Η τιμωρητικότητα του κοινού σε περιοχές με διαβάθμιση εγκληματικότητας στην Αθήνα και οι στάσεις του απέναντι στην αντεγκληματική πολιτική
Τίτλος:
Punitiverness in low, median and high crime areas in Athens and attitudes towards criminal policy
Κύρια Υπευθυνότητα:
Χαλκιά, Αναστασία Ε.
Επιβλέπων:
Φαρσεδάκης, Ιάκωβος Ι.
Θέματα:
Τιμωρία Φόβος του εγκλήματος Έγκλημα, Πρόληψη του Ποινική δικαιοσύνη, Απονομή της Punishment Crime prevention Criminal justice, Administration of Fear of crime
Keywords:
τιμωρητικότητα, αντεγκληματική πολιτική, κοινωνικές στάσεις punitiveness, criminal policy, social attitudes
Ημερομηνία Έκδοσης:
2012
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Η τιμωρητικότητα του κοινού υποδηλώνει την υπέρβαση του κανόνα και επικεντρώνεται, κυρίως για μια μεγάλη κατηγορία εγκλημάτων, στην απαίτηση για αυστηροποίηση των μέτρων αναφορικά με την αντιμετώπιση του εγκλήματος, ακυρώνοντας τη σπουδαιότητα της αναγκαίας, κατάλληλης και ελάχιστης ποινής που αποτελεί κατάκτηση του νομικού μας πολιτισμού στο πλαίσιο της οριοθέτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι οι τιμωρητικές στάσεις, εδράζονται τόσο σε παράγοντες που σχετίζονται με το έγκλημα όσο και πέραν αυτού. Προσδιορίζονται αφ’ενός από παράγοντες που συναρτώνται, με τρόπο άμεσο και προφανή, με τους όρους του ίδιου του εγκληματικού ζητήματος (τάσεις της εγκληματικότητας στον τόπο κατοικίας) και αφ’ετέρου από συμβολικούς παράγοντες που (προ)εκτείνουν το έγκλημα έξω από τις συνισταμένες του, συνδέοντάς το με ευρύτερα κοινωνικά θέματα («ετερότητα», «οντολογική ανασφάλεια», επιβεβαίωση των ηθικών αξιών διά της επιβολής τιμώρησης). Επιπροσθέτως, σημαντικούς προσδιοριστικούς παράγοντες συνιστούν οι προσλήψεις του κοινού σχετικά με τους παράγοντες εγκληματογένεσης (θεωρία της «κοινωνικής απόδοσης») και την κοινωνική ταυτότητα του δράστη (κοινωνική «λύτρωση» του δράστη) αλλά και ο συντηρητικός προσανατολισμός του ατόμου. Μέσα από τη διερεύνηση του μοντέλου ανάλυσης, και εξετάζοντας, στο πλαίσιο της θεωρητικής προσέγγισης και των συλλεχθέντων δεδομένων, ποιοι από τους παράγοντες ασκούν σημαντική επίδραση στη διαμόρφωση των τιμωρητικών στάσεων, συστήθηκε η ακόλουθη «εικόνα»: η τιμωρητικότητα του κοινού εδράζεται, σε σημαντικό βαθμό, σε αξιολογικού χαρακτήρα πεποιθήσεις που αφορούν την πρόσληψη για τον δράστη ως ατόμου με έξη, που δεν «αλλάζει», σε συμβολικού χαρακτήρα πεποιθήσεις που υποδηλώνουν ότι διά της τιμωρίας ενισχύονται οι προσβληθείσες από το δράστη αξίες, αναγνωρίζοντας ηθική βάση στο δίπτυχο έγκλημα-τιμωρία και σε χαρακτηριστικά του ατόμου, όπως ο συντηρητικός προσανατολισμός του. Ο τελευταίος δε ασκεί σημαντική επίδραση στους άλλους δύο παράγοντες, οι οποίοι συνιστούν τελικά επιμέρους όψεις του. Διαπιστώνεται, δηλαδή, ότι όσοι, λόγω του συντηρητικού τους προσανατολισμού, χαρακτηρίζονται από τιμωρητικές τάσεις, εμμένουν περισσότερο στη διατήρηση των ηθικών αξιών, η οποία πραγματώνεται (και) μέσω της τιμωρίας και διακατέχονται από την πεποίθηση ότι ο δράστης «δεν αλλάζει» και ως εκ τούτου παραμένει αμετάκλητα στιγματισμένος και κοινωνικά «αλύτρωτος» ή ανεξιλέωτος. Υπό το ανωτέρω πρίσμα, καθίσταται εμφανές ότι ο συντηρητικός προσανατολισμός εκτείνεται πέραν των όσων συντελούνται μέσα στο εγκληματικό φαινόμενο. Συνεπώς, η τιμωρητικότητα αυτού του είδους μπορεί να θεωρηθεί δομικό χαρακτηριστικό του ατόμου, μη συναρτώμενο άμεσα από τις διακυμάνσεις του εγκληματικού ζητήματος, ποιοτικές και ποσοτικές, στο χώρο και το χρόνο, εφόσον συνιστά τη βάση μιας ευρύτερης τοποθέτησής του στον κόσμο.Από τη μελέτη της σχέσης της τιμωρητικότητας του κοινού με τις νεωτερικές μορφές συμμετοχικής αντεγκληματικής πολιτικής, προκύπτει ότι οι τιμωρητικές στάσεις συναρτώνται με την απόρριψη της αποκαταστατικής δικαιοσύνης (ποινική διαμεσολάβηση) και συμβάλλουν στη μείωση της πρόθεσης συμμετοχής στα Τοπικά Συμβούλια Πρόληψης της Παραβατικότητας, κυρίως λόγω του φόβου θυματοποίησης και της άποψης που πρεσβεύει ότι η αντιμετώπιση της εγκληματικότητας είναι ζήτημα που αφορά αποκλειστικά τους επίσημους θεσμούς κοινωνικού ελέγχου, όπως την αστυνομία και όχι τους πολίτες. Ως εκ τούτου η τιμωρητικότητα του κοινού, συνιστά, εν δυνάμει, ένα από τα προσκόμματα που μπορεί να αντιμετωπίσει η αποδοχή και κατ’ επέκταση η εφαρμογή νεωτερικών μορφών συμμετοχικής αντεγκληματικής πολιτικής.
Abstract:
Public punitiveness, a concept that indicates the demand for strict measures in addressing crime and particularly the support for harsh sanctions for offenders, is related to instrumental determinants, such as crime trends in the area, crime salience, victimization and to symbolic ones that go beyond the crime issue and confront punishment as a symbol that can bring back order, cohesion and morality in society. In this study, the influence of crime trends in the home area as well as the theoretical approaches of ‘process of othering’, ‘ontological insecurity’, ‘attribution theory’, ‘disbelief in redeemability’, ideological attitudes (i.e., social conservatism) and the Durkheimian perspective on moral values are examined in their relation to punitiveness.The model analysis showed that the factors of ‘disbelief in redeemability’, the belief on the moral basis between crime and punishment as well as social conservatism contribute significantly to punitive attitudes, observing that the latter has a considerable effect on the other two significant variables. As a result, it becomes apparent that the conservative orientation of the individual extends beyond what happens within criminal phenomenon. Therefore, punitiveness of this kind can be considered to be a structural characteristic of the person, not relating exclusively and directly to the crime issue. Additionally, restorative justice (penal mediation) and Local Delinquency Prevention Councils are less acceptable by those who express punitive attitudes and therefore public punitiveness potentially constitutes one of the obstacles to the implementation of the participatory criminal policy.
Περιγραφή:
Διατριβή (διδακτορική) - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Κοινωνιολογίας, 2012
