Ενεργειακή μετάβαση: από το ευρωπαϊκό όραμα στην υλοποίηση: περίπτωση της Ελλάδας
Τίτλος:
Energy transition: from the european vision to the implementation: the case of Greece
Κύρια Υπευθυνότητα:
Παπαχρήστου, Αλεξάνδρα Κ.
Επιβλέπων:
Πλατιάς, Χαράλαμπος, 1966-
Θέματα:
Keywords:
Ενεργειακή μετάβαση, πολιτική, απανθρακοποίηση, δικαιοσύνη Energy transition, policy, decabonization, justice
Ημερομηνία Έκδοσης:
2023
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Η προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης και η αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής στο φυσικό, αλλά και στο οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον, είναι άμεσα συνυφασμένες με τον ενεργειακό σχεδιασμό και τη λήψη μέτρων πολιτικής. Σε αυτή την κατεύθυνση η Ευρωπαϊκή Ένωση, αναγνωρίζοντας τις ευθύνες της για την παγκόσμια κλιματική επιβάρυνση, συμμορφώνεται στις διεθνείς επιταγές για την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας, μέσω της ανάσχεσης της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Στηρίζει έτσι την ενεργειακή και κλιματική, μακρόχρονη και οραματική της πολιτική σε εθνικά σχέδια μείωσης των ανθρακούχων εκπομπών, στο μικρότερο δυνατό κόστος και με σκοπό τη μετάβαση σε ένα μοντέλο παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ, ενίσχυσης του εξηλεκτρισμού για όλους τους τελικούς τομείς χρήσης, εξοικονόμησης ενέργειας και αύξησης της ενεργειακής αποδοτικότητας, υπό το πρίσμα της διασφάλισης του ενεργειακού της εφοδιασμού και της λειτουργίας της αγοράς της ενέργειας. Ως μέλος της ΕΕ, η Ελλάδα ενστερνίστηκε τις αρχές της αειφορίας και ακολουθεί τους δεσμευτικούς της κανόνες προς την κατεύθυνση της ενεργειακής μετάβασης, ενσωματώνοντας τις βασικές συνιστώσες της τελευταίας στο εθνικό της πλαίσιο, με το υπό αναθεώρηση Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ). Το ΕΣΕΚ, ήδη από την υιοθέτησή του το 2019, αποτελεί το βασικό εργαλείο της ενεργειακής και κλιματικής πολιτικής της χώρας, στο πλαίσιο του Eυρωπαϊκού στρατηγικού χάρτη της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, με το Πρόγραμμα Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΠΔΑΜ) για την απένταξη του λιγνίτη από το μίγμα ηλεκτροπαραγωγής της να είναι εθνικής προτεραιότητας στην πορεία προς την απανθρακοποίησή της, καθώς ο λιγνίτης αποτελεί τη βασική της ρυπογόνο πηγή ηλεκτρικής ενέργειας. Το φυσικό αέριο αποτελεί το μεταβατικό καύσιμο στο όλο εγχείρημα της απανθρακοποίησης, το οποίο λαμβάνει χώρα σε δυσμενείς για τη χώρα συνθήκες, καθώς βρίσκεται στον απόηχο πολύχρονης οικονομικής και κοινωνικής κρίσης και της πανδημίας Covid-19, ήδη εν μέσω πολέμου Ρωσίας - Ουκρανίας, θέτοντας σε κίνδυνο την ενεργειακή της ασφάλεια. Η ορθή και έγκαιρη υλοποίηση του ΠΔΑΜ με ένα στοχευμένο πλέγμα συναφών δράσεων, σε συνδυασμό με περαιτέρω επενδυτικά κίνητρα και αξιοποίηση χρηματοδοτικών εργαλείων και διατηρώντας και ενισχύοντας τη διάσταση της κοινωνικής δικαιοσύνης πλέον της περιβαλλοντικής προστασίας, θα συμβάλει στην άμβλυνση των συνεπειών της μετάβασης στη χώρα μας, κυρίως στην αντιμετώπιση της απώλειας θέσεων εργασίας, ως απόρροια της διαφοροποίησης του ενεργειακού και παραγωγικού της μοντέλου και στην αποτροπή της επισφάλειας του ενεργειακού της εφοδιασμού. Σε κάθε περίπτωση η ενεργειακή μετάβαση προς την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας θα πρέπει να γίνει με πολιτική βούληση, συνεργασία και συναίνεση όλων των εμπλεκόμενων μερών, με προώθηση της έρευνας και των τεχνολογικών εργαλείων και με σημαντικό αρωγό την κοινωνία.
Abstract:
Promoting sustainable development and addressing the impacts of climate change on the natural, but also on the economic and social environment, is directly connected with energy planning and introducing policy measures. To this direction, the European Union, recognizes its share on global climate impact and follows international imperatives to achieve climate neutrality, by global warming interception. It therefore bases its long-term and visionary energy and climate policy on national plans for carbon emissions’ reduction, at the lowest possible cost and with a view to a model of transition into energy production from renewable energy sources, enhancing electrification for all end-use sectors, saving energy, and increasing energy efficiency, in the light of securing its energy supply and the functioning of the energy market. As a member of the EU, Greece has embraced the principles of sustainability and follows its binding rules towards the energy transition, incorporating the main components of the latter in its national framework, with the National Energy and Climate Plan (NECP) under review. Already since its adoption in 2019, the NECP is the key instrument of the country's energy and climate policy, in the context of the European strategic map of the European Green Deal, with the Just Development Transition Programme aiming lignite withdrawal from its power generation mix being a national priority on the path towards its decarbonization, as lignite is its main polluting source of electricity. Natural gas is the transitional fossil fuel in the whole decarbonization project, which takes place in unfavourable conditions for the country, as it is in the aftermath of a long economic and social crisis and the Covid-19 pandemic, already during the Russia-Ukraine war, endangering its energy security. The correct and timely implementation of the Just Development Transition Programme with a targeted set of related actions, combined with further investment incentives and the use of financial instruments and by maintaining and strengthening the dimension of social justice and environmental protection, will contribute to mitigate the consequences of the transition in our country, mainly by facing the loss of jobs, as a result of the diversification of its energy and production model, and by preventing the insecurity of its energy supply. In any case, energy transition towards achieving climate neutrality should be based on political will, cooperation and consensus among all stakeholders, promoting research and technological tools and with the important support of the society.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών, ΠΜΣ, κατεύθυνση Δίκαιο και Πολιτική για το Περιβάλλον και την Ενέργεια, 2023
