Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Στόχος της παρούσας εργασίας είναι να εξετάσει το φαινόμενο του αντισημιτισμού μέσα από δύο περιπτώσεις φιλοσοφικής σκέψης που παραδοσιακά εξετάζονται αντιπαραθετικά, της Hannah Arendt και των Theodor Adorno – Max Horkheimer. Αυτό που θα ισχυριστώ είναι ότι, προκειμένου να αποπειραθούμε μια σε βάθος κατανόηση του αντισημιτικού φαινομένου – και άρα του Ολοκαυτώματος –, μπορούμε να εξετάσουμε τα δύο αυτά θεωρητικά παραδείγματα υπό μια προοπτική παραλληλίας διερευνώντας τη θεωρητική τους συγγένεια, με γνώμονα την κριτική τους στη νεωτερικότητα. Εκκινώντας από τη φαινομενολογική μελέτη της Arendt που επιχειρεί μια ιστορικο-πολιτική προσέγγιση του φαινομένου, θα αναπτύξω τη διάκρισή της του αντισημιτισμού σε πολιτικό και κοινωνικό, δίνοντας έμφαση στον πρώτο. Θα εξετάσω την σχέση των Εβραίων με το κράτος (17ο – 19ο αι.), την άνοδο του ιμπεριαλισμού και τα κινήματα Παν (τέλη 19ου αι.), και θα αποπειραθώ να διερευνήσω την ανθρώπινη εμπειρία εντός της ολοκληρωτικής συνθήκης. Στη συνέχεια, θα επιχειρήσω να αναδείξω την κοινωνικο-ψυχαναλυτική προσέγγιση του αντισημιτισμού από τους στοχαστές της Κριτικής Θεωρίας οι οποίοι, αξιοποιώντας τα εργαλεία της φροϋδικής ψυχανάλυσης, συνομιλούν πάντα με την επιστημολογική τους μήτρα, την μαρξική κοινωνική θεωρία, και επιμένουν ότι οι κοινωνικές συνθήκες έχουν προτεραιότητα έναντι των ψυχολογικών, συγγράφοντας μια προϊστορία του αντισημιτισμού. Θα διατρέξω τη θεώρηση των Εβραίων ως αντιφυλή, τη συγκρότηση του αντισημιτικού υποκειμένου και την ενσωμάτωση του αντι-ιουδαϊσμού στον μοντέρνο αντισημιτισμό. Κατόπιν, θα ασχοληθώ με τις έννοιες της μίμησης, της παράνοιας και της ψευδούς προβολής, για να καταλήξω σε μια ανάλυση του αντισημιτισμού υπό το πρίσμα της κριτικής στη νεωτερικότητα, διαβλέποντας εντέλει την σύγκλιση των τριών θεωρητικών σχετικά με την εξάλειψη του υποκειμένου εντός της νεωτερικής συνθήκης.
Abstract:
The aim of this research is to examine the phenomenon of anti-Semitism through two cases of philosophical thought that are traditionally considered to be juxtaposed: Hannah Arendt’s and Theodor Adorno’s - Max Horkheimer’s. I will argue that, in order to attempt an in-depth understanding of the anti-Semitic phenomenon – and therefore of the Holocaust – one should examine these two theoretical paradigms from a parallel perspective by exploring their theoretical affinity, guided by their critique of modernity. Starting from Arendt's phenomenological study which attempts a historical-political approach to the phenomenon, I will further expand her anti-Semitism distinction into political and social, emphasizing on the political. I will scrutinize Arendt’s perspective on the relationship among the Jews and the state (17th-19th century), on the rise of imperialism and the Pan-movements (late 19th century), and on the human experience within the totalitarian domination. Next, I will highlight the socio-psychoanalytic approach of anti-Semitism by the Critical Thinkers who insist that the social conditions take precedence over the psychological ones, constructing in this way a prehistory of anti-Semitism. To achieve that, they use the tools of Freudian psychoanalysis, in interaction with their epistemological matrix, the Marxist social theory. Furthermore, I will go through the view of the Jews as the antirace, the formation of the anti-Semitic subject and the incorporation of anti-Judaism into modern anti-Semitism. Then, I will deal with the concepts of imitation, paranoia and false projection, to reach Adorno’s and Horkheimer’s analysis of anti-Semitism under the light of their critique of modernity, arriving finally at the convergence of the three theorists on the elimination of the subject within the modern condition.
Περιγραφή:
Διπλωματική εργασία - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας, ΠΜΣ, κατεύθυνση Πολιτική Επιστήμη, 2020