Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Οι αιτίες των υπερκερδών έχουν διερευνηθεί από μια σειρά θεωρητικών και εμπειρικών μελετών της βιομηχανικής οικονομικής και της οικονομικής των επιχειρήσεων. Διαφορετικές προσεγγίσεις έχουν αναπτυχθεί ως προς αυτό το θέμα. Σύμφωνα με το υπόδειγμα της Δομής - Συμπεριφοράς - Απόδοσης (SCP), οι μεγάλες επιχειρήσεις σε αγορές με υψηλή συγκέντρωση έρχονται σε συμφωνία μεταξύ τους με σκοπό να επιβάλουν υψηλότερες τιμές εις βάρος των καταναλωτών με αποτέλεσμα να αποκομίζουν μονοπωλιακά κέρδη (Mason, 1939, Bain, 1951, Stigler, 1964). Αντίθετα με αυτές τις απόψεις, η θεωρία της σχετικής δύναμης στην αγορά (RM) υποστηρίζει ότι οι επιχειρήσεις που έχουν μεγάλο μερίδιο στην αγορά μπορούν να επωφελούνται από υπερκέρδη, γιατί προσφέρουν διαφοροποιημένα προϊόντα, για τα οποία οι πελάτες είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν υψηλότερες τιμές (Shepherd, 1982, Rhoades, 1985). Μια τρίτη, η προσέγγιση της αποτελεσματικής δομής (ES) επικρίνει τις προηγούμενες δύο προσεγγίσεις, υποστηρίζοντας ότι τα υψηλότερα κέρδη και μερίδια αγοράς οφείλονται στη ανωτερότητα ορισμένων επιχειρήσεων ως προς την αποτελεσματικότητα, η οποία τους επιτρέπει να πωλούν και σε χαμηλότερες τιμές στην αγορά και να έχουν υψηλότερα κέρδη (Demsetz, 1973, Peltzman, 1977). Στην περίπτωση αυτή, όμως, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η βιομηχανική συγκέντρωση συνεπάγεται ευνοϊκότερες τιμές για τους καταναλωτές και υψηλότερα κέρδη για τους παραγωγούς (Berger, 1995). Σε αντίθεση με όλες τις παραπάνω αντιλήψεις, η θεωρία της ήσυχης ζωής (QL) που προτείνει ο Hicks (1935) αναγνωρίζει την πιθανότητα μιας αρνητικής σχέσης μεταξύ της συγκέντρωσης και της αποτελεσματικότητας. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, η μείωση του ανταγωνισμού μειώνει τα κίνητρα των επιχειρήσεων για αύξηση της απόδοσης τους με αποτέλεσμα τη μείωση της αποδοτικότητας και την αύξηση του κόστους στο σύνολο σχεδόν του κλάδου. Στο πλαίσιο αυτής της συζήτησης, αρκετές εμπειρικές έρευνες επιχείρησαν να ελέγξουν την εγκυρότητα των υποθέσεων σχετικά με τις αιτίες υπερκερδών (Berger, 1995, Berger και Hannan, 1998, Garcia, 2012, Setiawan, 2012, Azzam και Rettab, 2013), χρησιμοποιώντας παραδοσιακές οικονομικές μεθόδους. Με άξονα αυτές τις θεωρητικές και εμπειρικές εργασίες, θα επιχειρήσουμε να διασαφηνίσουμε τις σχέσεις μεταξύ της βιομηχανικής συγκέντρωσης, της διαφοροποίησης, της αποτελεσματικότητας και της κερδοφορίας στον κλάδο παραγωγής ελαιολάδου στην Ελλάδα. Ειδικότερα, θα εκτιμήσουμε την αποτελεσματικότητα με τη μέθοδο της DEA bootstrap που έχει προτείνει ο Simar και Wilson (2002), η οποία παρέχει έγκυρες εκτιμήσεις της αποτελεσματικότητας. Στη συνέχεια θα εξετάσουμε κατά πόσο τα υπερκέρδη στις ελληνικές επιχειρήσεις παραγωγής ελαιολάδου οφείλονται στη μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα ή στη μεγαλύτερη δύναμη στην αγορά. Δεδομένης της αλληλεπίδρασης μεταξύ της κερδοφορίας, της βιομηχανικής συγκέντρωσης, της διαφοροποίησης και της αποτελεσματικότητας, η παρούσα εργασία χρησιμοποιεί τη μέθοδο των δικτύων Bayesian και τη μοντελοποίηση Μερικών Ελάχιστων Τετραγώνων (PLS) μέσω δομικών εξισώσεων (SEM), προκειμένου να ελέγξει την κατεύθυνση αιτιότητας μεταξύ των μεταβλητών ενδιαφέροντος, με σκοπό να αποτιμήσει τη στατιστική τους σημαντικότητα. Οι μέθοδοι αυτοί προσφέρουν, σύμφωνα με τη βιβλιογραφία (Wu, 2012), μια ελκυστική εναλλακτική προσέγγιση έναντι των παραδοσιακών οικονομετρικών τεχνικών, οι οποίες παρέχουν συνεπείς εκτιμήσεις μόνο όταν υπάρχει ένας ικανοποιητικός αριθμός εξωγενών και ταυτόχρονα σχετικών βοηθητικών μεταβλητών και πληρούνται οι αυστηρές παραδοχές για το μεγάλο μέγεθος του δείγματος και την κατανομή των δεδομένων. Η διπλωματική εργασία ολοκληρώνεται σε τέσσερα κεφάλαια. Κατ’ αρχήν παρουσιάζουμε τα κύρια χαρακτηριστικά και τις προοπτικές ανάπτυξης της παραγωγής ελαιολάδου στην Ελλάδα. Στο επόμενο κεφάλαιο προχωρούμε σε μια σύντομη επισκόπηση των θεωρητικών και εμπειρικών εργασιών, οι οποίες διερευνούν τις αιτίες υπερκερδών. Στη συνέχεια, εξηγούμε τη μεθοδολογία και συγκεκριμένα τις τεχνικές μέτρησης της αποτελεσματικότητας (Bootstrap DEA), τις μεθόδους ελέγχου αιτιότητας μεταξύ των μεταβλητών ενδιαφέροντος (Bayesian networks), και τις τεχνικές εκτίμησης του δομικού μοντέλου (partial least squares path modeling), οι οποίες χρησιμοποιούνται στην παρούσα μελέτη. Τέλος, στο τέταρτο κεφάλαιο ακολουθεί η παρουσίαση των εμπειρικών ευρημάτων και η συναγωγή συμπερασμάτων.συμπερασμάτων.\r\n
Abstract:
The causes of excess profits have been investigated by a number of theoretical and empirical studies of industrial economic and financial business. Different approaches have been developed in this regard. According to the model of the Structure - Conduct - Performance (SCP), large firms in highly concentrated markets are in agreement with each other in order to charge a higher price to the detriment of consumers thereby reap monopoly profits (Mason, 1939, Bain, 1951, Stigler, 1964). Contrary to these views, the theory of relative market power (RM) argues that companies that have a large market share can benefit from super-profits because they offer differentiated products, for which customers are willing to pay higher prices (Shepherd , 1982, Rhoades, 1985). A third, the effective structure approach (ES) criticized the previous two approaches, arguing that higher profits and market share due to the superiority of certain undertakings in efficiency, which allows them to sell at lower prices in the market and have higher profits (Demsetz, 1973, Peltzman, 1977). In this case, however, it should be noted that industrial concentration entails more favorable prices for consumers and higher profits for producers (Berger, 1995). Unlike all the above concepts, the theory of peaceful life (QL) proposed by Hicks (1935) recognizes the possibility of a negative relationship between the concentration and efficiency. According to this theory, the reduction of competition reduces the incentives for firms to increase their efficiency thus reducing efficiency and increasing costs in almost all industry. As part of this discussion, several empirical studies have attempted to test the validity of the assumptions about the causes superprofits (Berger, 1995, Berger and Hannan, 1998, Garcia, 2012, Setiawan, 2012, Azzam and Rettab, 2013), using traditional economic methods. Focusing these theoretical and empirical work, we will attempt to clarify the relationship between industrial concentration, diversification, efficiency and profitability in the oil industry in Greece. In particular, we will evaluate the effectiveness of the DEA bootstrap method suggested by Simar and Wilson (2002), which provides reliable estimates of effectiveness. Then we will look at how the super-profits on Greek olive oil producers are due to greater efficiency or greater market power. Given the interaction between the profitability of industrial concentration, diversification and efficiency, this work uses the Bayesian networks and modeling of Partial Least Squares (PLS) via structural equation (SEM), in order to control the direction of causality between variables of interest, in order to assess their statistical significance. These methods offer, according to the literature (Wu, 2012), an attractive alternative approach to traditional econometric techniques, which provide consistent estimates only when there is a sufficient number of exogenous and simultaneously relevant auxiliary variables and met the stringent assumptions about the great sample size and data distribution. The thesis is completed in four chapters. First we present the main characteristics and prospects for oil production in Greece. In the next chapter we proceed to a brief overview of theoretical and empirical works which explore the causes superprofits. Then we explain the methodology and specifically the efficiency measurement techniques (Bootstrap DEA), the causality control methods between interest variables (Bayesian networks), and the structural model estimation techniques (partial least squares path modeling), which are used in this study. Finally, the fourth chapter follows the presentation of empirical findings and draw conclusions.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Οικονομικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης, ΠΜΣ, κατεύθυνση Εφηρμοσμένων Οικονομικών και Διοίκησης, 2016
