Γεωπολιτική των υδρογονανθράκων και Ρωσία: στρατηγικές επιδιώξεις στον 21ο αιώνα
Τίτλος:
The geopolitics of hydrocarbons and Russia: strategic objectives in the 21st century
Κύρια Υπευθυνότητα:
Καζαντζής, Νικόλαος Ι.
Επιβλέπων:
Κολιόπουλος, Κωνσταντίνος Ι., 1971-
Θέματα:
Keywords:
Ρωσία, αποθέματα υδρογονανθράκων, ενεργειακή ασφάλεια, γεωπολιτική Ρωσίας, ενεργειακή πολιτική Ρωσίας Russia, hydrocarbon reserves, energy safety, Russia's geopolitics, Russia's energy politics
Ημερομηνία Έκδοσης:
2015
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Η συγκεκριμένη εργασία μελετά τη γεωπολιτική μεταψυχροπολεμική θέση της Ρωσίας στον 21ο αιώνα, υπό το πρίσμα της εκμετάλλευσης και διαχείρισης των πλούσιων ενεργειακών αποθεμάτων υδρογονανθράκων που διαθέτει. Πραγματεύεται τις σχέσεις της Ρωσίας, με όλα τα κράτη παραγωγούς – διαμετακομιστές – καταναλωτές στον ενεργειακό τομέα (χώρες Ευρωπαϊκής Ένωσης, πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες, Κίνα, Ιράν, Τουρκία κ.λ.π.), καθώς και τον ανταγωνισμό της με τις ΗΠΑ, τη μοναδική υπερδύναμη, για τη διαμόρφωση ενός νέου διπολικού και πιθανόν πολυπολικού (αναλόγως των γεωπολιτικών ανακατατάξεων) Διεθνούς Συστήματος. Για το σκοπό αυτό, υιοθετεί ένα θεωρητικό πλαίσιο ανάλυσης, εδραζόμενο στη θεωρία του επιθετικού ρεαλισμού του John Mearsheimer, σύμφωνα με την οποία τα κράτη επιδιώκουν να μεγιστοποιήσουν την ισχύ τους, με τελικό στόχο την ηγεμονία, θεωρία που επικεντρώνεται στις μεγάλες δυνάμεις, που ως τέτοιες νοούνται εκείνες οι χώρες που διαθέτουν πυρηνική αποτρεπτική δύναμη και ισχυρές συμβατικές δυνάμεις, επειδή ασκούν τη μέγιστη επίδραση σε ότι συμβαίνει στη διεθνή πολιτική. Σε αυτή την κατάσταση επιθυμεί να φτάσει η Ρωσία, ώστε να καταστεί και πάλι παγκόσμιος δρών. Στη μελέτη όμως φαίνεται, ότι όσον αφορά στις εμπορικές (ενεργειακές) της σχέσεις, ιδιαίτερα με τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αυτές διέπονται από το φιλελευθερισμό της αλληλεξάρτησης, δηλαδή διαπνέονται από ένα πνεύμα ειρηνικής συνεργασίας και αυξανόμενης αλληλοκατανόησης. Η μεθοδολογία που ακολουθείται στην εργασία είναι αυτή της «Συστημικής Μεθοδολογικής Αναλύσεως» και επικεντρώνεται στις γεωπολιτικές, γεωοικονο¬μικές και στρατηγικές σχέσεις της Ρωσίας στον ενεργειακό τομέα, ιδιαίτερα με την ΕΕ, αλλά και τα γειτονικά της κράτη στην περιοχή της Κασπίας Θάλασσας και της Κεντρικής Ασίας. Στην ανάλυση διαπιστώνεται, ότι υπάρχουν ενδείξεις για αλλαγή της γεωπολιτικής ισορροπίας στην ευρύτερη περιοχή της Ευρασίας υπέρ της Ρωσίας, οι συνέπειες της οποίας ίσως αποδείξουν σε μεγάλο βαθμό για μία ακόμα φορά, τη διαχρονική ισχύ των θεωριών του Mackinder και Spykman. Η Ρωσία του Πούτιν, αναδεικνύει με γεωοικονομικά και γεωπολιτικά κριτήρια, τη διαχρονική γεωστρατηγική αξία της ενέργειας (πετρελαίου και φυσικού αερίου) και της γεωπολιτικής θέσης μιας χώρας επαληθεύοντας τη γνωστή ρήση του Ναπολέοντα «Η πολιτική όλων των Δυνάμεων απορρέει από τη γεωγραφία τους». Από τα αναφερόμενα αναδύονται τα οικονομικά συμφέροντα που διακυβεύονται και οι πολιτικές συμμαχίες που απαιτούνται, ώστε να διαμορφωθεί υπό το πρίσμα της ενεργειακής στρατηγικής και γεωπολιτικής, μέσα στο πολυπολικό διεθνές γίγνεσθαι, η νέα Ρωσική ενεργειακή πολιτική.
Abstract:
This particular essay studies the post-war geopolitical position of Russia in the 21st century in the light of the exploitation and management of the rich hydrocarbon reserves it possesses. It deals with the relations of Russia with all the producers-transit-consumer states in the energy sector (countries of the European Union, former Soviet republics, China, Iran, Turkey etc) as well as with the antagonism with the USA – the sole superpower – for the shaping of a new bipolar and possibly multipolar (depending on the geopolitical developments) international system. For this reason, this essay adopts the theoretical framework based on the theory of aggressive neoralism by John Mearsheimer according to which states seek to maximize their power with hegemony as the ultimate objective. This theory focuses on the Great Powers, which as such are deemed countries that possess nuclear deterrent power and powerful conventional forces, because they exert the maximum influence on international politics. This end-state Russia wants to reach in order to establish itself once more as an international actor. In the essay, however, it appears that its commercial (energy) relations (particularly with countries of the European Union) are governed by the liberalism of interdependence – in other words they are imbued by a spirit of peaceful cooperation and increasing mutual understanding. The methodology adopted is the “Systemic Methodological Analysis” and focuses on the geopolitical, geoeconomic and strategic relations of Russia in the energy sector, especially with the EU but also the neighboring countries in the region of the Caspian Sea and Central Asia. In the analysis it is established that there is evidence of a change in the geopolitical balance in the wider region of Eurasia in favor of Russia, the consequences of which may largely prove once again the validity of the theories of Mackinder and Spykman. Putin’s Russia highlights with geoeconomic and geopolitical criteria the perennial geostrategic value of energy (oil and natural gas) and the geopolitical position of a country, corroborating the famous maxim of Napoleon “The politics of all Powers derive from their geography”. From the analysis surface the economic interests at stake and the political alliances needed to shape the new Russian energy policy in the light of energy strategy and geopolitics within the multipolar international system.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών, ΠΜΣ, κατεύθυνση Στρατηγικές Σπουδές Ασφάλειας, 2015
