Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Η παρούσα εργασία πραγματεύεται την έννοια της αυτονομίας στον Kant και στον Καστοριάδη. Πρόκειται για μια ιδιάζουσα έννοια, καθώς αποτελεί σημείο συνάντησης του αυτοπεριορισμού και της ελευθερίας! Αυτό συμβαίνει, διότι το νόημα της συγκεκριμένης έννοιας μπορεί να συνοψισθεί στην υπακοή στους νόμους που εγώ ο ίδιος έχω θέσει! Αυτό αποτελεί το κοινό έδαφος πάνω στο οποίο οι δύο στοχαστές θα «χτίσουν» - ο καθένας τη δική του- τόσο ξεχωριστή φιλοσοφική θεώρηση. Παρά τις κομβικές διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στις δύο αυτές θεωρήσεις, η παρούσα εργασία υποστηρίζει πως η καστοριαδική έννοια της αυτονομίας αποτελεί μια ριζοσπαστικοποίηση της προγενέστερης καντιανής. Ωστόσο, η ριζοσπαστικοποίηση αυτή είναι τόσο μεγάλη που -με μια επιφανειακή ματιά- φαίνεται σαν να μην υπάρχει ουδεμία σχέση μεταξύ τους. Που οφείλεται αυτό το «ξεγέλασμα»; Η εργασία το αποδίδει στην «γέννηση» της ψυχανάλυσης, την οποία θεωρεί τομή ανάμεσα στους δύο φιλοσόφους. Η ψυχανάλυση αποτελώντας και η ίδια ένα είδος λόγου έχει την δυνατότητα να υποβάλλει στον Λόγο σε κριτική εμποδίζοντας τον να μετατραπεί σε βάρβαρο τύραννο. Ο Καστοριάδης όντας ψυχαναλυτής δημιουργεί μια έννοια αυτονομίας – που σε αντίθεση με την καντιανή- λαμβάνει υπόψιν της την ολότητα του υποκειμένου και όχι μονάχα την έλλογη πλευρά του. Έτσι, εγκαινιάζει μια αυτονομία που δεν είναι επιρρεπής στο να μετατραπεί σε μια εσωτερική ετερονομία – που αν και δύσκολα ανιχνεύσιμη εξαιτίας της εσωτερικότητας της- μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες για το άτομο και την κοινωνία. Η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε προκειμένου η ανάπτυξη του εν λόγω θέματος να καταλήξει στα παραπάνω συμπεράσματα είναι η ανάγνωση πρωτογενούς και δευτερογενούς βιβλιογραφίας.
Abstract:
This paper deals with the concept of autonomy in Kant and Castoriadis. It is a peculiar concept, as it is a meeting point of self-limitation and freedom! This is because the meaning of this concept can be summarized in obedience to the laws that I have set! This is the common ground on which the two thinkers will "build" - each their own - such a distinct philosophical vision. Despite the key differences between these two views, this paper argues that the Castoriadis’ concept of autonomy is a radicalization of the earlier Kantian one. However, this radicalization is so great that - at a superficial glance - it seems as if there is no connection between the two. What is the reason for this "fudging"? The paper attributes it to the 'birth' of psychoanalysis, which it sees as the intersection between the two philosophers. Being itself a kind of reason, psychoanalysis has the potential to subject reason to criticism, preventing it from becoming a barbaric tyrant. Castoriadis, being a psychoanalyst, creates a concept of autonomy - which, in contrast to Kantian autonomy - considers the totality of the subject and not only its rational side. Thus, he inaugurates an autonomy that is not prone to turning into an internal heteronomy - which, although difficult to detect because of its interiority - can have disastrous consequences for the individual and society. The method used to develop this topic and reach the above conclusions is the reading of primary and secondary literature.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας, ΠΜΣ, κατεύθυνση Πολιτική Επιστήμη, 2024
