Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Η παρούσα εργασία διερευνά τη διαχρονική εξέλιξη του ισοζυγίου πληρωμών στην Ελλάδα την περίοδο 2001-2015 δίνοντας έμφαση στο ζήτημα των χρόνιων ελλειμμάτων του και των εγγενών προβλημάτων μειωμένης ανταγωνιστικότητας και υπερκατανάλωσης που αυτά αντανακλούν. Μελετώντας σε βάθος την κατάσταση του εξωτερικού ισοζυγίου μιας χώρας, μπορούν να γίνουν φανερές οι δυνατότητες και οι αδυναμίες της, καθώς και οι μελλοντικές προοπτικές της. Το ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών αντανακλά τη δομή της χώρας, την κλαδική της διάρθρωση, το θεσμικό της πλαίσιο, τον εκσυγχρονισμό ή την οπισθοδρόμησή της, την νοοτροπία των πολιτών της και τις αναπτυξιακές της δυνατότητες. Διαχρονικά, η ελληνική οικονομία χαρακτηρίζεται από μόνιμα ελλείμματα στο ισοζύγιο πληρωμών, καθώς οι εισαγωγές σε χρόνια βάση υπερτερούν σε σχέση με τις πραγματοποιούμενες εξαγωγές. Η τάση αυτή ενισχύεται ακόμα περισσότερο μετά την ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.), αλλά και περαιτέρω με την ένταξή μας στην Ο.Ν.Ε, το 2001. Η μεγάλη αύξηση στον όγκο των εισαγωγών οφείλεται στο γεγονός ότι τα προϊόντα/υπηρεσίες καθίστανται περισσότερο προσβάσιμα, υπάρχει μεγαλύτερη ποικιλία αγαθών σε τιμές περισσότερο συγκρίσιμες, καθώς επίσης δεν υπάρχουν συναλλαγματικοί κίνδυνοι από τη μετατροπή του νομίσματος για τις 19 χώρες που αποτελούν την Ευρωζώνη. Ο τομέας των αποκλειστικών αρμοδιοτήτων της Ένωσης περιορίζει περαιτέρω τη δράση των κρατών-μελών που άλλοτε εφάρμοζαν ως συνήθεις πρακτικές για την αναχαίτιση των ελλειμμάτων του εξωτερικού ισοζυγίου (π.χ. υποτίμηση νομίσματος, προστατευτικοί δασμοί κλπ.), στο βαθμό που τα κράτη μέλη έχουν παραχωρήσει στην Ένωση τις αρμοδιότητές τους σε ορισμένους τομείς. Μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, η οποία εξελίχθηκε σε κρίση χρέους για ορισμένες χώρες όπως και η Ελλάδα, αλλά ειδικότερα από το 2010 και εντεύθεν με τους μηχανισμούς στήριξης που δημιουργήθηκαν εκ των υστέρων, τα Προγράμματα Οικονομικής Προσαρμογής που εφαρμόζονται αλλά και οι ποικίλες μεταρρυθμίσεις που έλαβαν χώρα, παρατηρείται τα 2 τελευταία χρόνια αντιστροφή της τάσης ελλειμματικού ισοζυγίου πληρωμών αλλά και για πρώτη φορά καταγράφεται θετικό ισοζύγιο για τα έτη 2014,2015. Η περαιτέρω προσπάθεια να επανακτήσει μέρος της χαμένης ανταγωνιστικότητάς της πρέπει να εστιαστεί σε τρεις παράγοντες. Πρώτον, στη μείωση του κόστους παραγωγής σε σχέση με τους εμπορικούς της εταίρους μέσω της συγκράτησης των μισθών και των περιθωρίων κέρδους. Δεύτερον, στην αύξηση της παραγωγικότητας και στη στροφή προς κλάδους υψηλότερης προστιθέμενης αξίας και εξωστρέφειας. Αυτό προϋποθέτει επενδύσεις σε παραγωγικό εξοπλισμό και νέες τεχνολογίες. Τρίτον, στη μείωση των σχετικών τιμών (και μισθών) του τομέα μη εμπορεύσιμων σε σχέση με τον τομέα εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών, έτσι ώστε να δημιουργηθούν κίνητρα στις εταιρείες και στους εργαζόμενους να μετατοπιστούν στον τομέα των εμπορεύσιμων. Συνοψίζοντας, η συνεχής επιδείνωση του ελληνικού ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών μέχρι το 2009 και η αλματώδης αύξηση του εξωτερικού χρέους της χώρας κατά την τελευταία δεκαετία οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στην απώλεια ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας. Για να καταφέρει η Ελλάδα να διατηρήσει το εξωτερικό της χρέος σε ένα μακροχρόνια βιώσιμο επίπεδο, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η δημιουργία εμπορικών πλεονασμάτων. Η σταδιακή προσαρμογή της οικονομίας από δραστηριότητες που τροφοδοτούνται από τη συνεχή αύξηση της εγχώριας ζήτησης σε δράσεις που θα στηρίζονται στη διεθνώς ανταγωνιστική εγχώρια παραγωγή απαιτεί πράγματι σημαντικό χρόνο αλλά συνιστά ταυτόχρονα αναγκαία συνθήκη για την επανεκκίνηση της οικονομίας και την επίτευξη υψηλών ρυθμών ανάπτυξης.
Abstract:
The existing paper investigates the evolution of the current account balance of Greece during the period 2001-2015 by emphasizing the issue of its large and chronic deficits and the inherent problems of low competitiveness and overconsumption that they reflect. Studying in depth the Balance of Payments situation of a country can be made obvious the possibilities and weaknesses as well as its future prospects. The external balance reflects the country’s structure, its institution framework, the modernization or its backwardness, the mentality of its citizens and its development potential. Over time, the Greek economy is characterized by permanent deficits in the Balance of Payments as imports chronically outweigh the actual exports. Since the accession of Greece to the European Union (EU), but also further our participation in the Economic and Monetary Union (EMU) has increased the volume of imports since the products/services become more accessible, there is a greater variety of goods at prices more comparable, as there are also no foreign exchange risks from currency conversion for the 19 countries that now form the euro area. The field of the Union's exclusive competences reduce the activity of states that once applied as standard practice to curb the deficit in the external balance (e.g. currency devaluation, protective tariffs, etc.) to the extent that the Member States have transferred to the Union their responsibilities in some areas. After the financial crisis of 2008 manifested in the US to become a sovereign debt crisis in some countries, including Greece, and especially from 2010 onwards the support mechanisms created retrospectively, the implementation of the Economic Adjustment Programs and various reforms that have taken place, the last 2 years there is a reversing trend of the deficit balance of payments and for the first time recorded a positive balance for the years 2014, 2015. The additional effort of Greece to regain part of its lost competitiveness should mainly focus on three factors. Firstly, on reducing its production costs compared to those of its trading partners through restrains on wages and profit margins. Secondly, on increasing its productivity and turning to higher value-added and extroverted industries. This requires investments in production equipment and new technology. Thirdly, on reducing the relative prices (and wages) of the non-tradable sector compared to the sector of tradable goods and services in order to create incentives for enterprises and workers to move to the tradable sector. To sum up with, the continuous deterioration of the Greek current account balance by 2009 and the rapid growth of the debt of the country during the last decade are largely due to the loss of the competitiveness of the Greek economy. In order for Greece to be able to maintain its debt at a long-term sustainable level, it is necessary to create future trade surpluses. The gradual adjustment of the economy to actions based on the internationally competitive domestic production, instead of actions based on the continuous increase in domestic demand, actually requires time but simultaneously, it constitutes a necessary condition for restarting the economy and achieving high growth rates.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Οικονομικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης, ΠΜΣ, κατεύθυνση Εφηρμοσμένων Οικονομικών και Διοίκησης, 2017
