Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Στις 24 Ιουλίου 1923, ένα χρόνο μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, υπογράφονταν στη Λωζάνη η Συνθήκη Ειρήνης μεταξύ των νικητριών συμμαχικών δυνάμεων του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και της κεμαλικής Τουρκίας. Η Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης καθόρισε τα σύνορα Ελλάδος και Τουρκίας, στη Θράκη και το Αιγαίο. Στη Θράκη ως σύνορο καθορίσθηκε ο ρους του Έβρου ποταμού, πλην του Κάραγατς που δόθηκε στην Τουρκία. Στο Αιγαίο επικυρώθηκε η ελληνική κυριαρχία σε όλες τις νήσους (ανεξαρτήτως μεγέθους) πλην Ίμβρου, Τενέδου, Λαγουσών και όσων βρίσκονται μέχρι 3 ν.μ. από τις μικρασιατικές ακτές, που ανήκουν στην Τουρκία και της Δωδεκανήσου που δόθηκε στην Ιταλία, η οποία την παραχώρησε στην Ελλάδα το 1947. Ταυτόχρονα η Συνθήκη περιέλαβε διατάξεις για την προστασία της Ελληνικής μειονότητας της Κωνσταντινούπολης, της μουσουλμανικής στη Θράκη και του ελληνικού πληθυσμού της Ίμβρου και Τενέδου (ειδικό διοικητικό καθεστώς). Η Τουρκία από την επομένη της Λωζάνης εφάρμοσε πολιτική εξαναγκασμού του ελληνικού πληθυσμού σε έξοδο από το έδαφός της. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου προσπάθησε να υφαρπάξει ελληνικά νησιά και στη συνέχεια να της δοθεί η Δωδεκάνησος. Το Σεπτέμβριο του 1955 με την ανοχή της πολιτείας, ένα ανθελληνικό κίνημα Τούρκων πολιτών κάνοντας βιαιοπραγίες και έκτροπα στην Κωνσταντινούπολη, σηματοδότησε την έναρξη της αθρόας εξόδου της Ελληνικής μειονότητας, με αποτέλεσμα σήμερα αυτή να έχει σχεδόν εξαλειφθεί. Πρόβαλε όμως έντονα τις αξιώσεις της όταν βρήκε την Ελλάδα αδύνατη, όσο ποτέ άλλοτε, μετά το 1974 και την μεταπολίτευση. Άρχισε με τις διεκδικήσεις στην υφαλοκρηπίδα του Β.Α. και Κεντρικού Αιγαίου για να συνεχίσει αργότερα σε όλο το Αιγαίο. Μετά δε την εισβολή της στη Κύπρο επέκτεινε τις διεκδικήσεις της και στον εναέριο χώρο του Αν. Αιγαίου. Σήμερα, εκατό χρόνια μετά την υπογραφή της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάννης, το μόνο που δεν αμφισβητείται από τουρκικής πλευράς είναι τα σύνορα του Έβρου. Η Ελλάδα σε όλο το παραπάνω διάστημα, σεβάστηκε τις υποχρεώσεις της που απέρρεαν από τη Συνθήκη, παρά τις τουρκικές παραβιάσεις της και διεκδικήσεις σε βάρος της. Η Τουρκική πολιτική μετά το 1974 και ειδικά μετά το 1990 έχει καθαρά επεκτατικό χαρακτήρα. Αποσκοπεί αφενός στην ανατροπή του Status quo του Αιγαίου, δηλαδή ουσιαστικά την αναθεώρηση της Συνθήκης της Λωζάνης του 1923, αφετέρου την εγκαθίδρυση της «ηγεμονίας της» στον ευαίσθητο αυτό χώρο της Μεσογείου. Έτσι αναπόφευκτα, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις βρίσκονται σε μόνιμη διένεξη, από υπαιτιότητα της Τουρκίας. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα τελευταία χρόνια η Tουρκία επιδεικνύει μια εξαιρετική ικανότητα προσαρμογής στα νέα γεωστρατηγικά δεδομένα, αναπτύσσοντας μια πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική, με πρωτοβουλίες και παρεμβάσεις. Ειδικά τον τελευταίο καιρό η Τουρκία δεν περιορίζεται μόνο στο σχεδιασμό εκτέλεσης επιθετικών ενεργειών, οι οποίες είναι δυνατό να εκδηλωθούν ανά πάσα στιγμή. Η Τουρκία πέρασε το φράγμα των απειλών και προβαίνει σε ενέργειες οι οποίες, με τον ένα ή άλλο τρόπο, αλλάζουν το εδαφικό και κυριαρχικό καθεστώς εις βάρος της Ελλάδας. H Eλλάδα καλείται να εφαρμόζει μια αποτρεπτική στρατηγική από το τέλος του Ψυχρού πολέμου έως σήμερα στη σχέση της με την Τουρκία και τα προβλήματα στο Αιγαίο, η οποία θα εξασφαλίζει όχι μόνον την αποτροπή μιας γενικευμένης σύρραξης, αλλά και στην αποφυγή εκπλήρωσης μικρών ή μεσαίων πολιτικών στόχων της Τουρκίας, τους οποίους οι ηγέτες της αντίπαλης χώρας επιδιώκουν να εκπληρώσουν με απειλές ή ενέργειες χαμηλής έντασης.
Abstract:
On July 24, 1923, one year after the Asia Minor Disaster, the Peace Treaty was signed in Lausanne between the victorious allied powers of World War I and Kemalist Turkey. The Peace Treaty of Lausanne defined the borders of Greece and Turkey, in Thrace and the Aegean. In Thrace, the course of the Evros river was determined as the border, except for Karagats, which was given to Turkey. In the Aegean, Greek sovereignty was ratified over all the islands (regardless of size) except Imbros, Tenedos, Lagos and those located up to 3 N.M. from the coasts of Asia Minor, which belong to Turkey and the Dodecanese which was given to Italy, which ceded it to Greece in 1947. At the same time the Treaty included provisions for the protection of the Greek minority of Constantinople, the Muslim minority in Thrace and the Greek population of Imbro and Tenedou (special administrative status). From the day after Lausanne, Turkey implemented a policy of forcing the Greek population to leave its territory. During the Second World War it tried to seize Greek islands and then to be given the Dodecanese. In September 1955, with the tolerance of the state, an anti-Greek movement of Turkish citizens committing acts of violence and deviance in Constantinople, marked the beginning of the mass exodus of the Greek minority, with the result that today it has almost been eliminated. But she strongly asserted her claims when she found Greece impossible, as never before, after 1974 and the post-colonialism. It started with the continental shelf claims of B.A. and Central Aegean to continue later throughout the Aegean. After its invasion of Cyprus, it extended its claims to the airspace of the Upper Aegean. Today, one hundred years after the signing of the Peace Treaty of Lausanne, the only thing that is not disputed from the Turkish side is the borders of the Evros. Throughout the above period, Greece respected its obligations arising from the Treaty, despite the Turkish violations and claims against it. Turkish policy after 1974 and especially after 1990 has a purely expansionist character. It aims, on the one hand, to overturn the Status quo of the Aegean, that is, essentially to revise the Treaty of Lausanne of 1923, and on the other hand, to establish its "hegemony" in this sensitive area of the Mediterranean. Thus inevitably, Greek-Turkish relations are in permanent conflict, due to Turkey's fault. There is no doubt that in recent years, Turkey has demonstrated an exceptional ability to adapt to the new geostrategic data, developing a multidimensional foreign policy, with initiatives and interventions. Especially lately, Turkey is not limited only to planning to carry out aggressive actions, which can occur at any time. Turkey has crossed the barrier of threats and is taking actions which, in one way or another, change the territorial and sovereign regime to the detriment of Greece. Greece is called upon to implement a deterrent strategy from the end of the Cold War until today in its relationship with Turkey and the problems in the Aegean, which will ensure not only the prevention of a generalized conflict, but also the avoidance of the fulfillment of small or medium political goals of Turkey, which the leaders of the rival country seek to fulfill with threats or low-intensity actions.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών, ΠΜΣ Στρατηγικές Σπουδές Ασφάλειας, 2023
