Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Η έννοια της ηγεσίας απασχόλησε την ανθρωπότητα από τις πρώιμες κοινότητες μέχρι και τις σύγχρονες κοινωνίες. Η αρχική της μορφή αφορούσε στον στρατιωτικό ηγέτη, ο οποίος είχε ταυτόχρονα και πολιτικές ιδιότητες και εξουσίες. Οι κοσμογονικές αλλαγές στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου πολέμου ιδιαίτερα στο τεχνολογικό επίπεδο, είχαν ως επακόλουθο τον διαχωρισμό πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας, εμφανίζοντας νέες μορφές ηγεσίας. Ο θρησκευτικός παράγοντας επηρεάζει την άσκηση της θρησκευτικής εξουσίας, από θρησκευτικούς και πνευματικούς ηγέτες, διότι επιδρά καθοριστικά στο θρησκευτικό συναίσθημα των πιστών. Το θρησκευτικό συναίσθημα αποτελεί παράγοντα δυνάμεως για τους πιστούς σε στιγμές κινδύνων και οπλίζει με ανδρεία σε περιπτώσεις συμφορών διατηρώντας τους ψύχραιμους και θαρραλέους. Στις ατυχίες και δυσκολίες της ζωής του πιστού εμπνέει ελπίδα. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπου η θρησκεία χρησιμοποιήθηκε από πολιτικούς, στρατιωτικούς αλλά και θρησκευτικούς ηγέτες για τον χαρακτηρισμό πολέμων ως «ιερών», με σκοπό την παρακίνηση του θρησκευτικού συναισθήματος. Το θρησκευτικό συναίσθημα για τους κατακτημένους Έλληνες αποτέλεσε καθοριστικό παράγοντα διατήρησης της συλλογικής αίσθησης συμμετοχής σε μία θρησκευτική κοινότητα, την ορθόδοξη εκκλησία, που αποτελούσε τη βασική διαφορά από τους αλλόθρησκους κατακτητές. Η Ορθόδοξη Εκκλησία καθόλη τη διάρκεια της τουρκοκρατίας κράτησε ζωντανά τα στοιχεία που διαφοροποιούσαν τους Έλληνες από τους Οθωμανούς. Κατά το ξέσπασμα της επανάστασης του 1821, αποτέλεσε το συνεκτικό δεσμό που ένωσε τους κατακτημένους Έλληνες, δίνοντάς τους το όραμα της απελευθέρωσης, σε μια εποχή που δεν υπήρχε η έννοια του έθνους. Οι επαναστατημένοι Έλληνες αναζητούσαν τη Θεϊκή βοήθεια στις πολεμικές δραστηριότητές τους μέσω της προσευχής, της Θείας Μετάληψης και της χρήσης θρησκευτικών συμβόλων, ιδιαίτερα του Σταυρού. Ο Παπαφλέσσας αποτελεί μία από τις πιο αμφιλεγόμενες και συγχρόνως πιο ηρωικές μορφές της επανάστασης του 1821. Από μικρός μυήθηκε στο μοναχικό σχήμα, διότι το θεωρούσε ως μοναδικό τρόπο να συνεισφέρει καθοριστικά στην απελευθέρωση της Ελλάδας. Ο ένθερμός του χαρακτήρας και οι πύρινοι λόγοι του ξεσήκωναν του Έλληνες απ’ όπου κι αν περνούσε, με αποτέλεσμα να χρησιμοποιηθεί από τη Φιλική Εταιρία στον ξεσηκωμό της Πελοποννήσου το Μάρτιο του 1821. Η ορμή του και η φωτιά που «άναβε» στο διάβα ο λόγος του, πολλές φορές τον έκαναν μισητό στους προεστούς και οπλαρχηγούς λόγω του φόβου μην θέσει σε κίνδυνο την επανάσταση. Με την έναρξη της επανάστασης απεκδύθηκε το μοναχικό σχήμα και πολέμησε με πάθος τους κατακτητές. Ο Παπαφλέσσας αποτελεί σπάνια περίπτωση ηγέτη ο οποίος άσκησε θρησκευτική, πολιτική και στρατιωτική ηγεσία. Ο χαρακτήρας του κατηγορήθηκε λόγω της υπέρμετρης φιλοδοξίας του και του τρόπου που προσπάθησε να ηγηθεί σε κάθε περίσταση. Ο έκλυτος βίος και οι ραδιουργίες στις οποίες επιδόθηκε εναντίον των οπλαρχηγών και πολιτικών των πρώτων ανεξάρτητων πολιτευμάτων, μπήκαν σε δεύτερη μοίρα όταν συνειδητοποίησε ότι η εκστρατεία του Ιμπραήμ θα κατέστρεφε όλα όσα με αγώνες είχαν κατακτηθεί. Τότε κυριευμένος από άκρατη φιλοπατρία, αψηφώντας το θάνατο ηγήθηκε του Ελληνικού στρατεύματος. Με αυτό τον τρόπο πρωτοστάτησε μία από τις πιο ηρωικές μάχες της Ελληνικής ιστορίας, τη μάχη στο Μανιάκι, η οποία τον τοποθέτησε στο πάνθεον των Ελλήνων ηρώων. Ο μεγάλος ιστορικός Κωνσταντίνος Παπαρηγόπουλος θέλοντας να σκιαγραφήσει με απλά λόγια τον Παπαφλέσσα έγραψε: «Υπήρξεν ανήρ έχων όλα τα ελαττώματα και όλα τα προτερήματα του κρατίστου συνωμότου, το πλανάν και το πλανάσθαι, το τολμάν και το θνήσκειν...».
Abstract:
The concept of leadership employed mankind from early communities to modern societies. Its original form was that of a military leader who had both political qualities and powers. Following the cosmogonic changes at the end of World War II, particularly at the technological level, it resulted in the separation of political and military leadership, showing new forms of leadership. The religious aspect affects the exercise of religious power by religious and spiritual leaders, because it has a decisive effect on the religious feeling of the faithful. Religious emotion is a force factor for believers in moments of danger and arming with valor in cases of calamity and courage. It inspires hope in the misfortunes and difficulties of their life. There are many cases in which religion has been used by political, military and even religious leaders to label wars as "holy", in order to incite religious sentiment. Religious sentiment for the rebellious Greeks was the decisive factor in maintaining the collective sense of participation in a religious community, the Orthodox Church, which was the main difference from the other religious conquerors. The Orthodox Church throughout the Turkish rule kept alive the elements that differentiated the Greeks from the Ottomans. It was the cohesive bond that united the conquered Greeks, giving them the vision of liberation, at a time when the concept of the nation did not exist. The rebellious Greeks sought Divine help in their war activities through prayer, the Holy Communion and the use of religious symbols and especially the cross. Papaflessas is one of the most controversial and most heroic figures of the revolution of 1821. He became a monk as an individualistic way to contribute to the liberation of Greece. His fervent character, his fiery speeches aroused the Greeks from wherever he went and was used by the Filiki Etaireia in the uprising of the Peloponnese in March 1821. His urge and the fire that he was "burning" in his path many times made him hateful to the elders and chieftains because of the fear of revolution not endangering. With the start of the revolution he divested the monastic form and he fought the conquerors passionately. Papaflessas is a rare case of a leader who exercised religious, political and military leadership. His character was blamed because of his excessive ambition and the way he tried to lead in each occasion. The elusive violence and the intrigues he carried out against the chieftains and politicians of the first independent states, were in second place when he realized that Ibrahim's campaign would destroy everything that had been conquered by struggles. Then, dominated by unstinting ambition, he defied death and he led the Greek army. So, he was the leader of one of the most heroic battles of Greek history, the battle in Maniaki, which placed him in the pantheon of Greek heroes. The great historian Konstantinos Paparigopoulos, wanting to outline in simple words Papaflessas, wrote: "There was a man with all the defects and all the advantages of the most formidable conspirator, he could delude himself and others, he could dare and die...".
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών, ΠΜΣ Στρατηγικές Σπουδές Ασφάλειας, 2023
