Η γέννηση και εξέλιξη της αεροπορικής στρατηγικής στην Ελλάδα
Τίτλος:
The birth and evolution of aviation strategy in Greece
Κύρια Υπευθυνότητα:
Βατάκης, Παντελής Γ.
Επιβλέπων:
Κολιόπουλος, Κωνσταντίνος Ι., 1971-
Θέματα:
Keywords:
Αεροπορία, στρατηγική, Βαλκανικοί Πόλεμοι, Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, Μικρασιατική Εκστρατεία, Μεσοπόλεμος, Θαιράκης, Αθανασούλιας, Ζάννας, Καμπέρος, Γαζής, Ελ. Βενιζέλος, Παναγής Τσαλδάρης, Αδαμίδης, Ρέππας, αναγνώριση, βομβαρδισμός, αναχαίτιση, σύνδεσμος πεζικού, αεροπλάνα, αερόστατα Air Force, aviation, strategy, Balkan Wars, World War I, Asia Minor Campaign, Interwar, Thairakis, Athanassoulias Zannas, Camberos, Gazis, El. Venizelos Panagis Tsaldaris, Adamidis, Reppas, reconnaissance, bombing, interception, link infantry, airplanes, balloons , artillery firing regulation, air operation
Ημερομηνία Έκδοσης:
2017
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Στην παρούσα διπλωματική εργασία θα προσεγγίσουμε τη διαμόρφωση της αεροπορικής στρατηγικής στην Ελλάδα εξετάζοντας τις πολεμικές συγκρούσεις στις οποίες χρησιμοποιήθηκε το αεροπλάνο και από δημοσιεύματα εξειδικευμένου προσωπικού που ασχολήθηκε με την αεροπορία από το στάδιο της γέννησής της (εποχή αεροστάτων) έως και τις ζυμώσεις που προκάλεσε η ενοποίησή της (1930). Αρχικά, θα επικεντρωθούμε σε δύο κυρίως έργα που δημοσιεύθηκαν στην αρχή του 20ου αιώνα. Το πρώτο αφορά μια εξαιρετική μελέτη που συνέγραψε ένας Έλληνας αξιωματικός του Πεζικού, ο Πρωτεσίλαος Θαιράκη, ο οποίος κατανόησε τη δυνητική εξέλιξη του νέου τεχνολογικού επιτεύγματος και διατύπωσε θέσεις που μπορούμε να ισχυριστούμε ότι ήταν πρωτοποριακές την περίοδο εκείνη σε παγκόσμιο επίπεδο. Είναι η πρώτη φορά που το έργο του έρχεται στο φως από την παρούσα εργασία και αναδεικνύεται η σημασία του για το ξεκίνημα της αεροπορικής στρατηγικής σκέψης στην Ελλάδα. Η άλλη μελέτη αφορά ένα Έλληνα νομικό, τον Αλφρέδο Αθανασούλια, που στις αρχές του 20ου αιώνα διερεύνησε τη μελλοντική χρήση των αερόπλοιων για στρατιωτικούς σκοπούς, τις τεχνολογικές εξελίξεις στο πεδίο αυτό, αλλά και τις νομικές τους προεκτάσεις σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Στο συνέχεια θα εξετάσουμε επιγραμματικά τον προβληματισμό που προκάλεσε η εμφάνιση του αεροπλάνου στην Ελλάδα και θα εστιάσουμε στην πολεμική του χρήση από τη χώρα μας κατά τη διάρκεια του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου. Έπειτα, θα μελετήσουμε τη διαμόρφωση του δόγματος της Αεροπορίας κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου στο Μέτωπο της Μακεδονίας και του Βορείου Αιγαίου. Η δημιουργία Ελληνικών Πολεμικών Μοιρών κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων καταδεικνύει τη μεγάλη πρόοδο που συντελέσθηκε από την Ελληνική Αεροπορία σε επιχειρησιακό επίπεδο. Έπειτα, θα μεταφερθούμε στη Μικρά Ασία, όπου θα δούμε την Πολεμική Αεροπορία, να προσπαθεί να επιτελέσει ένα τεράστιο έργο, με πεπαλαιωμένα και πολυμεταχειρισμένα μέσα, σε ένα τεράστιο για τα δεδομένα της εποχής θέατρο επιχειρήσεων. Η έλλειψη κατανόησης του δυνητικού ρόλου της Αεροπορίας από το Γενικό Επιτελείο είχε ως αποτέλεσμα την περιορισμένη αξιοποίησή της, σε ρόλο καθαρά υποστηρικτικό του Στρατού. Η έλλειψη αεροπορικού υλικού και μέσων κυρίως από το 1921 και μετά λόγω προμήθειας ακατάλληλων αεροπλάνων και ανταλλακτικών, περιόρισαν σε μεγάλο βαθμό την ασφάλεια των πτήσεων και το ποσοστό των ετοιμοπόλεμων αεροσκαφών με ανάλογες επιπτώσεις στη διεξαγωγή των επιχειρήσεων. Τέλος, κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου, θα εξετάσουμε τη σταδιακή ανασυγκρότηση της Αεροπορίας μέχρι και την ενοποίησή της και τις ποικίλες αντιδράσεις από αυτό το εγχείρημα. Στη συνέχεια, την επίδραση των παγκοσμίως γνωστών θεωριών, κυρίως του Douhet στη διαμόρφωση της ελληνικής αεροπορικής στρατηγικής σκέψης την περίοδο του Μεσοπολέμου, όπως αυτές κυρίως εκδηλώθηκαν μετά την ενοποίηση της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας (1930). Για το σκοπό αυτό ενδεικτικά θα παρουσιάσουμε το πόνημα του πρώτου Έλληνα στρατιωτικού αεροπόρου Δημητρίου Καμπέρου που ήταν υπέρμαχος της θεωρίας αυτής και σε αντιδιαστολή θα παραθέσουμε τα επιχειρήματα από την πραγματεία του τότε αντισυνταγματάρχη Παναγιώτη Γαζή που διετέλεσε αργότερα και Αρχηγός της Αεροπορίας. Ο τελευταίος, αντίθετα, αμφισβητούσε αρκετές πτυχές του δόγματος του Ιταλού στρατηγού. Έτσι, θα μπορέσουμε να διαμορφώσουμε μια πιο σφαιρική άποψη για τις περιρρέουσες αντιλήψεις περί στρατηγικής αξιοποίησης της Αεροπορίας. Τα δύο αυτά δημοσιεύματα, μέχρι και σήμερα ήταν άγνωστα στη βιβλιογραφία. Από τις θέσεις των Douhet και Mitchell επηρεάστηκαν ιδιαίτερα ο Αλέξανδρος Ζάννας και ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Η ενοποίηση της Ελληνικής Αεροπορίας ως αποτέλεσμα της πρακτικής εφαρμογής των ανωτέρω θεωριών περί ανεξάρτητης αεροπορίας, προκάλεσε έντονες αντιδράσεις σε πολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο. Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι οι δύο πολιτικοί άνδρες είχαν επιδιώξει, χωρίς επιτυχία, την ενοποίηση της Ελληνικής Αεροπορίας από το 1917, λίγους μήνες πριν η Royal Air Force (RAF) γίνει ανεξάρτητη (1 Απριλίου 1918). Για πρώτη φορά παρουσιάζεται στην εργασία αυτή, η θέση του τότε πρωθυπουργού Παναγή Τσαλδάρη και αναδημοσιεύονται οι θέσεις του Ελευθερίου Βενιζέλου γύρω από τη σκοπιμότητα ενοποίησης της Αεροπορίας. Η αντιπαλότητα αυτή έφερε στο φως σκάνδαλα και ζητήματα κακοδιαχείρισης από στελέχη της Αεροπορίας, κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής εκστρατείας και του Μεσοπολέμου. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να τονιστεί ότι η τότε δημοσιοποίηση των σκανδάλων προκάλεσε σχεδόν την αποσύνθεση του νεοσύστατου Όπλου και ως εκ τούτου την αδυναμία ουσιαστικής αξιοποίησης της Αεροπορίας σε στρατηγικό αλλά και τακτικό επίπεδο. Τα ανωτέρω παρουσιάζονται επίσης για πρώτη φορά στη βιβλιογραφία και καταδεικνύουν την ιδιαίτερη επίδραση που είχαν στο ετοιμοπόλεμο της Αεροπορίας κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου, γι’ αυτό και γίνεται εκτενής αναφορά σ’ αυτά.
Abstract:
This thesis will approach the formation of air strategy in Greece, considering the warfare where used the airplane and publications from specialized staff who dealt with aviation from the stage of birth (balloons season) to the fermentation caused by the integration of the Air Force (1930). Initially, we will focus mainly on two works published at the beginning of the 20th century. The first is an excellent study that wrote by a Greek officer (Protessilaos Thairakis) who served in the infantry, and he understood the potential development of the new technological achievement and expressed positions that we can say that was innovative at the time, worldwide. It is the first time the project comes to light by this work and highlights the importance of air strategic thinking in Greece. The other study concerns a Greek lawyer, Alfredo Athanasoulia, who in the early 20th century explored the future use of airships for military purposes, the technological developments in this field, and their legal implications under international law. Then we will consider briefly the concerns caused by the appearance of the airplane in Greece and will focus on the use of it during the First Balkan War. Then we will study the formation of the Air Force doctrine during World War I and then we will move to Asia Minor, where we will see the Air Force, trying to accomplish a huge task, with obsolete means in a huge for those times sector. The lack of understanding of the potential role of the Air Force from General Staff has resulted in purely supportive role of the Army. The lack of air and material resources mainly from 1921 onwards due to inadequate supply of aircraft and spare parts, greatly reduced flight safety and the proportion of embattled aircraft with corresponding consequences in the conduct of operations. Finally, during the interwar period, we will consider the gradual reconstruction of the Air Force until its consolidation and the varied reactions from this venture. Then, the effect of globally known theories, as Douhet’s in shaping the Greek air strategy mainly after the consolidation of the Greek Air Force (1930). For this purpose will present the essay of the first Greek military aviator Demetrio Cambero, who was a proponent of this theory and opposed to cite the arguments of Colonel Panayiotis Gazis who was later Chief of the Air Force. These two reports, until today were unknown in the literature. Alexander Zannas and Eleftherios Venizelos were driven from Douhet’s and Mitchell’s positions. The consolidation of the Greek Air Force provoked strong political and military reactions. It is important to note that the two politicians had tried, without success, the integration of Greek Air Force since 1917. For the first time presented in this work, the position of the then Prime Minister Panayis Tsaldaris and republished the Eleftherios Venizelos thoughts about the feasibility of Air Force consolidation. The rivalry was uncovered scandals and mismanagement issues of Air Force executives during the Asia Minor campaign and thirties. It is particularly important to note that since publication of scandals caused almost the decomposition of the Air Force. The above is also presented for the first time in the literature.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών, ΠΜΣ, κατεύθυνση Στρατηγικές Σπουδές Ασφάλειας, 2017
