Ο στερεοτυπικός ρόλος του φύλου στα παιδικά τηλεοπτικά προγράμματα, στη διαμόρφωση της έννοιας της ταυτότητας του φύλου, για το παιδί της προσχολικής ηλικίας
Κύρια Υπευθυνότητα:
Ανδρικοπούλου, Ελένη
Επιβλέπων:
Κορωναίου, Αλέκα
Θέματα:
Στερεότυπα (Κοινωνική ψυχολογία) -- Ταυτότητα του φύλου -- Παιδιά προσχολικής ηλικίας -- Τηλεόραση και παιδιά --
Ημερομηνία Έκδοσης:
2000
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Επειδή το φύλο αποτελεί σημαντικό παράγοντα στη διαμόρφωση της προσωπικότητας και τιον κοινωνικών σχέσεων, στη ζοιή των ατόμων, έχει ιδιαίτερη σημασία, να καταδειχτεί η σταδιακή πορεία προς το σχηματισμό της ταυτότητας του φύλου. Η κοινωνικοποίηση των παιδιών ως προς την εκμάθηση του ρόλου των φύλων, αρχίζει από τη μικρή ηλικία, αλλά στα προσχολικά χρόνια, μεταξύ πέντε και έξι ετών, τα παιδιά αποκτούν τη φυλετική τους ταυτότητα, καθώς οριοθετούν, διαμορφώνουν και εσωτερικεύουν τους ρόλους των φύλων.Από τις ήδη υπάρχουσες έρευνες και μελέτες, βεβαιώνεται ότι. τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας, μαθαίνουν τους αποδεκτούς από την κοινωνία ρόλους και συμπεριφορές, ανάλογα με το φύλο τους. Τα παιδιά κοινωνικοποιούνται, ενσωματώνοντας πληροφορίες περί ανδρικού και γυναικείου ρόλου, μέσω της οικογένειας, του σχολείου, της ομάδας των συνομηλίκων φίλων και των μέσων μαζικής επικοινωνίας.Η παρούσα εργασία επικεντρώνεται στο ρόλο των μέσων μαζικής επικοινωνίας, διότι σύμφωνα με τα νέα δεδομένα, στο χώρο της πληροφορίας, η ενασχόληση με τις ανάγκες και τα δικαιώματα των παιδιών παρουσιάζει έντονο ενδιαφέρον. Το σύγχρονο οπτικοακουστικό περιβάλλον συμβάλλει στη ψυχαγωγία, στην πληροφόρηση, στην εκπαίδευση και στην κοινωνικοποίηση των παιδιών. Μελετάται η αρνητική επιρροή που ασκείται από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας και συγκεκριμένα από την τηλεόραση, ως προς τη διαμόρφωση της φυλετικής ταυτότητας των παιδιών. Η επι- κοινωνιακή σχέση μεταξύ παιδιού και. τηλεόρασης, μέσα από τις πολλαπλές δυναμικές που δημιουργεί, σε πολιτικό, κοινωνικό, οικονομικό και ψυχολογικό επίπεδο, οδηγεί στην ανάγκη ελέγχου της επίδρασής της, ώστε να πάψει να λειτουργεί αρνητικά, επηρεάζοντας τη συμπεριφορά των παιδιών.Συγκεκριμένα, δίνεται έμφαση στην αλληλεπίδραση μεταξύ παιδιών και τηλεόρασης, διότι αυτή αντικατοπτρίζει την αλληλεπίδραση ανάμεσα στη δόμηση της κοινωνίας και στη δόμηση της προσωπικότητας. Η τηλεόραση ως σημαντικός θεσμός κοινωνικοποίησης, μεταδίδει μηνύματα που εξαρτώνται άμεσα από τις εκάστοτε κοι- νιονικές αντιλήψεις. Ερευνάται λοιπόν, ο τρόπος με τον οποίο τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας, προσλαμβάνουν, ενσωματώνουν και εσωτερικεύουν τα τηλεοπτικά μηνύματα.Ειδικότερα, σημειώνεται η επιρροή των κινούμενων σχεδίων, στην απόκτηση από τα παιδιά, συγκεκριμένων προτύπων συμπεριφοράς, ανάλογα με το φύλο τους. Επιλέχθηκαν να αναλυθούν τα περισσότερο αγαπημένα παιδικά κινούμενα σχέδια, σύμφωνα με τις προτιμήσεις παιδιών, συγκεκριμένου δείγματος. Τα κινούμενα σχέδια που επιλέχθηκαν είναι: η Σίσσυ και τα Pokémons .Στη συνέχεια, έγινε ανάλυση στο περιεχόμενο αυτών των σειρών και καταγράφηκαν τα αποτελέσματα. Εντοπίστηκε έντονος φυλετισμός και στις δυο σειρές και αυστηρή διάκριση των γυναικείίον και ανδρικών ρόλων. Ακόμα, πιστοποιήθηκε η σεξιστική τοποθέτησή πάνω σε διάφορα προβαλλόμενα θέματα των εκπομπών αυτών, καθώς κι. η άμεση και έμμεση προπαγάνδα υπέρ της ανισότητας των φύλων. Αυτό που παρατηρήθηκε στις σειρές αυτές είναι μια σειρά από στοιχεία τα οποία ενθαρρύνουν το σεξισμό και τη διαφοροποίηση των φύλων και προωθούν την κατασκευή μιας υποδεέστερης ταυτότητας για τα κορίτσια.Στην εργασία επίσης γίνεται αναφορά στις προσπάθειες που έχουν γίνει ως τώρα και τα θετικά βήματα για την επίλυση του συγκεκριμένου ζητήματος, από την πλευρά της πολιτείας και προτείνονται πιθανές λύσεις οι οποίες δεν θα πρέπει να έχουν ως στόχο τη μείωση της παιδικής τηλεθέασης, ώστε να αποφύγουμε την αρνητική επίδραση του τηλεοπτικού μέσου, στην εκμάθηση στερεοτυπικών προτύπων συμπεριφοράς για το κάθε φύλο. Αντίθετα, αυτό που κυρίως ενδιαφέρει, είναι να αποκτήσουν τα παιδιά οπτικοακουστική παιδεία, η οποία θα βοηθήσει όχι μόνο στη βελτίωση του τηλεοπτικού μηνύματος, αλλά και στη βελτίωση της ίδιας της κοι- νωνίας. Οι προσπάθειες αυτές θα πρέπει να στοχεύουν στη διαμόρφωση προτύπων συμπεριφοράς τα οποία να είναι ισοδύναμα και για τα δύο φύλα, όπως αυτά προβάλλονται στις παιδικές κυρίως τηλεοπτικές εκπομπές, προκειμένου να εξασφαλισθεί η προστασία της παιδικότητας και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Κοινωνιολογίας και Ψυχολογίας, ΔΠΜΣ "Κοινωνικός Αποκλεισμός και Μειονότητες", 2000
