Δίκαιος κόσμος και εκδικητικότητα: κοινωνιοψυχολογική προσέγγιση της επιθυμίας για εκδίκηση
Τίτλος:
Just world and vengeance: sociopsychological approach to desire for revenge
Κύρια Υπευθυνότητα:
Τσιφλίγκου, Κετιάνα Χ.
Επιβλέπων:
Μαντόγλου, Σουλτάνα
Θέματα:
Keywords:
Εκδίκηση, συγχώρεση, τραυματικό/ντροπιαστικό σενάριο, κοινωνική ταυτότητα, δοξασίες περί δίκαιου κόσμου Revenge, forgiveness, traumatic/humiliating scenario, social identity, just world beliefs
Ημερομηνία Έκδοσης:
2016
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Στόχος της παρούσας έρευνας είναι η διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο η ποιότητα της παραβατικής πράξης που ασκείται από το δράστη στο θύμα, οι πεποιθήσεις περί δίκαιου κόσμου και το φύλο επηρεάζουν την δήλωση για εκδίκηση ή συγχώρεση. Η πρωτοτυπία του συγκεκριμένου πονήματος έγκειται στην εξέταση της ίδιας της φύσης και των ιδιαίτερων διαστάσεων δυο παραβατικών πράξεων (βιασμός και τροχαίο ατύχημα) και στην σύνδεση αυτών με την εκδίκηση και την συγχώρεση. Επίσης, μέχρι την παρούσα έρευνα, δεν είχε εξετασθεί η σχέση της εκδίκησης και της συγχώρεσης με την πίστη στον δίκαιο ή άδικο κόσμο σε ελληνικό πληθυσμό. Το δείγμα αποτελούταν από 140 προπτυχιακούς φοιτητές και φοιτήτριες του Παντείου Πανεπιστημίου και του Πανεπιστημίου Αθηνών, ελληνικής καταγωγής, με μέσο όρο ηλικίας τα 20,44 έτη. Οι συμμετέχοντες κλήθηκαν, πρώτα, να απαντήσουν σε ερωτήσεις σχετικά με την πίστη τους στον δίκαιο ή άδικο κόσμο (επικαλούμενη ανεξάρτητη μεταβλητή) και αφού διαβάσουν ένα κείμενο που αναφερόταν σε ένα τραυματικό συμβάν, όπως είναι το τροχαίο, ή ένα τραυματικό/ντροπιαστικό συμβάν όπως είναι ο βιασμός (πειραματική ανεξάρτητη μεταβλητή), να απαντήσουν σε ερωτήσεις που αφορούσαν τον αναμενόμενο και τον προτεινόμενο τρόπο δράσης των θυμάτων (πρώτη μέτρηση εξαρτημένης μεταβλητής). Στη συνέχεια, ακολουθούσαν ερωτήσεις σχετικά με την τρέχουσα συναισθηματική τους κατάσταση, δηλαδή το πώς ένιωθαν την στιγμή που συμπλήρωναν το ερωτηματολόγιο, και την κοινωνική επιθυμητότητα, δηλαδή το κατά πόσο απαντούσαν με απώτερο σκοπό να είναι κοινωνικά αρεστοί και όχι να δώσουν ειλικρινείς και αυθόρμητες απαντήσεις, ούτως ώστε να εξασφαλισθεί η αυθεντικότητα των απαντήσεων στις ερωτήσεις, που σχετίζονταν με την επιθυμία για εκδίκηση ή συγχώρεση (δεύτερη μέτρηση εξαρτημένης μεταβλητής), οι οποίες συμπληρώνονταν στο τέλος. Από τα αποτελέσματα, φάνηκε ότι, όντως, η ντροπιαστική διάσταση ενός ήδη τραυματικού γεγονότος αυξάνει την προτίμηση προς την εκδίκηση, σε σχέση με την ύπαρξη μόνο της τραυματικής διάστασης. Με βάση την θεωρία της κοινωνικής ταυτότητας, η ταπείνωση και ο εξευτελισμός που χαρακτηρίζουν ένα ήδη τραυματικό σενάριο υποβαθμίζουν την κοινωνική ταυτότητα των θυμάτων. Η ανάγκη αποκατάστασης και απόδοσης σε αυτήν θετικών χαρακτηριστικών οδηγεί τους συμμετέχοντες στην επιλογή της εκδίκησης, σε μεγαλύτερο βαθμό, στην συνθήκη του βιασμού, σε αντίθεση με την συνθήκη του τροχαίου, όπου κυριαρχεί ως επιλογή η καταγγελία και η συγχώρεση. Επιπρόσθετα, το φύλο μοιάζει να επηρεάζει την επιθυμία για εκδίκηση, με τους άνδρες να δίνουν περισσότερο εκδικητικές απαντήσεις σε σχέση με τις γυναίκες. Δεν παρατηρήθηκε κάποια αλληλεπίδραση των δοξασιών περί δίκαιου κόσμου με το είδος του σεναρίου που παρουσιαζόταν και το φύλο στην επιθυμία για εκδίκηση ή συγχώρεση. Ακόμη, από τα ευρήματα φάνηκε ότι η κοινωνική επιθυμητότητα και η τρέχουσα συναισθηματική κατάσταση των συμμετεχόντων δεν επηρέασαν τις απαντήσεις τους στην εκδικητικότητα, εξασφαλίζοντας ότι αυτές δόθηκαν με αυθόρμητο και αυθεντικό τρόπο. Η σύνδεση της εκδικητικότητας με την έννοια της δικαιοσύνης χρήζει περαιτέρω εξέτασης και αποσαφήνισης. Τα παρόντα ευρήματα είναι σημαντικά διότι υποδεικνύουν τις πιθανότητες που υπάρχουν, ανάλογα με την παραβατική πράξη, να εκδηλωθεί εκδικητική συμπεριφορά. Γίνεται εμφανής η ανάγκη, από την πλευρά των επαγγελματιών ψυχικής υγείας, να βελτιωθούν οι μέθοδοι παροχής ψυχολογικής στήριξης στα θύματα των συγκεκριμένων παραβατικών πράξεων, ώστε η εκδίκηση να μην αποτελεί προτιμώμενη επιλογή, και από την πλευρά της πολιτείας, να ληφθούν μέτρα προς αποκατάσταση της δικαιοσύνης με έναν τρόπο που θα συμβάλλει στην επαναφορά της θετικής ταυτότητας των θυμάτων.
Abstract:
Τhe current research investigates the way in which the quality of the offending act, practiced by the offender to the victim, just world beliefs and gender, influence the desire for revenge or forgiveness. The originality of this essay has to do with the fact that all attention is focused on the nature and the particular dimensions of two transgressive acts (rape and road traffic accident) and their impact on vengeance and forgiveness. For the first time it was examined in Greek population the relationship between just world beliefs and revenge/forgiveness. The sample was consisted of 140 Greek undergraduate students of Panteion University and University of Athens, with an average age of 20.44 years. Participants were asked, firstly, to answer questions about their just world beliefs (so called independent variable) and after reading a text that referred to a traumatic incident, such as road traffic accident, or a traumatic / humiliating incident, such as rape (experimental independent variable), to answer questions concerning the expected and the proposed victim’s reaction (first measurement of the dependent variable). Then, questions about their current emotional state (how they felt at the time that they completed the questionnaire) and social desirability (whether their desire to be socially agreeable influenced their responses) were answered to ensure the authenticity of responses on vengeance scale (second measurement of the dependent variable), that was completed at the end. Results showed that in the condition of an already humiliating and traumatic incident, participants chose revenge to greater extent than in the condition of an only traumatic incident. Based on the theory of social identity, shame and humiliation that characterize an already traumatic scenario degrade victim’s social identity. Participants preferred revenge in the rape case than in the road traffic accident case, as result to the representation they had that victims needed to restore their identity. Furthermore, it appears that gender affects the desire for revenge, as men gave more revengeful responses than women. It was observed that just world beliefs didn’t interact with the two types of scenarios and gender, on vengeance scale. Concerning social desirability and participants’ current emotional state, it was observed no impact on the spontaneity and authenticity of their responses. The connection of revenge with the notion of justice requires further examination and clarification. The findings of this research are significant because they indicate the possibilities that exist, depending on the offending act, to provoke desire for revenge. It becomes evident that on the one hand, mental health professionals, who provide psychological support to victims of these particular transgressive acts, should help them deal with the fact that revenge is not the best option and on the other hand, the state should take measures to restore justice in a way that will contribute to the restoration of victims’ self esteem and positive social identity.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Ψυχολογίας, ΠΜΣ, κατεύθυνση Ταυτότητα και Διαπροσωπικές Σχέσεις, 2016
