Συγκριτική ανάλυση δύο παραμέτρων του εκδημοκρατισμού : οι σχέσεις πλειοψηφίας - μειοψηφίας και το διεθνές στρατηγικό περιβάλλον : η περίπτωση της Μολδαβίας
Τίτλος:
Comparative analysis of two democratization variables : majority - minority relations and the international strategic environment : the case of Moldova
εθνικισμός, δημοκρατία, διεθνές περιβάλλον, πολιτικό σύστημα, οικονομία της αγοράς, κοινωνία πολιτών, εξωτερική πολιτική. nationalism, democracy, international environment, political system, capitalism, civil society, foreign policy.
Ημερομηνία Έκδοσης:
2013
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Βασική θέση της διατριβής αποτελεί η διαλεκτική σχέση της πολιτικής ιδεολογίας του εθνικισμού και των επιρροών του διεθνούς περιβάλλοντος κατά τη διαδικασία εκδημοκρατισμού των πρώην κομμουνιστικών κρατών. Η διατριβή αναπτύσσεται σε δύο μέρη, το πρώτο εκ των οποίων αναλύει το θεωρητικό υπόβαθρο της διατριβής, και το δεύτερο αναλύει την περιπτωσιολογική μελέτη. Σημείο εκκίνησης αποτελεί η παραδοχή ότι η δημοκρατία αποτελεί πλέον παγκόσμια αξία, ειδικά μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Σε αυτό το πλαίσιο εντοπίζονται ζητήματα, όπως η διεισδυτικότητα της εθνικής ιδέας και οι πιέσεις που ασκεί το διεθνές περιβάλλον στη διαδικασία εκδημοκρατισμού των πρώην κομμουνιστικών κρατών. Η κατάρρευση των πολυεθνικών κρατών της ΕΣΣΔ και της Γιουγκοσλαβίας δημιούργησε πολλά νέα κράτη, τα οποία πρέπει ταυτόχρονα να προχωρήσουν σε εθνική και κρατική συγκρότηση, και στην υιοθέτηση δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων. Αυτή η τριπλή μετάβαση πραγματοποιείται στο πλαίσιο ενός μεταβαλλόμενου διεθνούς συστήματος, το οποίο επηρεάζει όλα τα κράτη της περιοχής. Η επιλογή της Μολδαβίας ως περιπτωσιολογική μελέτη της διατριβής γίνεται με κριτήριο την ιδιαιτερότητα και αντιπροσωπευτικότητα της συγκεκριμένης περίπτωσης. Πρόκειται για ένα κράτος με δομικά χαρακτηριστικά παρόμοια με άλλα κράτη της Ανατολικής Ευρώπης, αλλά με διαφορετική πορεία εκδημοκρατισμού, ενώ αντιμετωπίζει το ζήτημα της επανένωσης του κράτους με την αποσχισμένη περιοχή της Υπερδνειστερίας. Η ερμηνευτική προσέγγιση της ιδιαιτερότητας της Μολδαβίας στηρίζεται στο δίπολο εθνικισμός και διεθνές περιβάλλον, αναζητώντας ανά πεδίο μετάβασης (πολιτικό σύστημα, οικονομία της αγοράς, κοινωνία πολιτών, κράτος δικαίου, γραφειοκρατία) τον πιο ισχυρό παράγοντα από τους δύο. Από την εξέταση της διαλεκτικής σχέσης εθνικισμού και διεθνούς περιβάλλοντος στη διαδικασία εκδημοκρατισμού, τίθεται ένα βασικό ερώτημα: πώς ερμηνεύεται το γεγονός ότι, χώρες με κοινή κουλτούρα και ιστορία (Ρωσία – Λευκορωσία, Μολδαβία – Ρουμανία), εγκαθίδρυσαν διαφορετικά καθεστώτα, ενώ χώρες χωρίς κοινό πολιτισμό, όπως η Λευκορωσία και το Ουζμπεκιστάν εγκαθίδρυσαν παρόμοια καθεστώτα; Το παραπάνω ερώτημα αποσκοπεί στην επανεξέταση της κυρίαρχης «θεωρίας εξάρτησης μονοπατιού», που ισχυρίζεται ότι η μορφή του κομμουνιστικού καθεστώτος και τα αρχικά στάδια μετάβασης καθορίζουν τη μορφή του νέου καθεστώτος. Η εθνική ιδέα αποτελεί τον κυριότερο παράγοντα τα πρώτα χρόνια της μετάβασης, δεδομένου ότι κυριαρχεί το ζήτημα της εθνικής και κρατικής συγκρότησης. Από την άλλη, οι επιρροές του διεθνούς περιβάλλοντος αποκτούν αυξανούμενη ισχύ όσο προχωράει η διαδικασία εκδημοκρατισμού, εξαιτίας της ανάγκης των κυβερνήσεων να βασίσουν τη νομιμοποίησή τους στην ευημερία των πολιτών τους και των πιέσεων του μεταβαλλόμενου διεθνούς συστήματος. Σε αυτό το πλαίσιο, τίθενται το ερωτήματα για το αν η μορφή του καθεστώτος και η ισχύς του κράτους επηρεάζουν τον τρόπο σύνδεσης με το διεθνές περιβάλλον. Η διδακτορική διατριβή κλείνει με αναφορά στους παράγοντες που νομιμοποιούν τα νέα δημοκρατικά καθεστώτα, θέτοντας το ερώτημα αν μπορεί να επιβιώσει μία δημοκρατία χωρίς ενεργή πολιτική συμμετοχή των πολιτών.
Abstract:
Basic thesis of the present PhD is the relation between the political ideology of nationalism and the international enviroment's influences during the democratization process of the former communist countries. The present essay is divided in two parts: the first studies the theoretic background of the PhD, and the second analyzes the case study of Moldova. Starting point is the acknowledgement of democracy as a universal value, especially after the Cold War. In this context, the issues analyzed are the penetration of national idea and the pressures of the international environment on the democratization procedure in the former communist countries. The dissolvement of the multiethnic countries of USSR and Yugoslavia led to the creation of many new states, that had to proceed simultaneously to nation and state - building and the adoption of democratic reforms. This triple transition is realized in the context of a changing international system, affecting the Eastern Europe region as a whole. Moldova is chosen as a case study due to its particular and representative character. Moldova shares the same structural features with other Eastern European countries, but with a different democratization process, while dealing with the issue of unification with the secessed region of Transdniester. The interpretative approach of the Moldovan particularity is based on the bipole nationalism and international environment, examining for each transition area (political system, capitalism, civil society, state of law, bureaucracy) which factor is dominant. From the study of the dialectic relation between nationalism and international environment a fundamental question is posed: how is interpreted the fact that countries with common culture and history (Russia - Belarus, Romania, Moldova) established different regimes, while countries without common culture (Belarus - Uzbekistan) established similar regimes? This question aims at the reexamination of the dominant "path dependency theory", claiming that the communist regime type and the initial transition stages determine the type od the new regime. National idea comprises the main factor during the initial transitional stages, due to the fact that nation and state - building are the dominant issues. On the other hand, the international environment's influences gain power as democratization proceeds, because the new governments need to base their legitimization on their citizens' well-being, and due to the pressures of the changing international system. In this context, are posed the questions if the regime type and the countrie's power can affect the connection mode with the international environment. The present PhD closes with reference to factors that legitimize the new democratic regimes, posing the question if a democracy can survive without active political participation from its citizens.
Περιγραφή:
Διατριβή (διδακτορική) - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών, 2013
