοϊσλαμικού κόμματος ΑΚΡ (Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης) του Ταγίπ Ερντογάν, σηματοδότησε την έναρξη μιας διελκυστίνδας μεταξύ ισλαμιστών και υποστηρικτών του κοσμικού κράτους, για την επικράτηση στο τουρκικό πολιτικοκοινωνικό γίγνεσθαι. Ωστόσο, η δραστηριοποίηση του κινήματος Χιζμέτ του ιμάμη Φετουλλάχ Γκιουλέν, που θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως μία νέα έκδοση της πολιτικής του τουρκο-ισλαμισμού, την οποία μερικοί Τούρκοι αναλυτές αποκαλούν ως οθωμανο-τουρκική σύνθεση (Osmanlı-Türk sentezi), προκαλεί την εμφάνιση τριγμών και έντονων αντιπαραθέσεων στο εσωτερικό του ισλαμικού μετώπου. Ουσιαστικά και στην παρούσα φάση, η τουρκική κρατική και κοινωνική δομή κλυδωνίζονται από τη διαμάχη τριών πόλων που επιδιώκουν τη νομή της εξουσίας, παρασύροντας το σύνολο της κοινωνίας στη δίνη της αντιπαράθεσης και ταυτόχρονα επηρεάζοντας τη διεθνή συμπεριφορά της χώρας. Η τελική επικράτηση δεν είναι δυνατό να προβλεφθεί ενώ είναι αβέβαιο και το αν τελικά θα υπάρξει. Ο φιλόλογος καθηγητής πανεπιστημίου, συγγραφέας και πρώην μέλος του στρατού, İskender Pala, συνοψίζει με τον πιο απλό και κατανοητό τρόπο το δίλημμα μπροστά στο οποίο βρίσκεται ολόκληρη η τουρκική κοινωνία: «Αν κάποια μέρα βρεθείς μεσοπέλαγα με δυο βιβλία σε κάθε σου χέρι, το Κοράνι και το Μέγα Ρητορικό του Ατατούρκ και πρέπει να κολυμπήσεις μόνο με ένα χέρι, ποιο βιβλίο θα προτιμήσεις να πετάξεις;»
Abstract:
The present study aims, following the bibliographic review method, to examine the role of the Army within the Turkish political scene through its constitutional and constitutional-like interventions in the contemporary political Turkish context, its relations with Political Islam as well as the influence of both in the future Turkish state edifice. At the same time, the influence of Political Islam on the political activities of the country is assessed, with a simultaneous review of its course so far, with particular reference to the political and social influence of the Fethullah Güllen’s movement and its growing opposition and clash with Turkey’s powerful man, Recep Tayyip Erdoğan. The political scene of Turkey is dominated by three major and periodically ascendant trends. The traditional, Kemalist approach, which speaks of nationalism and statehood, but is expressed autocratic when the country "deviates" from the right path, with the Army as the defender of its values. The stream of Political Islam, which incorporates anti-Western tendencies, is also nationalistic and focuses on a theological approach to state structure and social function. Finally, there is the "Gullenic" form, which attempts to bridge cosmicity with the religious feeling, which reverses direct intervention in politics, but constantly declares its indirect presence in it and focuses on pious life, according to Islamic values. The Turkish Army is a key pillar of the Turkish state, playing a leading role in the political landscape of the country from the time of the Ottoman Empire to the present. However, despite the sweeping and far-reaching reforms that led to the modernization and secularization of Turkey, Islamic values remained deeply rooted in Turkish society. The religious element has always existed to a considerable extent in its political life. Despite the prevalence of Kemalism, the demand for revival of Islam never escaped. The re-emergence of Political Islam in Turkey and the rise to power of Tayyip Erdoğan’s pro-Islamist AKP party (Justice and Development party), marked the start of a tug-of-war between Islamists and supporters of the secular state to prevail in the Turkish political and social world. However, the activation of the Hizmet movement by Imam Fethullah Güllen, which could be described as a new version of Turkish-Islamic politics, also called by some Turkish analysts Osmanli-Türk sentezi (Ottoman-Turkish movement), stimulates an intense controversy within the Islamic Front. Essentially, at the present time, the Turkish state and social structure are shaken by the three-pole struggle for power, dragging the whole of society into the swirl of confrontation and at the same time influencing the international behavior of the country. Ultimate dominance cannot be predicted while it is uncertain whether it will eventually occur. University professor, writer and former army member, İskender Pala, sums up in the simplest and most understandable way the dilemma in front of which the entire Turkish society lies: "If one day you find yourself in midsea with two books in each of your hand, the Koran and Atatürk 's “Nutuc” and you have to swim with only one hand, which book will you prefer to throw away? "
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών, ΠΜΣ, κατεύθυνση Στρατηγικές Σπουδές Ασφάλειας, 2018
