Η Υψηλή Στρατηγική της Ελλάδος στο κυπριακό πρόβλημα από τη δεκαετία του ’50 έως σήμερα: πολιτικές και στρατηγικές παράμετροι
Τίτλος:
The Greek Grand Strategy on Cyprus problem from the decade of 1950 until today: political and strategic parameters
Κύρια Υπευθυνότητα:
Γάκης, Κωνσταντίνος Β.
Επιβλέπων:
Γιαλλουρίδης, Χριστόδουλος Κ., 1949-
Θέματα:
Keywords:
Strategy, grand strategy, Cyprus Problem, policy objectives, the Means of grand strategy, assessment of the international environment, legitimacy, evaluation of the grand strategy
Ημερομηνία Έκδοσης:
2017
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Η Κύπρος, ως το τρίτο μεγαλύτερο νησί της Μεσογείου, κράτησε την ελληνικότητά της στο διάβα των αιώνων, παρά το γεγονός ότι κατακτήθηκε από διάφορες δυνάμεις, με τελευταίους του Βρετανούς, οι οποίοι από το 1878 - 1960 ασκούσαν την κυριαρχία επί αυτής. Ευρισκόμενη σε σπουδαία γεωστρατηγική θέση και λόγω των γεωπολιτικών εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, ιδιαίτερα κατά τη δεκαετία του ΄50, αποτελούσε για τους τελευταίους σημαντική βάση εξυπηρέτησης των στρατηγικών συμφερόντων τους. Για την Ελλάδα, η Κύπρος πέρα από τους «δεσμούς αίματος» με τον πληθυσμό, θεωρείται με γεωστρατηγικούς όρους, ως η γέφυρα που την ενώνει με τη Μέση Ανατολή. Για την Τουρκία, η νήσος λόγω θέσεως βρίσκεται στο μαλακό της υπογάστριο, θεωρούμενη μαζί με το Αιγαίο, ως μέρος της εθνικής της ασφάλειας. Έτσι, σταθερά μετά το 1956 και χρησιμοποιώντας ως «πολιορκητικό κριό» την τουρκική μειονότητα στο νησί, επεδίωξε ουσιαστικά την αναθεώρηση της συνθήκης της Λωζάννης και την ανατροπή του status quo, τόσο στην Κύπρο – το οποίο πέτυχε με την εισβολή του 1974 – όσο και στο Αιγαίο που είναι σε εξέλιξη. Στις αρχές της δεκαετίας του 1950, η Ελλάδα εξέρχονταν από τον Β΄ΠΠ και τον εμφύλιο, πλήρως εξαρτώμενη οικονομικά και αμυντικά από τον αμερικανοβρετανικό παράγοντα. Η κυβέρνηση Παπάγου, επέλεξε να διεθνοποιήσει το αίτημα των Κυπρίων για αυτοδιάθεση, το οποίο στην ουσία σήμαινε «Ένωση» με την Ελλάδα. Έτσι, υιοθέτησε μια αναθεωρητική υψηλή στρατηγική αλλαγής του status quo στη νήσο, ερχόμενη όμως αντιμέτωπη με τη Βρετανία και τις ΗΠΑ. Η πρώτη, ως η άμεσα ενδιαφερόμενη, κατάφερε με διπλωματικούς ελιγμούς, αφενός να επιβάλει την Τουρκία ως παράγοντα επίλυσης του προβλήματος και αφετέρου να εξασφαλίσει τα συμφέροντά της στο νησί. Η αποτυχία στον ΟΗΕ, παρά τον ηρωικό ένοπλο αγώνα στην Κύπρο, επέβαλε τον συμβιβασμό με τη μορφή της ανεξαρτησίας, όπως αυτή αποτυπώθηκε με τις θνησιγενείς συνθήκες Ζυρίχης – Λονδίνου. Η περίοδος 1960 – 1974, οδήγησε στην εθνική τραγωδία της εισβολής και κατοχής του 37% του κυπριακού εδάφους από τους Τούρκους, που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Τα παραπάνω, ήταν αποτέλεσμα της επιτυχούς εφαρμογής των διχοτομικών σχεδίων της Τουρκίας, η οποία εκμεταλλεύτηκε τους εσφαλμένους χειρισμούς της ελληνική πλευράς, αλλά και την πολιτική αστάθεια και τη δικτατορία στην Ελλάδα. Έτσι, η εκ νέου αναθεωρητική υψηλή στρατηγική της «Ένωσης» στα μέσα της δεκαετίας, κατέληξε μετά από παλινωδίες και μέσα από μια σειρά τραγικών σφαλμάτων και ενεργειών στα γνωστά τετελεσμένα της εισβολής. Από το 1974, η Κυπριακή Δημοκρατία, πορεύεται ως μια διαιρεμένη χώρα, έχουσα πλέον τον πρώτο λόγο στη διαμόρφωση της πολιτικής και στρατηγικής της. Η ελληνική στρατηγική έγκειται στην ανατροπή των τετελεσμένων της εισβολής και στην επιστροφή του status quo ante. Όμως και πάλι, προτιμήθηκε ως μέσο επίτευξης της, η διεθνοποίηση του θέματος στον ΟΗΕ και οι διακοινοτικές συνομιλίες. Τα παραπάνω, αποδείχθηκαν για ακόμα μία φορά ανεπαρκή, αφού διεξάγονται από μειονεκτική θέση, όπως αυτή διαμορφώνεται από την ισχύ του αντιπάλου και την ύπαρξη των στρατευμάτων κατοχής στην Κύπρο.
Abstract:
Cyprus, as the third largest Mediterranean island, maintained its Greek identity over the centuries, although conquered by various forces, with the last of the British, who from 1878 - 1960 exercised sovereignty over it. Situated in an important geostrategic point and due to geopolitical developments that took place across the wider region of Eastern Mediterranean, especially during the 50s, it was considered for the Brits, as an important base for their strategic interests. For Greece, Cyprus beyond the "blood ties" with its population, is considered according to geostrategic terms, as the bridge that connects it to the Middle East. For Turkey, the island due to its position, is situated at Turkey’s soft underbelly, considered in conjunction with the Aegean Sea as part of its national security. So, steadily after 1956, using the Turkish minority on the island as a "battering ram", sought substantial revision of the Lausanne Treaty and the overthrow of the existed status quo, both in Cyprus - which succeeded with the invasion of 1974 – as well as in the Aegean Sea, which is in progress. In the early 50s, Greece was exiting from World War II and the consequent civil war, totally dependent economically and defensively on british-american factor. The Papagos administration chose to internationalize the request of Cypriots for self-determination, which in practice meant "Union" with Greece. Thus, Greece adopted a revising grand strategy in order to change the status quo on the island, but came up against Britain and the USA. The first, as the most concerned, managed with diplomatic maneuvers to impose Turkey on the one hand as a factor in solving the problem and to ensure on the other hand its interests on the island. The failure of the UN, despite the heroic armed struggle in Cyprus, imposed a compromise in the form of independence, as reflected by the abortive treaties of Zurich - London. The period 1960 - 1974, led to the national tragedy of the invasion and occupation of 37% of Cypriot territory from the Turks, which are still continuing. The above was a result of successful implementation of Turkey's dichotomous plans, which took advantage of the mishandling by the Greek side, alongside with the political instability and dictatorship in Greece. Thus, the re-revising grand strategy of "Union" in the middle of the decade, reached after retractions and through a series of tragic errors and actions to known faits accomplis of the invasion. Since 1974, the Republic of Cyprus, is treading as a divided country, having the first say in the formulation of its policy and strategy. The Greek strategy is based on, the reverse the faits accomplis of the invasion and the return to the status quo ante. But again, in order to achieve the goals of this strategy, it was preferred the internationalization of the issue to the UN and the bilateral talks between the two communities. These proved once again inadequate, having being conducted from a disadvantageous position, as shaped by the force of the opponent and the presence of occupying troops in Cyprus.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών, ΠΜΣ, κατεύθυνση Στρατηγικές Σπουδές Ασφάλειας, 2017
