Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Η μικρασιατική καταστροφή του 1922, συνέπεια του στρατιωτικού εγχειρήματος που επιχείρησε η Ελλάδα στη Μικρά Ασία, αποτελεί μια ιστορική εξέλιξη ιδιαίτερης βαρύτητας, η οποία κατέληξε στον οριστικό ξεριζωμό των Ελλήνων της περιοχής από τα πατρογονικά τους εδάφη και επηρεάζει όλες τις πτυχές, της μετέπειτα ιστορίας. Τον Μάιο του 1919, με τη συμμαχική εντολή απόβασης της ελληνικής στρατιωτικής δύναμης στη Σμύρνη, ξεκινά ουσιαστικά η στρατιωτική εμπλοκή της Ελλάδας στη Μικρά Ασία. Με την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών (Ιούλιος 1920), η Ελλάδα αποκτούσε την Ανατολική Θράκη, τα νησιά Ίμβρο και Τένεδο και παρατεινόταν για μια πενταετία, η παρουσία των ελληνικών δυνάμεων στην περιοχή της Σμύρνης, όπου μετά την παρέλευση της, θα πραγματοποιείτο δημοψήφισμα για την οριστική προσάρτηση της περιοχής στην Ελλάδα. Παράλληλα με ξεχωριστή συμφωνία, η Ιταλία συναινούσε να της αποδώσει και τα Δωδεκάνησα. Η έξαψη των παθών, ανάμεσα στις δύο πλευρές του εθνικού διχασμού και ο θάνατος του βασιλιά Αλέξανδρου, που επανάφερε το πολιτειακό ζήτημα και συνεπακόλουθα την επιστροφή του Βασιλιά Κωνσταντίνου στο προσκήνιο, διαμόρφωσαν κλίμα πόλωσης, καθ’ οδόν προς τις εκλογές που προκήρυξε ο Βενιζέλος, για τον Νοέμβριο του 1920. Στις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920, η προτεραιότητα σε κριτήρια συνυφασμένα περισσότερο με την εσωτερική και λιγότερο με την εξωτερική πολιτική, συνετέλεσε ώστε το εκλογικό σώμα, να καταψηφίσει τον θεμελιωτή της Ελλάδας των «δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών». Η καθεστωτική αλλαγή, με την παραίτηση πολλών ικανών βενιζελικών αξιωματικών, επίδρασε σημαντικά στη μαχητική ικανότητα του στρατού. Το καλοκαίρι του 1921, άρχισε η κύρια ελληνική επίθεση, με απώτερο στόχο την κατάληψη της Άγκυρας και την επιβολή της Συνθήκης των Σεβρών στο κεμαλικό καθεστώς. Ο ελληνικός στρατός θα προχωρήσει ως την Κιουτάχεια, με πρόθεση να περικυκλώσει εκεί τον τουρκικό στρατό, που όμως κατάφερε και αποσύρθηκε στα ενδότερα. Με τη συνέχιση της επιθέσεως, παρά τις αντίθετες υποδείξεις και συστάσεις, ο ελληνικός στρατός θα φτάσει ως το Σαγγάριο ποταμό. Η πολύνεκρη μάχη του Σαγγάριου, ανέκοψε όμως οριστικά την επιθετική του πορεία, 65 περίπου χιλιόμετρα μακριά από την Άγκυρα και ύστερα από 22 ημέρες σκληρών μαχών, στην απέλπιδα προσπάθεια, να καταληφθεί η έδρα της κεμαλικής κυβερνήσεως. Ο στρατός τελικά συμπτύχθηκε στη γραμμή Εσκί Σεχίρ - Κιουτάχεια - Αφιόν Καραχισάρ, όπου θα καθηλωθεί για ένα χρόνο, κατέχοντας μια ζώνη 100.000 περίπου τετραγωνικών χιλιομέτρων. Η αποτυχία της καταστροφής των τουρκικών δυνάμεων, αποτέλεσε την απαρχή της αντιστροφής, των πολεμικών επιχειρήσεων.\r\n Ύστερα από μια σειρά παραπλανητικών επιθετικών ενεργειών, την αυγή της 13ης Αυγούστου του 1922, άρχισε η μεγάλη τουρκική επίθεση, κατά μήκος των προωθημένων ελληνικών θέσεων, στο Αφιόν Καραχισάρ. Η σύμπτωση ατυχών στρατιωτικών ελιγμών και ανεξέλεγκτων δυσμενών συγκυριών, έφερε το επώδυνο τέλος της μικρασιατικής εκστρατείας. Στις 9 Σεπτεμβρίου, η πόλη και οι κάτοικοι της Σμύρνης, παραδίνονταν στο καταστροφικό μένος των Τούρκων, ενώ τα υπολείμματα της ελληνικής στρατιάς, μόλις κατόρθωναν να εγκαταλείψουν τα παράλια της Ιωνίας. Με τον τρόπο αυτό χάθηκε οριστικά για την Ελλάδα, η Μικρά Ασία.
Abstract:
The Asia Minor Catastrophe of 1922, a consequence of the military effort of Greece in Asia Minor, constitutes a historical evolution of certain gravity, which ended with the final displacement of the region’s Greeks from their homeland and affects all the aspects of history from that point. In May 1919, with the order for the Hellenic Expeditionary Force to land in Smyrna given by the Allies, the military engagement of Greece in Asia Minor essentially begins. After the signing of the Treaty of Sevres (July 1920), Greece acquired Eastern Thrace, the islands of Imbros and Tenedos and the presence of the Hellenic Forces in the region of Smyrna was extended for five years. After the end of that period a referendum would be conducted to determine the final annexation of the region to Greece. At the same time through a separate agreement and Italy’s consent the Dodecanese were handed over to Greece. he excitation between the two sides of the National Schism and the death of King Alexander which made the political issue resurface and was followed by the return of King Constantine to the forefront, shaped a climate of polarisation, on the way to the elections proclaimed by Venizelos for November 1920. In the elections of 1st November 1920, the priorities were based on criteria connected mainly to domestic and less to foreign policy and contributed to the electoral defeat of the man who established Greece of the two continents and the five seas. The regime change, with the resignation of many capable officers and supporters of Venizelos, greatly affected the army’s fighting capabilities. In the summer of 1921 the great Greek assault began, aiming to occupy Ankara and enforce the Treaty of Sevres to Kemal’s regime. The Hellenic Army marched to Kutahya aiming to surround the Turkish Army stationed there. However the Turks were able to withdraw to the hinterland. With the continuation of the assault and despite recommendations and suggestions to the contrary, the Hellenic Army reached the Sangarios River. The fatal Battle of Sangarios intercepted its march once and for all, approximately 65 kilometres away from Ankara and after 22 days of hard fighting, in a desperate effort to occupy the base of Kemal’s government. Finally the Army withdrew to the Eskisehir – Kutahya – Afyonkarahisar line, where it will remain pinned down for a year, occupying a zone of approximately 100.000 square kilometres. The failure to destroy the Turkish Forces signaled the beginning of the reversal of war operations. After a series of misleading assaults, at the dawn of 13th August 1922, the great Turkish assault across the forwarded Greek positions in Afyonkarahisar commenced. The concurrence of unfortunate military maneuvers and unfortunate events, which the Hellenic Army could not control, resulted in the disastrous conclusion of the Asia Minor Campaign. On 9 September, the city of Smyrna and its residents where left to the destructive fury of the Turks, while the remains of the Hellenic Army retreated from the cost of Ionia in the nick of time. That is how Asia Minor was forever lost to Greece.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών, ΠΜΣ, κατεύθυνση Στρατηγικές Σπουδές Ασφάλειας, 2017
