Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Η παρούσα διπλωματική εργασία πραγματεύεται το είδος των ριάλιτι προγραμμάτων ως κοινωνικών αντανακλάσεων στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. ίΜέσω των δομημένων συνεντεύξεων που έγιναν σε υπεύθυνους επιλογής παικτών (casting directors) που έχουν συμμετάσχει σε τέτοιου είδους προγράμματα, έγινε μια προσπάθεια αποσαφήνισης των στοιχείων που προτιμά να βλέπει μια - I ηδονοβλεπτική, εν πολλοίς- κοινωνία, αλλά και των κριτηρίων που λαμβάνουν υπόψιν τους οι ίδιοι για να επιλέξουν τους συμμετέχοντες των ριάλιτι. Ακόμη, γίνεται προσπάθεια να ερευνηθούν οι προσδοκίες των casting directors από τους επιλεγμένους παίκτες κατά τη διάρκεια του προγράμματος. Επιδιώκεται η εξεύρεση των λόγων για τους οποίους οι παίκτες επιδιώκουν τη συμμετοχή τους σε τέτοιου είδους προγράμματα αλλά και οι τυχόν «παρενέργειες» που μπορεί να επιφέρει η συμμετοχή κάποιων παικτών μετά την έξοδό τους από αυτά, πάντα μέσα από τη : ματιά των casting directors. Μεταξύ άλλων διερευνάται ο ρόλος του ψυχολόγου στα : ριάλιτι ενώ, παράλληλα, αναζητείται η ύπαρξη δικλείδων ασφαλείας για τους παίκτες σε σχέση με τη συμμετοχή τους στο παιχνίδι.Από την -πιλοτικού τύπου- έρευνα που διεξήχθη προέκυψαν διάφορα ενδιαφέροντα πορίσματα που αφορούν στο φαινόμενο «ριάλιτι». Η κοινωνία αρέσκεται στο να παρακολουθεί «αυθεντικούς» χαρακτήρες, διαμάχες, ίντριγκες, δολοπλοκίες, σκάνδαλα, κουτσομπολιό, έρωτες, έντονα συναισθήματα και έντονη δράση, τόσο σε ένα ριάλιτι όσο και γενικότερα στην τηλεόραση. Το «κρυφοκοίταγμα» ιδιωτικών στιγμών των άλλων ανθρώπων και οι επιφανειακές εικόνες, όπως χρήμα, ματαιοδοξία, ωραίες παρουσίες, γέλιο και διασκέδαση, αποτελούν ακόμη μερικά στοιχεία που απολαμβάνουν να παρακολουθούν οι τηλεθεατές.Το είδος του ριάλιτι καθορίζει τα κριτήρια με τα οποία θα επιλεγούν οι παίκτες. Πάντως, αυτό που ισχύει σε γενικές γραμμές για όλα τα ριάλιτι είναι ότι αναζητούνται άτομα τα οποία είναι «τηλεοπτικά», είτε από άποψη εμφάνισης, είτε από άποψη συμπεριφοράς και χαρακτήρα. Ωστόσο, όλοι όσοι επιδιώκουν να συμμετέχουν σε κάποιο ριάλιτι παίζουν το ρόλο τους, κατά τους casting directors, αφού οποιοσδήποτε είναι μπροστά στην κάμερα, προσφέροντας ένα θέαμα αστείο ή θλιβερό, δίνει πρόγραμμα.4Όσον αφορά στην προσωπική ιστορία του κάθε παίκτη, παίζει σημαντικό ρόλο στο να επιλεγεί για να συμμετέχει στο ριάλιτι. Ωστόσο, η αποκάλυψή της -σε όλο της το φάσμα- αποτελεί μια χρονοβόρα διαδικασία που χρίζει ειδικού χειρισμού, κάτι το οποίο δεν καθίσταται εφικτό σε μια τέτοια παραγωγή. Σε περίπτωση, όμως, που ένα «δράμα» αποκαλυφθεί στον αέρα, η έκπληξη είναι πολύ ευχάριστη για την εκάστοτε παραγωγή. Μπορεί οι ασυνήθιστες ιστορίες να ενδιαφέρουν το κοινό, ωστόσο χρειάζεται ισορροπία με τις πιο καθημερινές ώστε να λειτουργήσει και η ταύτιση του μέσου τηλεθεατή με τον παίκτη που τη βιώνει.Από την έρευνα προκύπτει ότι οι casting directors στηρίζονται σε δύο άξονες όσον αφορά στην επιλογή των παικτών, την ατομικότητα και τη σύνθεση. Από τη μια, ενδιαφέρονται να βρουν άτομα που να πληρούν συγκεκριμένες προϋποθέσεις και από την άλλη, τους ενδιαφέρει η «μίξη» διαφορετικών χαρακτήρων.Οι λόγοι που ωθούν τους παίκτες να πάρουν μέρος στα ριάλιτι ποικίλουν, με σημαντικότερους το χρηματικό έπαθλο και την αναγνωρισιμότητα που επιτυγχάνεται μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Οι περισσότεροι παίκτες μετά την έξοδό τους φέρονται υπερφίαλα, καθώς δεν ξέρουν να χειριστούν τη συνήθως προσωρινή αναγνωρισιμότητά τους. Υπάρχουν, βέβαια, και οι «κερδισμένοι» που είτε αλλάζουν επαγγελματικό προσανατολισμό ή σημειώνουν επιτυχία στην ήδη υπάρχουσα εργασία τους.Όπως προκύπτει από την έρευνα, ο ρόλος του ψυχολόγου σε κάθε ριάλιτι είναι καταλυτικής σημασίας, τόσο στη φάση της επιλογής των παικτών όσο και κατά τη διάρκεια των .γυρισμάτων, και δικλείδες ασφαλείας για έναν παίκτη υπάρχουν και από την πλευρά του αλλά και από την πλευρά της παραγωγής.Η παρούσα διπλωματική εργασία πραγματεύεται το είδος των ριάλιτι προγραμμάτων ως κοινωνικών αντανακλάσεων στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. ίΜέσω των δομημένων συνεντεύξεων που έγιναν σε υπεύθυνους επιλογής παικτών (casting directors) που έχουν συμμετάσχει σε τέτοιου είδους προγράμματα, έγινε μια προσπάθεια αποσαφήνισης των στοιχείων που προτιμά να βλέπει μια - I ηδονοβλεπτική, εν πολλοίς- κοινωνία, αλλά και των κριτηρίων που λαμβάνουν υπόψιν τους οι ίδιοι για να επιλέξουν τους συμμετέχοντες των ριάλιτι. Ακόμη, γίνεται προσπάθεια να ερευνηθούν οι προσδοκίες των casting directors από τους επιλεγμένους παίκτες κατά τη διάρκεια του προγράμματος. Επιδιώκεται η εξεύρεση των λόγων για τους οποίους οι παίκτες επιδιώκουν τη συμμετοχή τους σε τέτοιου είδους προγράμματα αλλά και οι τυχόν «παρενέργειες» που μπορεί να επιφέρει η συμμετοχή κάποιων παικτών μετά την έξοδό τους από αυτά, πάντα μέσα από τη : ματιά των casting directors. Μεταξύ άλλων διερευνάται ο ρόλος του ψυχολόγου στα : ριάλιτι ενώ, παράλληλα, αναζητείται η ύπαρξη δικλείδων ασφαλείας για τους παίκτες σε σχέση με τη συμμετοχή τους στο παιχνίδι.Από την -πιλοτικού τύπου- έρευνα που διεξήχθη προέκυψαν διάφορα ενδιαφέροντα πορίσματα που αφορούν στο φαινόμενο «ριάλιτι». Η κοινωνία αρέσκεται στο να παρακολουθεί «αυθεντικούς» χαρακτήρες, διαμάχες, ίντριγκες, δολοπλοκίες, σκάνδαλα, κουτσομπολιό, έρωτες, έντονα συναισθήματα και έντονη δράση, τόσο σε ένα ριάλιτι όσο και γενικότερα στην τηλεόραση. Το «κρυφοκοίταγμα» ιδιωτικών στιγμών των άλλων ανθρώπων και οι επιφανειακές εικόνες, όπως χρήμα, ματαιοδοξία, ωραίες παρουσίες, γέλιο και διασκέδαση, αποτελούν ακόμη μερικά στοιχεία που απολαμβάνουν να παρακολουθούν οι τηλεθεατές.Το είδος του ριάλιτι καθορίζει τα κριτήρια με τα οποία θα επιλεγούν οι παίκτες. Πάντως, αυτό που ισχύει σε γενικές γραμμές για όλα τα ριάλιτι είναι ότι αναζητούνται άτομα τα οποία είναι «τηλεοπτικά», είτε από άποψη εμφάνισης, είτε από άποψη συμπεριφοράς και χαρακτήρα. Ωστόσο, όλοι όσοι επιδιώκουν να συμμετέχουν σε κάποιο ριάλιτι παίζουν το ρόλο τους, κατά τους casting directors, αφού οποιοσδήποτε είναι μπροστά στην κάμερα, προσφέροντας ένα θέαμα αστείο ή θλιβερό, δίνει πρόγραμμα.Όσον αφορά στην προσωπική ιστορία του κάθε παίκτη, παίζει σημαντικό ρόλο στο να επιλεγεί για να συμμετέχει στο ριάλιτι. Ωστόσο, η αποκάλυψή της -σε όλο της το φάσμα- αποτελεί μια χρονοβόρα διαδικασία που χρίζει ειδικού χειρισμού, κάτι το οποίο δεν καθίσταται εφικτό σε μια τέτοια παραγωγή. Σε περίπτωση, όμως, που ένα «δράμα» αποκαλυφθεί στον αέρα, η έκπληξη είναι πολύ ευχάριστη για την εκάστοτε παραγωγή. Μπορεί οι ασυνήθιστες ιστορίες να ενδιαφέρουν το κοινό, ωστόσο χρειάζεται ισορροπία με τις πιο καθημερινές ώστε να λειτουργήσει και η ταύτιση του μέσου τηλεθεατή με τον παίκτη που τη βιώνει.Από την έρευνα προκύπτει ότι οι casting directors στηρίζονται σε δύο άξονες όσον αφορά στην επιλογή των παικτών, την ατομικότητα και τη σύνθεση. Από τη μια, ενδιαφέρονται να βρουν άτομα που να πληρούν συγκεκριμένες προϋποθέσεις και από την άλλη, τους ενδιαφέρει η «μίξη» διαφορετικών χαρακτήρων.Οι λόγοι που ωθούν τους παίκτες να πάρουν μέρος στα ριάλιτι ποικίλουν, με σημαντικότερους το χρηματικό έπαθλο και την αναγνωρισιμότητα που επιτυγχάνεται μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Οι περισσότεροι παίκτες μετά την έξοδό τους φέρονται υπερφίαλα, καθώς δεν ξέρουν να χειριστούν τη συνήθως προσωρινή αναγνωρισιμότητά τους. Υπάρχουν, βέβαια, και οι «κερδισμένοι» που είτε αλλάζουν επαγγελματικό προσανατολισμό ή σημειώνουν επιτυχία στην ήδη υπάρχουσα εργασία τους.Όπως προκύπτει από την έρευνα, ο ρόλος του ψυχολόγου σε κάθε ριάλιτι είναι καταλυτικής σημασίας, τόσο στη φάση της επιλογής των παικτών όσο και κατά τη διάρκεια των .γυρισμάτων, και δικλείδες ασφαλείας για έναν παίκτη υπάρχουν και από την πλευρά του αλλά και από την πλευρά της παραγωγής.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Ψυχολογίας, ΠΜΣ Ψυχολογία και ΜΜΕ, 2009
